اجرت المثل در صلاحیت کجاست

برای اینکه بفهمیم اجرت المثل در صلاحیت کجاست، باید اول ببینیم که اجرت المثل ما از چه نوعی است. اگه مربوط به ایام زندگی زناشویی باشه، مرجع رسیدگی فقط دادگاه خانواده است. ولی اگه اجرت المثل بابت تصرف یا استفاده از مال بقیه باشه، بسته به مبلغ و نوع مال (منقول یا غیرمنقول) و همچنین همراهی با دعوای دیگه، ممکنه دادگاه عمومی حقوقی یا شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی باشه. شناخت این مرجع صالح خیلی مهمه تا وقت و هزینه تون الکی هدر نره و پرونده تون سریع تر پیش بره. توی این مقاله می خوایم هرچیزی که لازم دارید در مورد صلاحیت دادگاه در دعوای اجرت المثل بدونید رو خیلی واضح و خودمونی براتون بگیم.

اجرت المثل چیست؟ آشنایی با مفهوم حقوقی و انواع آن

حتماً شنیدید که میگن هیچ کاری بدون مزد نمیمونه یا نونش رو خوردی، اجرتش رو هم بده!. خب، اجرت المثل هم دقیقاً همین معنی رو داره؛ یعنی حق الزحمه یا همون بهای استفاده از منافع یک مال یا نتیجه یک کاری که بدون اینکه قراردادی بین طرفین باشه، انجام شده و البته کسی که اون کار رو کرده یا از اون مال استفاده کرده، قصد بخشش یا مجانی انجام دادن نداشته. به زبان حقوقی تر، اجرت المثل یعنی وقتی یک نفر از مال یا منافع مال دیگری استفاده کنه یا براش کاری انجام بده، بدون اینکه قبلاً با هم قراردادی بسته باشن و طرف هم قصد بخشش یا تبرع نداشته باشه، باید هزینه اون استفاده یا کار رو به صاحبش بپردازه. این پرداخت رو میگن اجرت المثل.

تعریف حقوقی اجرت المثل از زبان قانون

اگه بخوایم دقیق تر و با استناد به قانون بگیم، مفهوم اجرت المثل توی مواد مختلف قانون مدنی، مثل ماده 337، ماده 320، ماده 331 و همینطور ماده 515 قانون آیین دادرسی مدنی پیدا میشه. اصل قضیه اینه که هیچ کس نباید از مال یا کار دیگری بدون رضایت و بدون پرداخت بها، سود ببره. ماده 337 قانون مدنی میگه: اگر کسی به موجب عقدی از منافع مالی متمتع شود و عقد به جهتی باطل شود، باید اجرت المثل منافعی را که استیفا کرده است بدهد. البته این فقط یک جنبه از موضوعه.

همونطور که گفتیم، دو تا رکن اصلی برای اجرت المثل لازمه:

* نبود قرارداد: یعنی از قبل توافقی کتبی یا شفاهی برای میزان اجرت یا چگونگی استفاده از مال وجود نداشته باشه.
* قصد عدم تبرع: یعنی کسی که کار رو انجام داده یا اجازه استفاده از مالش رو داده، قصد بخشش و مجانی بودن نداشته. مثلاً یک نفر روی زمین خالی شما باغچه درست کرده و ازش سبزی کاشته. اگه نیتش این نبوده که مجانی این کار رو براتون بکنه، شما باید اجرت المثل این کار رو بهش بدید.

تفاوت اجرت المثل با مفاهیم دیگه

خیلی وقت ها اجرت المثل با چیزهای دیگه مثل اجاره بها یا خسارت قاطی میشه، ولی با هم فرق دارن:

* اجرت المثل و اجاره بها: فرق اصلی اینجا توی وجود قرارداد هست. اجاره بها بر اساس یک قرارداد رسمی یا غیررسمی پرداخت میشه که قبلاً همه چیزش مشخص شده. ولی اجرت المثل زمانی مطرح میشه که قراردادی نبوده یا اگه بوده، باطل شده.
* اجرت المثل و خسارت: اجرت المثل بهای استفاده از منافع یک چیزه، نه جبران ضرر مستقیم. مثلاً اگه کسی ماشین شما رو بدون اجازه استفاده کنه و بعد تحویل بده، باید اجرت المثل اون مدت استفاده رو بده. ولی اگه همین ماشین رو تصادف بده و داغون کنه، باید خسارت اون تصادف رو هم بده. یعنی اجرت المثل بابت استفاده از ماشین سالم در اون مدت هست، نه خسارتی که بهش وارد شده.

انواع اصلی اجرت المثل که باید بشناسید

بحث اجرت المثل خیلی گسترده ست، اما میشه اون رو به سه دسته اصلی تقسیم کرد که هر کدوم قواعد و مرجع رسیدگی به اجرت المثل خاص خودشون رو دارن:

1. اجرت المثل ایام زوجیت: این مورد برای خانم هایی هست که توی زندگی مشترک، کارهایی رو انجام دادن که شرعاً به عهده شون نبوده و قصدشون هم این نبوده که این کارها رو مجانی انجام بدن.
2. اجرت المثل ایام تصرف: وقتی کسی بدون اجازه صاحب مال، از ملک یا اموال منقول (مثل ماشین، وسایل) دیگری استفاده می کنه.
3. اجرت المثل مال غیر (عام): این دسته شامل هر نوع استفاده از مال یا کار دیگری میشه که توی دو دسته بالا قرار نگیره، ولی عرفاً دارای اجرت باشه.

صلاحیت رسیدگی به اجرت المثل ایام زوجیت (بعد از طلاق یا حین آن)

یکی از پرکاربردترین انواع اجرت المثل، مربوط به ایام زندگی مشترک بین زن و شوهر هست. این نوع اجرت المثل بعد از طلاق یا حتی توی بعضی موارد حین زندگی مشترک مطرح میشه و زن می تونه بابت کارهایی که در خانه شوهر انجام داده و شرعاً به عهده اش نبوده، درخواست حق الزحمه کنه.

اجرت المثل ایام زوجیت یعنی چی؟

طبق قوانین ما، زن در قبال انجام کارهایی مثل آشپزی، خانه داری، شست وشو، نظافت یا حتی پرستاری از فرزندان (بیش از حد معمول که وظیفه شرعی مادر محسوب میشه) که شرعاً بر او واجب نیست، ولی به دستور یا درخواست شوهر انجام داده، می تونه تقاضای اجرت المثل کنه. البته یک شرط مهم داره: باید ثابت بشه که زن قصد تبرع (یعنی مجانی انجام دادن) این کارها رو نداشته. یعنی نیتش این بوده که در قبال این کارها مزد دریافت کنه.

مرجع صالح: دادگاه خانواده، همیشه و همه جا!

اینجا دیگه لازم نیست خیلی فکر کنید که اجرت المثل ایام زوجیت صلاحیت کجاست؟ پاسخ مشخصه:

موضوع اجرت المثل ایام زوجیت، بدون هیچ استثنایی و با هر میزان خواسته، در صلاحیت انحصاری دادگاه خانواده قرار داره. حتی اگه میزان اجرت المثل درخواستی خیلی کم باشه و زیر نصاب های شورای حل اختلاف (مثلاً 20 میلیون تومان) باشه، باز هم شورای حل اختلاف نمی تونه بهش رسیدگی کنه.

این موضوع توی بند 7 ماده 4 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 به صراحت اومده و همچنین نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه هم این موضوع رو تأیید کرده. پس اگه خانم هستید و قصد مطالبه اجرت المثل ایام زندگی مشترک رو دارید، مستقیم باید برید دادگاه خانواده.

نحوه رسیدگی و اثبات مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت

خب، حالا که فهمیدیم کجا باید بریم، باید بدونیم چطور اقدام کنیم و چی لازم داریم:

1. ثبت دادخواست: اولین قدم، مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت هست.
2. مدارک لازم:
* سند ازدواج
* شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده
* شواهد و مدارکی که نشون بده کارهای مدنظر رو انجام دادید (مثلاً شهادت شهود، عکس، پیامک و…)
* دلایلی که نشون بده قصد تبرع نداشتید (که البته این مورد بیشتر جنبه ذهنی داره و توی دادگاه باید با قرائن و امارات ثابت بشه).
3. نقش کارشناس رسمی دادگستری: بعد از اینکه دادگاه وجود شرایط اجرت المثل رو تأیید کرد، پرونده برای تعیین میزان اجرت المثل به کارشناس ارجاع میشه. این کارشناس معمولاً از بین متخصصین امور خانواده یا حتی روانشناسی انتخاب میشه تا با بررسی کارهای انجام شده و عرف منطقه، ارزش ریالی اون ها رو مشخص کنه.

نکات مهم درباره اجرت المثل ایام زوجیت

* اثبات قصد عدم تبرع: این مورد شاید کمی سخت به نظر برسه، اما معمولاً اگه زن بتونه ثابت کنه کارهایی فراتر از وظایف شرعی معمول (مثل نگهداری از همسر مریض یا فرزندان زیاد و…) رو به دستور مرد انجام داده، دادگاه ممکنه قصد عدم تبرع رو احراز کنه.
* تفاوت با نحله: نحله هم مبلغی هست که در صورت عدم استحقاق زن به اجرت المثل، قاضی با توجه به شرایط زن و شوهر و مدت زندگی مشترک، برای کمک به زن تعیین می کنه. پس اجرت المثل و نحله دو چیز جدا هستن.

صلاحیت رسیدگی به اجرت المثل ایام تصرف (مال منقول و غیرمنقول)

حالا بریم سراغ نوع دوم اجرت المثل که خیلی هم رایجه: اجرت المثل ایام تصرف. این نوع زمانی پیش میاد که یک نفر بدون اجازه صاحب مال، از ملک یا دارایی های منقول (مثل ماشین یا وسایل دیگه) اون شخص استفاده کرده.

اجرت المثل ایام تصرف چیست؟

تصور کنید یک نفر بدون اجازه شما، برای مدتی توی باغتون نشسته یا از ماشینتون استفاده کرده. خب، شما صاحب مال هستید و حق دارید بابت اون مدتی که از مالتون استفاده شده، هزینه اش رو بگیرید. این هزینه رو میگن اجرت المثل ایام تصرف. این قضیه هم برای ملک (مال غیرمنقول) و هم برای وسایل (مال منقول) صدق می کنه.

مرجع صالح (با جزئیات کامل!)

اینجا دیگه مثل اجرت المثل ایام زوجیت یک جواب ثابت نداریم. دادگاه صالح اجرت المثل ایام تصرف بسته به چندتا چیز فرق می کنه: نوع مال، ارزش خواسته (مبلغی که مطالبه می کنید) و اینکه آیا دعوای اجرت المثل تنهاست یا همراه با دعوای دیگه مثل خلع ید مطرح شده.

1. برای مال غیرمنقول (مثل خونه، زمین، مغازه)

* اصل کلی: دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک. یعنی اگه ملکی توی تهران باشه، دادگاه عمومی حقوقی تهران بهش رسیدگی می کنه. این رو میگن صلاحیت محلی.
* استثنا بر اساس ارزش خواسته (ماده 9 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1394):
* تا سقف 20 میلیون تومان: اگه مبلغ اجرت المثل درخواستی شما تا 20 میلیون تومان باشه، شورای حل اختلاف محل وقوع ملک صالح به رسیدگیه.
* بیشتر از 20 میلیون تومان: اگه مبلغ بیشتر از 20 میلیون تومان باشه، باز هم دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک رسیدگی می کنه.
* در صورت همراهی با دعوای خلع ید: این نکته خیلی مهمه! اگه شما همزمان با مطالبه اجرت المثل، دعوای خلع ید (یعنی بیرون کردن متصرف از ملک) رو هم مطرح کنید، دیگه فرقی نمیکنه مبلغ اجرت المثل چقدر باشه؛ پرونده همیشه در دادگاه عمومی حقوقی بررسی میشه. چون رسیدگی به دعوای خلع ید ذاتاً در صلاحیت دادگاهه و شورا نمی تونه بهش رسیدگی کنه، پس اجرت المثل هم به تبع اون میره دادگاه.

2. برای مال منقول (مثل خودرو، دستگاه، وسایل)

* اصل کلی: دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده. یعنی اگه کسی از ماشین شما استفاده کرده و توی شیراز زندگی می کنه، باید توی دادگاه شیراز ازش شکایت کنید.
* استثنا بر اساس ارزش خواسته:
* تا سقف 20 میلیون تومان: اگه مبلغ اجرت المثل درخواستی شما تا 20 میلیون تومان باشه، شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده صالح به رسیدگیه.
* بیشتر از 20 میلیون تومان: اگه مبلغ بیشتر از 20 میلیون تومان باشه، باز هم دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده رسیدگی می کنه.

نحوه رسیدگی و اثبات مطالبه اجرت المثل ایام تصرف

پروسه مطالبه اجرت المثل ایام تصرف هم مراحل خاص خودش رو داره:

1. ثبت دادخواست: باز هم باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید و دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام تصرف رو ثبت کنید.
2. مدارک لازم:
* سند مالکیت (برای ملک) یا مدارک دیگه که مالکیت شما رو ثابت کنه (برای مال منقول).
* مدارک هویتی خواهان.
* مدارکی که اثبات کنه خوانده از مال شما استفاده کرده (مثلاً شهادت شهود، عکس، فیلم، استشهادیه محلی).
* اگه لازم باشه، می تونید قبل از طرح دعوا، درخواست تأمین دلیل کنید تا کارشناس بیاد و وضعیت تصرف و استفاده از مال رو صورت جلسه کنه.
3. نقش کارشناس رسمی دادگستری: اینجا نقش کارشناس واقعاً حیاتیه! بعد از اینکه شما اثبات کردید که خوانده از مال شما استفاده کرده، دادگاه پرونده رو به یک کارشناس رسمی دادگستری ارجاع میده. کارشناس میاد و با بررسی فاکتورهای مختلف، میزان اجرت المثل رو تعیین می کنه. مثلاً برای ملک، متراژ، سن بنا، نوع کاربری (مسکونی، تجاری)، موقعیت جغرافیایی و قیمت اجاره عرفی منطقه رو در نظر می گیره.
4. اعتراض به نظریه کارشناسی: اگه به نظر کارشناس اعتراض داشتید، می تونید توی مهلت قانونی اعتراض کنید و درخواست کنید پرونده به هیئت کارشناسی (چند نفر کارشناس) ارجاع بشه.

نکات مهم در مورد اجرت المثل ایام تصرف

* اجرت المثل ایام تصرف در ملک مشاع: اگه شما و چند نفر دیگه شریک یک ملک باشید (مال مشاع) و یکی از شرکا بدون اجازه بقیه، کل ملک رو تصرف کرده باشه، بقیه شرکا می تونن ازش اجرت المثل سهم خودشون رو بخوان. البته باید ثابت بشه که این تصرف بدون اجازه اون ها بوده.
* تفاوت غصب و تصرف بدون اذن:
* غصب یعنی یک نفر به زور و قهرآمیز مال شما رو بگیره.
* تصرف بدون اذن یعنی ممکنه اول با اجازه شما باشه، مثلاً قرارداد اجاره اش تموم شده ولی تخلیه نکرده. در هر دو حالت، باید اجرت المثل ایام غصب یا تصرف رو بپردازه.

نوع اجرت المثل	مال غیرمنقول (ملک)	مال منقول (مثل خودرو)
اگر خواسته تا 20 میلیون تومان باشد	شورای حل اختلاف محل وقوع ملک	شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده
اگر خواسته بیش از 20 میلیون تومان باشد	دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک	دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده
اگر همراه با دعوای خلع ید باشد	همیشه دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک (بدون توجه به مبلغ)	— (معمولاً خلع ید برای اموال غیرمنقول است)

صلاحیت رسیدگی به اجرت المثل مال غیر (سایر موارد عام)

تا اینجا در مورد اجرت المثل ایام زوجیت و اجرت المثل ایام تصرف صحبت کردیم که موارد خیلی مشخصی دارن. اما گاهی اوقات استفاده از مال یا کار دیگری، نه در دسته امور خانوادگی قرار می گیره و نه در قالب تصرف ملک یا مال منقول خاص، ولی باز هم اون استفاده باید جبران بشه. اینجاست که پای اجرت المثل مال غیر به میان میاد.

اجرت المثل مال غیر یعنی چی؟

این دسته شامل هر حالتی میشه که یک نفر از منافع مال یا عمل شخص دیگری بدون قرارداد و با نیت عدم تبرع استفاده کرده، ولی این استفاده مستقیماً توی دسته بندی های قبلی نمیگنجه. مثلاً:

* شما یک دستگاه خاصی دارید و یکی از همسایه هاتون برای مدتی از اون استفاده کرده، بدون اینکه با شما قرارداد اجاره ببنده یا ازتون اجازه صریح گرفته باشه و البته شما هم قصد مجانی دادن اون دستگاه رو نداشتید.
* یکی از دوستانتون از خدمات خاصی که شما ارائه می دید استفاده کرده، بدون اینکه قبلاً روی قیمتش توافق کنید یا شما قصد بخشش داشته باشید.
* یک نفر بدون اجازه شما، از اسم یا اعتبار تجاری شما استفاده کرده و سودی به دست آورده.

در این موارد هم، صاحب مال یا خدمات می تونه مطالبه اجرت المثل رو انجام بده.

مرجع صالح برای اجرت المثل مال غیر (عام)

مرجع رسیدگی به اجرت المثل در این حالت هم شبیه اجرت المثل مال منقول ایام تصرف هست و باز به مبلغ درخواستی بستگی داره:

* اصل کلی: دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده یا محل وقوع منشأ دین (یعنی جایی که اون استفاده از مال یا خدمات اتفاق افتاده).
* استثنا بر اساس ارزش خواسته:
* تا سقف 20 میلیون تومان: اگه مبلغ درخواستی شما تا 20 میلیون تومان باشه، شورای حل اختلاف صالح به رسیدگیه.
* بیشتر از 20 میلیون تومان: اگه مبلغ بیشتر از 20 میلیون تومان باشه، دادگاه عمومی حقوقی رسیدگی می کنه.

نحوه اثبات اجرت المثل مال غیر

همونطور که ممکنه حدس بزنید، اثبات این نوع اجرت المثل ممکنه کمی پیچیده تر باشه. چون نه قرارداد مشخصی هست و نه گاهی تصرف فیزیکی واضحی. اینجا باید بیشتر به سراغ:

* شهادت شهود: افرادی که شاهد استفاده خوانده از مال یا خدمات شما بودن.
* امارات و قرائن: هر نوع نشانه یا مدرکی که غیرمستقیم ثابت کنه خوانده استفاده کرده و شما هم قصد بخشش نداشته اید. مثلاً فاکتور خرید اون دستگاه، مکاتبات، پیامک ها و…

اینجا دیگه نقش یک وکیل متخصص برای جمع آوری و ارائه این مدارک خیلی پررنگ میشه.

نکات کلیدی و فرآیند دادرسی در تمامی دعاوی اجرت المثل

تا اینجای کار با انواع اجرت المثل و اینکه اجرت المثل در صلاحیت کجاست آشنا شدیم. حالا بریم سراغ چندتا نکته مهم که توی همه این دعاوی به کارتون میاد و دونستنشون حسابی بهتون کمک می کنه تا توی دادگاه ها گم نشید.

هزینه دادرسی اجرت المثل

دعاوی اجرت المثل، جزء دعاوی مالی محسوب میشن. یعنی چی؟ یعنی بر اساس مبلغی که شما به عنوان اجرت المثل مطالبه می کنید (همون بهای خواسته)، هزینه دادرسی تعیین میشه. این هزینه شامل درصدی از مبلغ خواسته هست که باید به قوه قضائیه پرداخت بشه. اگه مبلغ رو درست تعیین نکنید یا بالا و پایین بگید، ممکنه توی مراحل دادرسی به مشکل بخورید. پس حواستون باشه که از قبل یک برآورد منطقی از میزان اجرت المثل داشته باشید، حتی اگه هنوز کارشناس نظر نداده باشه.

مدارک عمومی لازم برای مطالبه اجرت المثل

هر نوع اجرت المثلی که باشه، یک سری مدارک کلی لازم دارید:

* مدارک هویتی خواهان: شناسنامه و کارت ملی شما که نشون بده کی هستید.
* سند یا دلیل مالکیت/ذی نفع بودن: برای اجرت المثل ایام تصرف، سند ملکی یا مدارک مالکیت خودرو. برای اجرت المثل ایام زوجیت، سند ازدواج. برای اجرت المثل مال غیر، مدارکی که ثابت کنه شما صاحب اون مال یا ارائه دهنده اون خدمات بودید.
* دلایل اثبات تصرف یا انجام کار: این بخش خیلی مهمه. شهادت شهود، عکس، فیلم، پیامک ها، پرینت مکالمات، کارشناسی مقدماتی (مثل تأمین دلیل) یا هرچیزی که نشون بده خوانده از مال شما استفاده کرده یا شما اون کارها رو براش انجام دادید.

نقش و اهمیت کارشناس رسمی دادگستری

گفتیم که توی خیلی از موارد اجرت المثل، پای کارشناس به میان میاد. این کارشناس ها افراد متخصصی هستن که دادگاه اون ها رو انتخاب می کنه تا با توجه به شرایط و عرف بازار، میزان اجرت المثل رو تعیین کنن. نظر کارشناس توی این پرونده ها واقعاً محوریه و معمولاً قاضی هم بر اساس همون نظر رأی میده. پس اگه فکر می کنید نظریه کارشناسی مشکلی داره، حتماً توی مهلت قانونی بهش اعتراض کنید تا به هیئت کارشناسی ارجاع داده بشه.

نقش وکیل متخصص: عصای دست شما در دادگاه!

موضوعات حقوقی، خصوصاً دعاوی مثل اجرت المثل، می تونن خیلی پیچیده و پر از جزئیات باشن. اینجا دیگه واقعاً حضور یک وکیل متخصص مثل یک عصای دست عمل می کنه:

* تشخیص نوع دعوا: یک وکیل با تجربه می تونه دقیقاً تشخیص بده که دعوای شما از کدوم نوع اجرت المثل هست و کدوم مرجع قضایی صالح به رسیدگیه.
* تنظیم صحیح دادخواست: نوشتن یک دادخواست قوی و اصولی که تمام نکات قانونی رو شامل بشه، خیلی مهمه تا دادگاه بتونه به پرونده شما رسیدگی کنه.
* ارائه مستندات: وکیل می دونه چه مدارکی لازمه و چطور اون ها رو به دادگاه ارائه بده.
* پیگیری پرونده: وکیل مراحل اداری و قضایی رو پیگیری می کنه و شما رو از جزئیات باخبر می کنه.
* دفاع موثر: توی جلسات دادگاه، وکیل از حق شما دفاع می کنه و اجازه نمیده حقی از شما ضایع بشه.

تأمین خواسته: قفل کردن اموال خوانده

اگه نگران این هستید که خوانده اموالش رو از دست خارج کنه تا شما نتونید اجرت المثل رو ازش بگیرید، می تونید همزمان با دادخواست اصلی یا حتی قبل از اون، درخواست تأمین خواسته بدید. با این درخواست، دادگاه می تونه اموال خوانده رو توقیف کنه تا بعد از صدور حکم و قطعیت اون، از همون اموال، اجرت المثل به شما پرداخت بشه.

مراحل اعتراض به رأی

اگه از رأی دادگاه راضی نبودید (چه به عنوان خواهان و چه به عنوان خوانده)، می تونید توی مهلت های قانونی (معمولاً 20 روز)، درخواست تجدیدنظرخواهی یا در مراحل بالاتر، فرجام خواهی کنید. این مراحل هم خودشون قوانین و جزئیات خاص خودشون رو دارن که بهتره با کمک یک وکیل اقدام کنید.

جمع بندی نهایی: اجرت المثل در صلاحیت کجاست؟

خب، رفقا! دیدید که داستان اجرت المثل چقدر پر پیچ و خم و جذابه؟ اصلاً فکر نکنید یک موضوع ساده ست که بشه سرسری ازش گذشت. توی این مقاله سعی کردیم تمام زوایای این قضیه رو براتون روشن کنیم و جواب این سوال مهم رو بدیم که اجرت المثل در صلاحیت کجاست.

یادتون باشه که اصل داستان اینه:

* اگه موضوع اجرت المثل، ایام زندگی مشترک باشه، چشم بسته برید سراغ دادگاه خانواده. اصلاً مهم نیست چقدر پول قراره به دست بیارید، شورا اینجا کاره ای نیست.
* اگه بحث تصرف توی مال یکی دیگه (چه خونه و زمین باشه، چه ماشین و وسیله)، باید به سه تا چیز نگاه کنید:
* نوع مال: ملکه یا مال منقول؟
* مبلغ درخواستی: تا ۲۰ میلیون تومنه یا بیشتر؟
* همراه با دعوای دیگه هست یا نه: اگه با خلع ید همراه باشه، دیگه مبلغ مهم نیست و مستقیم میره دادگاه.
* و در آخر، اگه اجرت المثل بابت استفاده های عام از مال یا خدمات بقیه باشه که توی دو دسته بالا نمیگنجید، باز هم شبیه اجرت المثل مال منقول، بسته به مبلغش یا میره شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی حقوقی.

اینکه از اول مسیر درست رو انتخاب کنید، یعنی همون پیدا کردن مرجع صالح برای طرح دعواتون، نه تنها باعث میشه توی وقت و هزینه تون حسابی صرفه جویی کنید، بلکه پرونده تون هم سریع تر به نتیجه میرسه. این نکته کلیدیه که نباید دست کم گرفته بشه.

یک نکته طلایی رو همیشه تو ذهنتون داشته باشید: دنیای حقوق، دنیای جزئیات و ظرافت هاست. اگه کوچکترین ابهامی دارید یا نمی دونید چطور باید اقدام کنید، بهترین کار اینه که قبل از هر حرکتی، حتماً با یک وکیل متخصص و باتجربه مشورت کنید. اون ها می تونن راهنماییتون کنن تا بدون دردسر و با قدرت کامل، حق و حقوقتون رو پیگیری کنید و اجازه ندید کسی از ناآگاهی شما سوءاستفاده کنه.

موفق باشید!

سوالات متداول

آیا اجرت المثل ایام زوجیت را می توان در شورای حل اختلاف مطالبه کرد؟

خیر، اجرت المثل ایام زوجیت با هر میزان خواسته، به طور مطلق در صلاحیت دادگاه خانواده است و شورای حل اختلاف به آن رسیدگی نمی کند.

برای مطالبه اجرت المثل ایام تصرف ملک مشاع به کجا مراجعه کنیم؟

صلاحیت رسیدگی به اجرت المثل ملک مشاع نیز مانند سایر دعاوی اجرت المثل ایام تصرف، بسته به مبلغ خواسته دارد؛ اگر مبلغ تا 20 میلیون تومان باشد در صلاحیت شورای حل اختلاف و اگر بیش از آن باشد در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک است. اما اگر همزمان با خلع ید مطالبه شود، همواره دادگاه عمومی حقوقی صالح است.

نقش کارشناس رسمی دادگستری در دعاوی اجرت المثل چیست؟

کارشناس رسمی دادگستری وظیفه دارد با بررسی عوامل و معیارهای مختلف، میزان ریالی اجرت المثل را تعیین کند. نظر کارشناس در تعیین مبلغ نهایی اجرت المثل برای قاضی بسیار اهمیت دارد و مبنای صدور حکم قرار می گیرد.

هزینه دادرسی اجرت المثل چقدر است؟

اجرت المثل جزء دعاوی مالی محسوب می شود و هزینه دادرسی آن بر اساس بهای خواسته (مبلغی که به عنوان اجرت المثل مطالبه می شود) تعیین می گردد. این هزینه درصدی از مبلغ مطالبه شده است.

آیا می توان به نظریه کارشناسی اجرت المثل اعتراض کرد؟

بله، در صورت نارضایتی از نظریه کارشناسی، هر یک از طرفین دعوا می توانند در مهلت قانونی (معمولاً یک هفته کاری) به آن اعتراض کنند. در این صورت، ممکن است دادگاه موضوع را به هیئت کارشناسی (چند کارشناس) ارجاع دهد.

تفاوت اجرت المثل با اجاره بها در چیست؟

تفاوت اصلی در وجود قرارداد است. اجاره بها بر اساس یک قرارداد اجاره مشخص بین طرفین پرداخت می شود، در حالی که اجرت المثل زمانی مطرح می شود که هیچ قرارداد مکتوب یا شفاهی برای استفاده از مال یا انجام کار وجود نداشته یا قرارداد باطل شده باشد و قصد تبرع (بخشیدن) نیز وجود نداشته باشد.