ابطال اجراییه ثبتی مهریه

ابطال اجراییه ثبتی مهریه یعنی از بین بردن اثر قانونی دستوری که اداره ثبت برای گرفتن مهریه صادر کرده است. اگر دلایل محکمه پسندی برای ابطال این اجراییه داشته باشید، می توانید جلوی توقیف اموالتان را بگیرید و نگذارید کار به جاهای باریک تر بکشد.

داستان از این قرار است که وقتی بحث مهریه پیش می آید و کار زن و شوهر به اختلاف می کشد، خانم می تواند برای گرفتن مهریه اش، هم از طریق دادگاه اقدام کند و هم از طریق اداره ثبت اسناد. هر کدام از این راه ها، پیچیدگی های خودش را دارد و به درد یک موقعیت خاص می خورد. اجراییه ثبتی مهریه، در واقع یک دستور اداری است که اداره ثبت آن را صادر می کند و به آقا ابلاغ می کند که باید مهریه را بپردازد. اما همیشه هم این دستور، بدون چون و چرا اجرا نمی شود. گاهی اوقات، دلایلی وجود دارد که نشان می دهد این اجراییه، باید از بین برود یا به قول حقوقی ها «ابطال» شود.

شاید فکر کنید ابطال اجراییه ثبتی مهریه یک موضوع کاملاً پیچیده و فقط مخصوص حقوقدان هاست، اما اینطور نیست. هر کسی که با این موضوع سروکار پیدا می کند، چه آقا و چه خانواده هایشان، باید بداند که چطور می تواند از حقوقش دفاع کند و چه مراحلی را باید طی کند. در این مقاله می خواهیم به زبان خودمانی و ساده، از الف تا یای این موضوع را با هم بررسی کنیم تا هیچ جای ابهامی باقی نماند. پس اگر این روزها درگیر چنین مسئله ای هستید یا دوست دارید اطلاعات حقوقی تان را بالا ببرید، حتماً تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.

اجراییه ثبتی مهریه چیست و چه فرقی با اجراییه دادگاه دارد؟

بگذارید از اینجا شروع کنیم که اصلاً اجراییه ثبتی مهریه چیست و چرا اینقدر مهم است. خیلی ساده بگویم، وقتی یک خانم می خواهد مهریه اش را بگیرد، دو راه اصلی پیش رویش دارد: یکی اینکه از طریق دادگاه خانواده اقدام کند و دیگری اینکه برود سراغ اداره ثبت اسناد. اجراییه ثبتی مهریه همان دستوری است که اداره ثبت، بر اساس سند ازدواج رسمی شما صادر می کند. سند ازدواج چون یک سند رسمی است، «لازم الاجرا» محسوب می شود؛ یعنی نیازی نیست که اول به دادگاه بروید و حکم بگیرید تا بتوانید آن را اجرا کنید. مستقیماً می توانید به اداره ثبت بروید و درخواست اجراییه کنید.

وقتی خانم سند ازدواجش را می برد اداره ثبت، این اداره یک برگه اجراییه صادر می کند و آن را به آقا (زوج) ابلاغ می کند. توی این برگه نوشته شده که آقا باید ظرف مدت معینی مهریه را پرداخت کند. اگر آقا پرداخت نکرد یا کاری برای پرداخت نکرد، اداره ثبت می تواند اقداماتی مثل توقیف اموال آقا یا ممنوع الخروجی او را انجام بدهد. پس می بینید که اجراییه ثبتی، قدرت اجرایی بالایی دارد و می تواند خیلی سریع باعث توقیف اموال شود.

فرآیند مختصر اجرای مهریه از طریق ثبت

معمولاً فرآیند اجرای مهریه از طریق ثبت، اینطوری است که اول خانم به دفترخانه ازدواجی که عقد کرده، مراجعه می کند و تقاضای صدور اجراییه می کند. دفترخانه هم بر اساس سند ازدواج، درخواست را به اداره ثبت اسناد ارسال می کند. بعد از اینکه اداره ثبت اجراییه را صادر کرد، اون رو برای آقا می فرستند. آقا ده روز فرصت داره که یا مهریه رو پرداخت کنه، یا اموالی رو معرفی کنه، یا اینکه اگه اعتراضی به اجراییه داره، اونو به اداره ثبت بگه. اگر هیچ کدوم از این کارها رو نکرد، عملیات اجرایی ادامه پیدا می کنه و اداره ثبت شروع می کنه به شناسایی و توقیف اموال آقا. می بینید که این مسیر، نسبتاً سریع تر و مستقیم تر از مسیر دادگاه است.

تفاوت اساسی با اجراییه دادگاه

حالا تفاوت اجراییه ثبتی با اجراییه دادگاه چیه؟ فرق اصلی اینجاست که برای اجراییه دادگاه، اول باید خانم یک دعوای مهریه در دادگاه مطرح کنه. دادگاه به این دعوا رسیدگی می کنه و اگه مهریه بهش تعلق بگیره، حکم صادر می کنه. بعد از اینکه این حکم قطعی شد، تازه خانم می تونه از دادگاه درخواست اجراییه کنه. یعنی یک مرحله دادرسی قبلش داره. اما در اجراییه ثبتی، چون سند ازدواج خودش رسمیه و لازم الاجرا، دیگه نیازی به گرفتن حکم دادگاه نیست.

نکته مهم اینجاست که دعوای ابطال اجراییه فقط برای اجراییه های ثبتی معنی داره. یعنی شما نمی تونید یک اجراییه که از دادگاه صادر شده رو با دادخواست ابطال اجراییه باطل کنید. برای اجراییه های دادگاه، روش های اعتراض دیگه ای هست که باید تو همون سیستم قضایی پیگیری بشه؛ مثل تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی یا اعتراض ثالث. پس حواستون باشه که اگه اجراییه مهریه شما از دادگاه اومده، نباید دنبال ابطال اجراییه ثبتی بگردید. این دو تا مثل هم نیستند و راهکار قانونی هر کدوم فرق می کنه.

مبانی قانونی اعتراض و ابطال اجراییه ثبتی مهریه

حالا که فهمیدیم اجراییه ثبتی چیه، باید ببینیم اصلاً از نظر قانونی، ما چقدر حق داریم به این اجراییه ها اعتراض کنیم یا برای ابطالش اقدام کنیم. این حق اعتراض، همینطوری نیست که هرکسی دلش خواست اعتراض کنه؛ بلکه پایه و اساس قانونی داره که توی قوانین ما، به خصوص قانون اجرای اسناد رسمی و آیین نامه های اجرایی اون، بهش اشاره شده.

اگه یادتون باشه گفتیم که سند ازدواج یک سند رسمیه و لازم الاجرا. این یعنی خیلی سریع میشه اون رو به اجرا گذاشت. اما قانونگذار برای اینکه حق کسی ضایع نشه و راهی برای اعتراض وجود داشته باشه، یک سری مکانیسم هایی رو پیش بینی کرده. مهمترین ماده قانونی که به ما این حق رو می ده، ماده ۱۶۹ قانون اجرای اسناد رسمی لازمالاجرا و وصول مطالبات بانکی هست که به نوعی به شکایت از دستور اجرا اشاره می کنه. البته مواد دیگه ای هم تو آیین نامه های اجرایی هست که این موضوع رو بسط می ده.

شکایت از دستور اجرا در صلاحیت رئیس ثبت

اولین جایی که می تونید اعتراضتون رو مطرح کنید، خود اداره ثبت اسناد هست. به این می گن شکایت از دستور اجرا. اگه فکر می کنید توی فرآیند صدور اجراییه از طرف اداره ثبت، اشتباهی شده یا خلافی صورت گرفته، مثلاً مهریه رو بیشتر از حد تعیین شده نوشته اند یا در محاسبه اشتباهی پیش اومده، می تونید به رئیس اداره ثبت مراجعه کنید و شکایتتون رو مطرح کنید. رئیس ثبت به این شکایت رسیدگی می کنه و اگه ایراد رو وارد بدونه، می تونه دستور اجرا رو اصلاح یا متوقف کنه. این روش، معمولاً برای ایرادات شکلی یا محاسباتی ساده تره.

دعوای ابطال اجراییه در صلاحیت دادگاه

اما داستان دعوای ابطال اجراییه یک مقدار فرق می کنه و جدی تره. این دعوا دیگه توی اداره ثبت رسیدگی نمیشه، بلکه باید اون رو توی دادگاه مطرح کنید. وقتی دلایلتون حقوقی تر و عمیق تره، مثلاً مهریه رو قبلاً پرداخت کردید، یا خانم مهریه اش رو بخشیده (ابراء کرده)، یا با هم صلح کردید، دیگه شکایت از دستور اجرا توی ثبت جواب نمیده. باید با یک دادخواست ابطال اجراییه به دادگاه مراجعه کنید.

اینجا دادگاه خانواده صلاحیت رسیدگی داره؛ چون موضوع، مربوط به مسائل خانوادگی (مهریه) هست. دادگاه به ماهیت دعوا رسیدگی می کنه؛ یعنی نه فقط به فرم و شکل صدور اجراییه، بلکه به اصل و اساس ماجرا نگاه می کنه. اگه دادگاه قانع بشه که اجراییه نباید صادر می شده یا دلایل شما برای ابطالش مستنده، حکم به ابطال اجراییه می ده. پس می بینید که برای هر نوع اعتراضی، یک مسیر قانونی خاصی وجود داره.

تفاوت ابطال اجراییه با ابطال عملیات اجرایی

یک نکته ظریف حقوقی هست که باید بهش دقت کنید: تفاوت ابطال اجراییه با ابطال عملیات اجرایی. وقتی ما از ابطال اجراییه حرف می زنیم، منظورمون اینه که اصل اون دستور اولیه اداره ثبت برای دریافت مهریه، از اساس اشتباه بوده و باید کلاً از بین برود. یعنی می گیم که اصلاً نباید این اجراییه صادر می شده. اما ابطال عملیات اجرایی یعنی اصل اجراییه درست بوده، ولی کارهایی که بعد از اون برای اجرای حکم انجام شده (مثل توقیف یک مال خاص یا نحوه مزایده)، ایراد داشته و باید اون مراحل باطل بشه. مثل اینکه خود ماشین سالمه ولی چرخ هایش پنچر شده اند.

معمولاً برای ابطال اجراییه باید به دادگاه مراجعه کنید، در حالی که ابطال عملیات اجرایی در مواردی ممکنه توسط خود مسئول اجرا در اداره ثبت یا با شکایت به دادگاه در مورد نحوه اجرای یک عملیات خاص، قابل پیگیری باشد. این تفاوت مهم است تا بدانید دقیقا باید چه درخواستی و به کدام مرجع بدهید.

مهمترین دلایل حقوقی و مستندات برای ابطال اجراییه ثبتی مهریه

حالا می رسیم به قسمت اصلی و شاید مهم ترین بخش این مقاله: اینکه اصلاً با چه دلایلی می شود یک اجراییه ثبتی مهریه را باطل کرد؟ این دلایل باید محکم و قابل اثبات باشند وگرنه دادگاه یا اداره ثبت به حرف شما گوش نمی دهند. یادتان باشد که بار اثبات این دلایل به عهده شماست. یعنی شما باید نشان دهید که یکی از این اتفاقات افتاده است.

اثبات پرداخت یا انتقال مهریه

یکی از رایج ترین و محکم ترین دلایل برای ابطال اجراییه، این است که ثابت کنید مهریه قبلاً به همسر شما پرداخت شده است. شاید فکر کنید چطور ممکن است مهریه پرداخت شده باشد و باز هم اجراییه صادر شود؟ گاهی اوقات خانم از روی فراموشی، یا ندانستن یا حتی سوءاستفاده، دوباره برای دریافت مهریه ای که قبلاً گرفته، اقدام می کند. در این حالت، شما باید مدارک و مستنداتی ارائه دهید که نشان دهد مهریه پرداخت شده است. این مدارک می تواند شامل موارد زیر باشد:

• رسید یا فیش بانکی: اگر مهریه را به صورت نقدی یا از طریق کارت به کارت پرداخت کرده اید، فیش های بانکی یا رسیدهای کتبی که همسرتان امضا کرده، بهترین مدرک هستند.
• گواهی شهود: اگر پرداخت مهریه در حضور شاهدان انجام شده باشد، شهادت آنها در دادگاه می تواند کمک کننده باشد. البته اعتبار شهادت شهود بستگی به جزئیات و تعداد شهود دارد.
• انتقال مال (ملک، خودرو، وجه نقد) در قبال مهریه: گاهی اوقات زوج برای پرداخت مهریه، یک ملک، خودرو یا مبلغ مشخصی وجه نقد را به همسرش منتقل می کند و این انتقال در دفترخانه رسمی می شود یا سند عادی آن با امضای طرفین وجود دارد. اگر این انتقال در قبال مهریه بوده و در مدارک هم قید شده، دلیل محکمی برای ابطال اجراییه است. مثلاً اگر سه دانگ از یک آپارتمان به اسم خانم شده و در سند یا یک اقرارنامه جداگانه قید شده باشد که این انتقال در ازای مهریه بوده است.

ابراء ذمه زوجه (بخشیدن مهریه)

یکی دیگر از دلایل خیلی مهم، این است که همسر شما قبلاً مهریه اش را به شما بخشیده باشد. در اصطلاح حقوقی به این کار می گویند ابراء ذمه. یعنی خانم می گوید من دیگر از شما مهریه ای طلبکار نیستم. این بخشش می تواند به چند صورت باشد:

• ابراء محضری (رسمی): بهترین حالت این است که خانم به دفتر اسناد رسمی مراجعه کند و رسماً اقرار کند که مهریه اش را بخشیده است. این سند محضری، قوی ترین دلیل برای اثبات ابراء است.
• ابراء عادی (نحوه اثبات اعتبار آن در دادگاه): گاهی اوقات بخشش مهریه با یک دست نوشته یا یک سند عادی انجام می شود که در محضر ثبت نشده است. اثبات اعتبار این سند عادی در دادگاه کمی سخت تر است و به مواردی مثل امضای خانم، اثر انگشت او، وجود شهود در زمان امضا و صحت خط و امضا بستگی دارد. دادگاه ممکن است نیاز به کارشناسی خط و امضا داشته باشد یا از شهود دعوت کند.

صلح مهریه یا تهاتر (معاوضه)

گاهی اوقات زن و شوهر در مورد مهریه با هم مصالحه می کنند یا آن را با یک دین دیگر معاوضه می کنند:

• توضیح صلح نامه رسمی و عادی: ممکن است بین زوجین یک صلح نامه تنظیم شده باشد که بر اساس آن، خانم در ازای دریافت یک مال یا انجام کاری از سوی آقا، مهریه اش را صلح کرده باشد. صلح نامه هم می تواند رسمی (در محضر) یا عادی (دست نویس) باشد که اعتبار صلح نامه رسمی بیشتر است.
• تهاتر مهریه با دیون دیگر (مثلاً نفقه): تهاتر یعنی دو دین با هم تسویه شوند. مثلاً اگر خانم به آقا بدهکار باشد (فرضاً بابت قرض) و همزمان آقا هم بابت مهریه به خانم بدهکار باشد، این دو دین ممکن است با هم تهاتر شوند. البته این مورد کمتر رایج است و اثباتش کمی پیچیده تر است و نیاز به دقت حقوقی دارد.

عدم اعتبار سند نکاحیه (در موارد خاص و نادر، مثل بطلان عقد)

این دلیل خیلی نادر و استثنایی است و معمولاً پیش نمی آید. اگر به هر دلیلی سند نکاحیه (سند ازدواج) باطل باشد یا دارای ایرادات اساسی باشد که از نظر قانونی آن را بی اعتبار کند، مهریه هم باطل می شود:

• موارد نقض تشریفات قانونی در سند رسمی: مثلاً اگر در زمان عقد، یکی از طرفین اهلیت قانونی برای ازدواج نداشته (مانند جنون) و این موضوع بعداً ثابت شود، عقد باطل و به تبع آن مهریه هم باطل می شود.
• جعلی بودن سند یا امضا: اگر سند ازدواج جعلی باشد یا امضای یکی از طرفین در آن ساختگی باشد، می تواند موجب بطلان سند و در نتیجه ابطال مهریه شود. البته اثبات این موضوع، نیاز به شکایت کیفری و اثبات جرم جعل دارد که فرآیندی طولانی و پیچیده است.

ایرادات شکلی در صدور اجراییه

بعضی وقت ها، مشکل از اصل مهریه یا پرداخت آن نیست، بلکه خود فرآیند صدور اجراییه در اداره ثبت، ایراد شکلی دارد:

• عدم رعایت صلاحیت مرجع صادرکننده: مثلاً اگر اجراییه از اداره ثبتی صادر شده باشد که صلاحیت رسیدگی به پرونده شما را نداشته است.
• اشتباهات نگارشی یا محاسباتی فاحش: اگر در متن اجراییه اشتباهات فاحش در مورد مبلغ مهریه، نام طرفین، یا سایر جزئیات وجود داشته باشد که نتوان آن را با یک اصلاحیه ساده برطرف کرد، می تواند دلیلی برای ابطال اجراییه باشد.

شمول مرور زمان (در موارد خاص و محدود)

قوانین مربوط به مرور زمان (مدت زمانی که پس از آن دیگر نمی توان دعوا را مطرح کرد) در مورد اسناد رسمی از جمله سند مهریه، بسیار محدود است. در اکثر موارد، مهریه مشمول مرور زمان نمی شود و خانم هر زمان که بخواهد می تواند آن را مطالبه کند. اما در موارد بسیار خاص و استثنایی که قانونگذار برای برخی اسناد مدت زمان محدودی را تعیین کرده باشد، ممکن است بتوان به این دلیل استناد کرد که البته این مورد برای مهریه کمتر پیش می آید و بسیار نادر است. پس زیاد روی این دلیل حساب نکنید مگر اینکه وکیلتان تشخیص دهد که در پرونده شما این دلیل موضوعیت دارد.

خلاصه کلام اینکه، برای ابطال اجراییه ثبتی مهریه، باید یک دلیل محکم و مستدل داشته باشید و بتوانید آن را با مدارک و شواهد کافی در دادگاه ثابت کنید. بدون مدارک قوی، کارتان خیلی سخت می شود.

«اگر فکر می کنید مهریه را قبلاً پرداخت کرده اید یا همسرتان آن را بخشیده، از مدارکتان مثل چشم هایتان محافظت کنید؛ چون همین مدارک هستند که می توانند اجراییه ثبتی مهریه را باطل کنند.»

فرآیند گام به گام و مراحل قانونی ابطال اجراییه ثبتی مهریه

حالا که با دلایل ابطال اجراییه ثبتی مهریه آشنا شدیم، وقتش رسیده که ببینیم چطور باید این فرآیند رو از نظر قانونی پیش ببریم. این کار مثل پازل می مونه؛ هر قطعه اش رو باید سر جای خودش بذارید تا به نتیجه دلخواه برسید. یادتون باشه، عجله کردن یا نادیده گرفتن یک مرحله می تونه کار رو خراب کنه.

گام اول: جمع آوری مدارک و مستندات

قبل از هر اقدامی، باید مثل یک کارآگاه خبره عمل کنید. هرچی مدرک و سند دارید که ادعای شما رو ثابت می کنه، جمع آوری کنید. این مرحله، سنگ بنای پرونده شماست و هرچی مستندات قوی تر باشه، شانس موفقیتتون بیشتره. این مدارک می تونه شامل موارد زیر باشه:

• اصل سند نکاحیه (سند ازدواج)
• اجراییه ثبتی که به شما ابلاغ شده (خیلی مهمه که شماره و تاریخ اون رو دقیق داشته باشید)
• مدارک پرداخت مهریه (فیش بانکی، رسید کتبی با امضا و اثر انگشت، اقرارنامه پرداخت)
• مدارک مربوط به ابراء مهریه (سند محضری ابراء، دست نوشته ابراء با امضا و شهود)
• مدارک مربوط به صلح مهریه (صلح نامه رسمی یا عادی)
• هرگونه سند یا توافق نامه کتبی دیگر که به موضوع مهریه و نحوه پرداخت یا بخشش آن مربوط می شود.
• کارت ملی و شناسنامه شما و اگر وکیل دارید، وکالتنامه وکیل.
• استشهادیه از افرادی که شاهد پرداخت یا بخشش مهریه بوده اند.

همیشه یک نسخه کپی برابر اصل از همه مدارک داشته باشید و اصل مدارک را تا زمانی که دادگاه نیاز داشته باشد، نزد خود نگه دارید.

گام دوم: تهیه و تنظیم دادخواست ابطال اجراییه

بعد از جمع آوری مدارک، باید دادخواستتون رو تنظیم کنید. دادخواست، یک فرم حقوقی مشخصه که باید خیلی دقیق و با جزئیات پر بشه. نوشتن یک دادخواست قوی و بدون نقص، نصف راه رو رفتنه. توی دادخواست، شما باید این موارد رو مشخص کنید:

• خواهان: اسم و مشخصات شما (آقا)
• خوانده: اسم و مشخصات خانم (زوجه) و همچنین «اداره اجرای ثبت» مربوطه. حواستون باشه که بهتره اداره ثبت رو هم خوانده قرار بدید.
• خواسته: اینجا باید مشخصاً بنویسید صدور حکم بر ابطال اجراییه ثبتی به شماره …. مورخ …. صادره از اداره …..
• دلایل و منضمات: در این قسمت، باید همه دلایلی که برای ابطال اجراییه دارید (مثلاً پرداخت، ابراء، صلح) رو بنویسید و لیست مدارکتون رو هم ذکر کنید.
• اهمیت درج خواسته صدور دستور موقت توقف عملیات اجرایی: این بخش خیلی حیاتیه! وقتی دادخواست ابطال اجراییه رو میدید، عملیات اجرایی تو اداره ثبت معمولاً ادامه داره. یعنی ممکنه تا زمانی که دادگاه به پرونده شما رسیدگی کنه، اموالتون توقیف بشه یا ممنوع الخروج بشید. برای اینکه جلوی این اتفاقات رو بگیرید، باید دستور موقت توقف عملیات اجرایی رو هم همزمان با دادخواست ابطال اجراییه از دادگاه بخواهید. دادگاه در صورتی که دلایل شما رو قوی ببینه و احتمال موفقیتتون رو زیاد بدونه، ممکنه با گرفتن یک تضمین (که معمولاً مبلغی وجه نقد یا ضمانت نامه بانکیه) این دستور رو صادر کنه. با این دستور، اداره ثبت موقتاً عملیات اجرایی رو متوقف می کنه تا نتیجه نهایی دادگاه معلوم بشه.
• نکات نگارشی و حقوقی یک دادخواست قوی: سعی کنید شرح دادخواست رو واضح، منطقی و مستدل بنویسید. از اصطلاحات حقوقی درست استفاده کنید و از حاشیه روی بپرهیزید. اگه با این مسائل آشنایی ندارید، حتماً از یک وکیل متخصص کمک بگیرید.

گام سوم: ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

بعد از اینکه دادخواستتون رو تنظیم کردید، دیگه نمی تونید مستقیم ببریدش دادگاه. باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام کنید. این دفاتر، نقش واسطه رو دارند و دادخواست شما رو ثبت و به دادگاه صالح ارسال می کنند. توی این مرحله، باید حواستون به چند نکته باشه:

• مالی بودن دعوا و نحوه محاسبه هزینه دادرسی: دعوای ابطال اجراییه ثبتی مهریه، یک دعوای مالی محسوب میشه. یعنی چی؟ یعنی هزینه دادرسی اون بر اساس میزان مهریه ای که برای اون اجراییه صادر شده، محاسبه میشه. این هزینه معمولاً 3.5 درصد از مبلغ مورد نزاع (یعنی همون مهریه ای که اجراییه براش صادر شده) هست. پس قبل از رفتن به دفاتر، از مبلغ مهریه و نحوه محاسبه هزینه دادرسی اطلاع داشته باشید.
• امکان درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی: اگه واقعاً توان پرداخت این هزینه دادرسی رو ندارید، می تونید همزمان با دادخواست ابطال اجراییه، یک دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی هم مطرح کنید. در این صورت، تا وقتی که به درخواست اعسار شما رسیدگی بشه، نیازی به پرداخت هزینه دادرسی نیست و پرونده ابطال اجراییه هم به جریان میفته.

گام چهارم: رسیدگی در دادگاه خانواده

بعد از ثبت دادخواست، پرونده شما به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده میشه. دادگاه وقت رسیدگی تعیین می کنه و به طرفین ابلاغ می کنه. در این مرحله، این موارد مهمن:

• اهمیت حضور در جلسات و ارائه دفاعیات مستدل: حتماً و در تمامی جلسات دادگاه حاضر بشید یا وکیلتون رو بفرستید. هرچی که مدرک و دلیل دارید، به دادگاه ارائه کنید و دفاعیاتتون رو شفاهی یا کتبی، محکم و مستدل بیان کنید.
• نقش شهادت شهود و کارشناسی در اثبات ادعا: اگه برای اثبات ادعاهاتون (مثلاً پرداخت مهریه یا ابراء عادی) نیاز به شهادت شهود دارید، اون ها رو در دادگاه حاضر کنید. همچنین، اگه برای بررسی صحت امضا یا دست نوشته نیاز به کارشناسی خط و امضا باشه، دادگاه دستور کارشناسی میده که باید هزینه اش رو پرداخت کنید.

گام پنجم: صدور و ابلاغ رأی

بعد از اتمام رسیدگی و بررسی مدارک و دفاعیات، دادگاه رأی خودش رو صادر می کنه. این رأی می تونه به نفع شما (ابطال اجراییه) یا به ضرر شما (رد دعوای ابطال) باشه.

• تبعات صدور حکم ابطال: اگه دادگاه حکم به ابطال اجراییه بده، این حکم به اداره ثبت ابلاغ میشه و تمامی اقدامات اجرایی که بر اساس اون اجراییه انجام شده بود، مثل توقیف اموال، ممنوع الخروجی و حتی مزایده، متوقف میشه و وضعیت به حالت قبل برمی گرده. این یعنی اموال آزاد میشه و شما ممنوع الخروج نخواهید بود.
• امکان تجدیدنظرخواهی از رأی دادگاه: یادتون باشه که این رأی دادگاه بدوی (اولیه) قابل اعتراضه. یعنی اگه شما یا طرف مقابل از رأی دادگاه راضی نبودید، می تونید ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ رأی، درخواست تجدیدنظرخواهی به دادگاه تجدیدنظر استان بدهید. پرونده در دادگاه تجدیدنظر دوباره بررسی میشه و رأی نهایی صادر میشه.

این فرآیند ممکنه طولانی به نظر بیاد، ولی با صبر و پیگیری دقیق، میشه به نتیجه رسید. پس اگه فکر می کنید حق با شماست، از مسیر قانونی جا نزنید.

دادگاه صالح و نقش اداره ثبت در دعوای ابطال اجراییه مهریه

خب، تا اینجا فهمیدیم که چه دلایلی برای ابطال اجراییه ثبتی مهریه داریم و چه مراحلی رو باید طی کنیم. اما سوال مهم اینه که کجا باید این مراحل رو طی کنیم؟ یعنی دادگاه صالح کیه و اصلاً نقش اداره ثبت در این دعوا چیه؟

صلاحیت دادگاه خانواده

خیلی واضحه که وقتی پای موضوعی مثل مهریه و مسائل زناشویی در میونه، دادگاه خانواده مرجع اصلی رسیدگیه. هر دعوایی که مربوط به حقوق و تکالیف زن و شوهر و خانواده باشه، توی دادگاه خانواده بررسی میشه. پس برای دعوای ابطال اجراییه ثبتی مهریه هم، باید به دادگاه خانواده مراجعه کنید. حالا اینکه کدوم دادگاه خانواده؟ دادگاهی که محل سکونت شما، محل سکونت خوانده (خانم)، یا محل وقوع عقد (جایی که ازدواج کردید) باشه، می تونه صلاحیت رسیدگی داشته باشه. معمولاً انتخاب با خواهان (شما) هست که در کدوم از این دادگاه ها دعوا رو مطرح کنه.

پس اگه توی تهران زندگی می کنید و خانم در شیراز، می تونید توی دادگاه خانواده تهران یا شیراز و یا حتی جایی که عقد کردید، دعوا رو مطرح کنید. این انعطاف برای شما به عنوان خواهان وجود داره.

خوانده قرار دادن اداره ثبت و متقاضی اجرا

این قسمت شاید یک مقدار فنی به نظر برسه، ولی خیلی مهمه. وقتی شما دادخواست ابطال اجراییه رو میدید، خب مسلماً طرف دعوای اصلی شما همسرتونه (زوجه) که درخواست صدور اجراییه رو داده. اما آیا باید اداره ثبتی که اجراییه رو صادر کرده هم خوانده دعوا قرار بدیم؟

اینجا نظرات حقوقی و رویه قضایی یک مقدار متفاوت است:

• توصیه می شود اداره ثبت را هم خوانده قرار دهید: خیلی از حقوقدان ها و وکلا توصیه می کنند که بهتر است علاوه بر همسر (متقاضی اجرا)، اداره اجرای ثبت مربوطه را هم به عنوان خوانده دعوا قرار دهید. چرا؟ چون در نهایت، این اداره است که عملیات اجرایی را متوقف می کند یا ادامه می دهد و وجود آن در دعوا، به شفافیت بیشتر و ابلاغ مستقیم حکم دادگاه به مرجع اجرایی کمک می کند. با این کار، مطمئن می شوید که حکم ابطال اجراییه مستقیماً به گوش اداره ثبت می رسد و آن ها موظف به اجرای آن هستند.
• دیدگاه های قضایی متفاوت: اما بعضی از قضات ممکن است خوانده قرار دادن اداره ثبت را ضروری ندانند و معتقد باشند که اداره ثبت فقط مجری حکم است و در ماهیت دعوا ذی نفع نیست. آنها می گویند چون اداره ثبت فقط بر اساس سند رسمی اقدام کرده، دفاعی در اصل ماجرا ندارد. در این حالت، اگر دادگاه حکم به ابطال اجراییه بدهد، شما باید خودتان رأی را به اداره ثبت ببرید تا عملیات را متوقف کنند. با این حال، همانطور که گفتم، بهتر است برای اطمینان بیشتر، اداره ثبت را هم خوانده قرار دهید. نهایتاً اگر دادگاه تشخیص داد که نیازی به حضور اداره ثبت در دعوا نیست، آن را از جمع خواندگان حذف می کند.

پس، برای اینکه کارتان محکم تر باشد و هیچ ابهامی باقی نماند، وقتی دادخواست ابطال اجراییه را تنظیم می کنید، هم نام همسرتان (زوجه) و هم نام اداره اجرای ثبتی که اجراییه را صادر کرده (مثلاً اداره اجرای ثبت اسناد منطقه 2 تهران)، را به عنوان خوانده در دادخواست قید کنید. این کار به شما کمک می کند که فرآیند قانونی را به بهترین شکل ممکن پیش ببرید و از پیچیدگی های احتمالی بعدی جلوگیری کنید.

نکات حقوقی مهم و کاربردی که باید بدانید

در کنار همه این توضیحات فنی و قانونی، یک سری نکات کاربردی هم هست که دونستنشون می تونه حسابی به دردتون بخوره و کمک کنه تا تصمیمات بهتری بگیرید. اینها تجربیاتی هستند که در عمل خیلی به کار می آیند.

1. اهمیت اقدام سریع پس از اطلاع از اجراییه: وقت طلاست! به محض اینکه از صدور اجراییه ثبتی مهریه باخبر شدید، دست دست نکنید. هرچه زودتر برای جمع آوری مدارک و تنظیم دادخواست ابطال اجراییه اقدام کنید، بهتر است. تأخیر می تواند منجر به توقیف اموال، مسدودی حساب ها یا حتی ممنوع الخروجی شما شود که بعداً رفع آن ها دردسرسازتر است.
2. تفاوت عملی ابطال اجراییه و توقف عملیات اجرایی: حواستان باشد که ابطال اجراییه هدف نهایی شماست، اما توقف عملیات اجرایی یک اقدام موقتی و فوری است. با توقف عملیات اجرایی، جلوی اقدامات بعدی اداره ثبت مثل توقیف اموال گرفته می شود تا دادگاه به اصل دعوای ابطال رسیدگی کند. پس حتماً در دادخواست خود، هر دو خواسته را مطرح کنید (هم ابطال اجراییه و هم دستور موقت توقف عملیات اجرایی).
3. آثار ابطال اجراییه بر کلیه اقدامات اجرایی: خبر خوب اینجاست که اگر دادگاه حکم به ابطال اجراییه بدهد و این حکم قطعی شود، تمام اقداماتی که بر اساس آن اجراییه انجام شده بود، مثل توقیف حساب های بانکی، توقیف ملک یا خودرو، ممنوع الخروجی و هر اقدام اجرایی دیگری، از بین می رود و وضعیت به حالت سابق برمی گردد. یعنی اموالتان آزاد می شود و ممنوعیت ها رفع می گردد.
4. نقش توافق و تراضی زوجین در هر مرحله از پرونده: یادتان باشد که در هر مرحله ای از پرونده، چه در اداره ثبت و چه در دادگاه، اگر زن و شوهر به توافق برسند و صلح کنند، پرونده متوقف می شود و نیازی به ادامه فرآیند حقوقی نیست. توافق می تواند بهترین و کم هزینه ترین راه حل باشد.
5. اهمیت مشاوره و وکالت با وکیل متخصص خانواده و دعاوی ثبتی: مسائل حقوقی، به خصوص در حوزه خانواده و ثبت، پیچیدگی های خاص خودشان را دارند. اگرچه اطلاعات این مقاله می تواند راهگشا باشد، اما هیچ چیز جای مشاوره و همراهی یک وکیل متخصص و باتجربه را نمی گیرد. یک وکیل خوب می تواند به شما کمک کند تا بهترین استراتژی دفاعی را بچینید، مدارک را درست جمع آوری کنید و دادخواستی بی عیب و نقص تنظیم نمایید. خودمانیم، گاهی برای دفاع از حقتان باید سرشاخ شوید و این کار بدون متخصص، سخت است.
6. پیامدهای ابطال اجراییه بر سایر دعاوی مرتبط (مثلاً دعوای اعسار): اگر دعوای ابطال اجراییه شما موفق شود و اجراییه باطل گردد، دیگر نیازی به پیگیری دعوای اعسار از پرداخت مهریه نخواهید داشت، چون اصلاً دیگر بدهی مهریه ای وجود ندارد که بخواهید برای پرداختش اعسار بگیرید. این نکته می تواند در تصمیم گیری شما برای طرح همزمان این دعاوی موثر باشد.
7. دعوای ابطال اجراییه فقط برای اجراییه های ثبتی است: این نکته را چند بار تکرار کردم، اما چون خیلی مهم است، دوباره می گویم: دعوای ابطال اجراییه فقط مخصوص مواردی است که اجراییه از طرف اداره ثبت اسناد صادر شده باشد. اگر اجراییه از دادگاه (اجرای احکام دادگستری) صادر شده، نمی توانید با این روش آن را باطل کنید. برای اجراییه های دادگاه، باید از روش های اعتراض دیگری مثل تجدیدنظرخواهی، واخواهی، فرجام خواهی یا اعتراض ثالث استفاده کنید. این یک اشتباه رایج است که خیلی ها مرتکب می شوند.
8. ماهیت مالی دعوای ابطال اجراییه: همانطور که قبلاً هم اشاره شد، دعوای ابطال اجراییه یک دعوای مالی است. یعنی هزینه دادرسی آن بر اساس مبلغ مهریه محاسبه می شود (3.5 درصد از مبلغ مورد نزاع). برای همین، باید از قبل به فکر تأمین این هزینه باشید یا درخواست اعسار از پرداخت آن را بدهید.
9. نتایج ابطال اجراییه: با ابطال اجراییه، کلیه اقداماتی که متقاضی (زوجه) و مدعی طلب انجام داده اند، مانند توقیف مال و ممنوع الخروج کردن بدهکار، منتفی شده و به وضعیت سابق برمی گردد. این یعنی تمامی فشارها و محدودیت های قانونی که به خاطر اجراییه بر شما وارد شده بود، از بین می رود.
10. پیچیدگی دعوای ابطال اجراییه ثبتی: واقعیت این است که این نوع دعاوی، به خصوص اگر دلایل اثباتی شما پیچیده باشد (مثلاً ابراء عادی یا تهاتر)، می تواند خیلی پیچیده شود. طرح و مدیریت صحیح این دعوا نیازمند تجربه و تخصص حقوقی است. پس لطفاً بدون مشاوره با یک وکیل متخصص در دعاوی مالی و ملکی، خصوصاً دعاوی مرتبط با اجراییه ثبتی، اقدام نکنید. یک قدم اشتباه می تواند برایتان گران تمام شود.

یادتان باشد، آگاهی و اقدام به موقع، کلید موفقیت در چنین پرونده هایی است. پس خوب بخوانید، خوب بپرسید و با چشم باز جلو بروید.

نمونه دادخواست ابطال اجراییه ثبتی مهریه (با توضیحات جامع)

حالا که حسابی با ابطال اجراییه ثبتی مهریه آشنا شدیم، وقتشه که یک نمونه عملی از دادخواستش رو ببینیم. این یک فرمت کلیه که شما باید با توجه به شرایط پرونده خودتون، جزئیاتش رو پر کنید. یادتون باشه که هر پرونده ای قصه خودش رو داره و این فقط یک الگوئه.

به نام خدا

مجتمع قضایی / دادگستری: (نام مجتمع قضایی، مثلاً مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران)

خواهان:

• نام و نام خانوادگی: [نام کامل زوج]
• نام پدر: [نام پدر زوج]
• کد ملی: [کد ملی زوج]
• نشانی کامل: [آدرس دقیق محل سکونت زوج]
• شماره تماس: [شماره تلفن همراه زوج]

خوانده:

1. نام و نام خانوادگی: [نام کامل زوجه]
2. نام پدر: [نام پدر زوجه]
3. کد ملی: [کد ملی زوجه]
4. نشانی کامل: [آدرس دقیق محل سکونت زوجه]
5. شماره تماس: [شماره تلفن همراه زوجه]
6. اداره اجرای ثبت: [نام اداره اجرای ثبتی که اجراییه را صادر کرده است، مثلاً اداره اجرای ثبت اسناد منطقه 2 تهران]
7. نشانی کامل: [آدرس دقیق اداره اجرای ثبت]

خواسته:

الف) صدور دستور موقت مبنی بر توقف عملیات اجرایی پرونده ثبتی به شماره بایگانی [شماره بایگانی اجراییه ثبتی] مورخ [تاریخ صدور اجراییه] صادره از اداره اجرای ثبت اسناد [نام اداره ثبت]، تا زمان رسیدگی نهایی به دعوای اصلی.

ب) صدور حکم بر ابطال اجراییه ثبتی فوق الذکر و نیز حکم بر محکومیت خواندگان به پرداخت هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت داشتن وکیل).

دلایل و منضمات:

1. سند نکاحیه (رونوشت مصدق)
2. تصویر مصدق اجراییه ثبتی شماره [شماره اجراییه] مورخ [تاریخ اجراییه]
3. [در اینجا باید مدارک اثباتی خود را ذکر کنید، مثلاً:]

• فیش های واریزی/رسیدهای بانکی به شماره [شماره فیش] مورخ [تاریخ] (در صورت پرداخت نقدی)
• اقرارنامه رسمی/عادی بخشش مهریه (ابراءنامه) مورخ [تاریخ]
• صلح نامه رسمی/عادی مهریه مورخ [تاریخ]
• مستندات مربوط به انتقال مال در ازای مهریه (مثل سند رسمی انتقال سه دانگ آپارتمان)
• استشهادیه شهود (در صورت نیاز و در موارد ابراء عادی یا پرداخت با شهود)
• وکالتنامه وکیل (در صورت وجود)
• کارت ملی خواهان

شرح دادخواست:

با سلام و احترام به ریاست محترم دادگاه خانواده،

به استحضار می رساند: اینجانب [نام خواهان]، همسر قانونی خوانده محترمه ردیف اول، خانم [نام زوجه]، می باشم که بر اساس سند نکاحیه شماره [شماره سند نکاحیه] مورخ [تاریخ عقد] به عقد دائم ایشان درآمده ام. متأسفانه خوانده محترم، علیرغم [در اینجا یکی از دلایل ابطال را به تفصیل شرح دهید، مثلاً پرداخت مهریه یا ابراء آن]، در تاریخ [تاریخ صدور اجراییه] از طریق اداره اجرای ثبت اسناد [نام اداره ثبت]، اقدام به صدور اجراییه ثبتی به شماره [شماره اجراییه] برای مطالبه مهریه نموده اند. که این امر منجر به [ذکر اقدامات اجرایی انجام شده، مثلاً توقیف حساب بانکی/ملک] گردیده است.

(مثال برای شرح دادخواست در صورت پرداخت مهریه):

این در حالی است که اینجانب، برابر با مدارک پیوست [نام فیش ها/رسیدها]، تمامی مهریه موصوفه را در تاریخ [تاریخ پرداخت] به حساب خوانده محترم واریز یا به صورت نقدی پرداخت نموده ام که ایشان نیز [اقرار به دریافت را ذکر کنید، مثلاً با امضای رسید/در حضور شهود/از طریق فیش بانکی]، آن را تأیید کرده اند. لذا صدور اجراییه برای مهریه ای که قبلاً پرداخت شده، خلاف قانون است.

(مثال برای شرح دادخواست در صورت ابراء مهریه):

این در حالی است که خوانده محترمه، طی [نوع سند ابراء، مثلاً اقرارنامه رسمی/دست نوشته عادی] به شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ ابراء]، ذمه اینجانب را از پرداخت مهریه ابراء نموده و مهریه خود را به طور کامل [یا جزئی] بخشیده اند. این ابراء ذمه، بر اساس [ذکر مستندات اثباتی ابراء، مثلاً سند رسمی پیوست/امضای ایشان و شهادت شهود]، کاملاً معتبر و مورد تأیید است. بنابراین، صدور اجراییه برای مهریه ای که از سوی ایشان ابراء شده، فاقد وجاهت قانونی است.

با توجه به مراتب فوق و با عنایت به اینکه عملیات اجرایی بر اساس اجراییه ثبتی مذکور، باعث ورود خسارات مادی و معنوی به اینجانب شده و احتمال توقیف بیشتر اموال و ممنوع الخروجی اینجانب وجود دارد، از محضر دادگاه محترم:

1. صدور دستور موقت مبنی بر توقف فوری عملیات اجرایی پرونده ثبتی مذکور (با اخذ تأمین مناسب)، مورد استدعا است.
2. رسیدگی ماهوی به دعوا و در نهایت، صدور حکم بر ابطال اجراییه ثبتی شماره [شماره اجراییه] مورخ [تاریخ اجراییه] و محکومیت خواندگان به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود)، مورد تقاضا می باشد.

با تشکر و تجدید احترام

امضا و تاریخ

[نام و نام خانوادگی خواهان]

توضیحات تکمیلی برای شما:

• دقت در شماره ها و تاریخ ها: در تنظیم دادخواست، حتماً شماره اجراییه، تاریخ صدور آن و شماره بایگانی پرونده ثبتی را دقیقاً ذکر کنید. یک اشتباه کوچک می تواند باعث رد دادخواست شما شود.
• اخذ تأمین برای دستور موقت: همانطور که قبلاً گفتم، برای صدور دستور موقت، دادگاه معمولاً از شما یک تضمین یا تأمین می خواهد. این تأمین می تواند وجه نقد یا یک ضمانت نامه بانکی باشد که میزان آن را دادگاه تعیین می کند. این مبلغ بعد از اتمام پرونده به شما برگردانده می شود.
• شرح دقیق دلیل ابطال: در بخش شرح دادخواست، باید دلیل اصلی ابطال اجراییه (پرداخت، ابراء، صلح و…) را به روشنی و با جزئیات کافی توضیح دهید و ارتباط آن را با مدارک پیوست، مشخص کنید.
• کپی برابر اصل مدارک: همه مدارکی که پیوست دادخواست می کنید، باید در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا دادگاه، کپی برابر اصل شده باشند.

این نمونه دادخواست، یک راهنمای کلی است. برای اطمینان از صحت و تکمیل بودن آن با توجه به شرایط خاص شما، حتماً از یک وکیل متخصص کمک بگیرید تا بهترین نتیجه را بگیرید.

نتیجه گیری

خب، رسیدیم به انتهای این راهنمای جامع درباره ابطال اجراییه ثبتی مهریه. دیدیم که این مسئله چقدر می تونه پیچیده باشه و از طرفی، چقدر دونستن جزئیاتش برای دفاع از حقوقمون مهمه. از تعریف اجراییه ثبتی گرفته تا فرقش با اجراییه دادگاه، از دلایل محکمه پسند برای ابطال تا فرآیند گام به گام قانونی و نکات کاربردی، همه رو با هم بررسی کردیم.

یادتون باشه که وقتی پای مهریه و مسائل حقوقی به میان میاد، آگاهی و اقدام به موقع، مثل یک سپر دفاعی قوی عمل می کنه. اگه خدای نکرده با اجراییه ثبتی مهریه مواجه شدید و فکر می کنید حق با شماست و دلایلی برای ابطال دارید، از پیگیری قانونی واهمه نداشته باشید. ولی حتماً این مسیر رو با چشم باز و با کمک یک متخصص طی کنید.

توصیه اکید ما اینه که هرگز بدون مشاوره تخصصی حقوقی، دست به هیچ اقدامی نزنید. یک وکیل باتجربه می تونه بهترین راهکار رو پیش روی شما بذاره، در جمع آوری مدارک کمکتون کنه و از حق و حقوقتون به بهترین شکل ممکن دفاع کنه. امیدواریم که این مطلب تونسته باشه گرهی از کارتون باز کنه و راهنمای خوبی براتون باشه.