افسانه «ناکارآمدی» جمهوری اسلامی ایران

یکی از گزاره هایی که حتی طرفداران جمهوری اسلامی هم با احتیاط از تمامیت آن دفاع می کنند، کارآمدی جمهوری اسلامی است. کارآمدی به این معنا که شما به آنچه گفته اید و خواسته اید رسیده باشید و بتوانید آرمان ها و اهداف ذهنی تان را در واقعیت محقق کنید.

به گزارش ویکی سلامت، درآستانه چهل و پنجمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، «محسن دوباشی» و «محسن دنیوی» در یادداشتی اشتراکی در کانال ایتای «عصر پیشرفت» نوشتند:

در این باره در زمانه جمهوری اسلامی ایران دو نکته قابل توجه است:

نکته اول: جمهوری اسلامی در خلا و شرایط ایزوله نبوده است ارزیابی میزان تحقق اهداف و خواسته ها، باید متناسب با شرایط و میزان امکانات باشد. چه کسی گمان می کرد که به فاصله کوتاهی از پیروزی انقلاب، کام ملت با جنگی خانمان سوز تلخ شود و کشور با هزینه بسیار، هشت سال درگیر اتفاقی ناخواسته بشود؟ یا چه کسی از میزان دشمنی آمریکا و کشورهای اروپایی با ایران پس از انقلاب اسلامی برآوردی داشت؟

فارغ از تحریم هایی که از ابتدای انقلاب بوده و ادامه دارد و فارغ از تمام طراحی ها و ترورها و فشارهای اقتصادی و سیاسی و برنامه ریزی برای آسیب زدن به روح و روان ایرانیان از طریق رسانه و تولید اخبار و محتوا توسط تمام مخالفان و دشمنان جمهوری اسلامی و ایران، فقط تحریم های دو دهه اخیر از میانه دهه 80 تا الان برای نابودی هر ملتی در طول تاریخ کافی است و اگر ملت ایران هنوز پابرجاست، باید این ایستادگی و علل آن مورد تامل و مطالعه جدی قرار بگیرد و روشن شود که چطور و به چه دلیلی یک ملت در قرن بیست و یکم، حاضر است پای اهدافی متفاوت از آرمان های اسناد جهانی و اهداف توسعه هزاره اینطور مقاومت کند و مجموع فشارهای بیرونی و مخالفت های درونی را تحمل کند و اجازه ندهد این فشارها به حدی برسد که آن ملت دچار فروپاشی شده و نظام سیاسی دگرگون شود و یا درگیری و جنگ داخلی و شورش های مداوم شکل بگیرد و یا حداقل یک دیکتاتوری خشن برای حفظ شرایط موجود ایجاد شود؟!

نکته دوم: جمهوری اسلامی ایران هر زمان چیزی را خواسته و عزم و اراده برای تحقق آن شکل گرفته، محقق کرده است این ادعا از خود انقلاب شروع می شود که ملت ایران علی رغم میل باطنی دو ابرقدرت شرق و غرب موفق شد پهلوی را به عنوان نظام همسو سرنگون کند و نظام سیاسی ایران را از دوست اسراییل به دشمن اول اسراییل تبدیل کند. بعد این ملت و نظام نوپای سیاسی آن تصمیم گرفتند که در جنگی نابرابر مقاومت کنند و کشور را حفظ کنند و موفق شدند با پیروزی از این نبرد بیرون بیایند.

در جهاد سازندگی و نهضت سوادآموزی هم باز می بینیم که چطور مردم و حاکمیت اراده کردند و خدمت رسانی به روستاها با سرعتی غیرعادی محقق شد. به شکلی که در گزارش سال 1994 بانک جهانی، میزان خدمت رسانی جهاد سازندگی به مردم روستاها را در سال های 1357 تا 1367، سه برابر کل دوران پهلوی اول و دوم و انتهای قاجاریه می داند. موفقیت ملت و حاکمیت در رفع بیسوادی مطلق هم نمونه دیگری است.

حتی در زمینه کنترل جمعیت و کاهش نرخ رشد خیره کننده دهه شصت هم وقتی مردم و نظام اراده کردند، یک رکورد جهانی ثبت شد. هرچند امروز درباره این تصمیم و اشتباه بودن آن بحث های فراوانی مطرح است اما نکته تاکید این یادداشت بر درستی و نادرستی تصمیمات نیست، بلکه تاکید بر این است که مواقعی که جمهوری اسلامی، به عنوان محصول تجمیع اراده ملت ایران و حاکمیت و نخبگان، خواسته است کاری را انجام دهد، موفق بوده است.

اگر همین مسیر را در دهه هفتاد و پس از جنگ دنبال کنیم. شاهد خواهیم بود که مردم به آقای هاشمی رای دادند تا سازندگی را تجربه کنند و این اتفاق رخ داد و درست یا غلط، اتفاق بزرگی در اواخر دهه 60 تا نیمه دهه 70 در مسیر ساخت کشور و آبادانی و ایجاد زیرساخت ها رقم خورد. در همان دوران از بین ده ها انتخاب، دولت مستقر تصمیم می گیرد تا علی رغم کمبود بودجه و نبود امکانات و زیرساخت، وارد عرصه سازندگی شود و این خواسته مردم برای بازسازی کشور در دوران پس از جنگ محقق می شود.

بعد در شرایطی که آقای هاشمی و اطرافیان ایشان می خواستند در قدرت بمانند، ملت ایران آزادی سیاسی را طلب کرد و حماسه دوم خرداد را رقم زد و چه کسی می تواند انکار کند که جامعه ایران پیش و پس از دوم خرداد به لحاظ آزادی های اجتماعی و سیاسی تغییر نکرد؟ در همان دوره دولت مردان به پشتوانه خواست ملت، تلاش در مسیر تحقق آزادی سیاسی را اولویت اول خود قرار می دهند و اتفاقی جدید را رقم می زنند.

در نیمه دهه 80، مسیله عدالت برای مردم ایران اهمیت یافت و در جدال سیاسی عجیبی، بین کارکشته ترین سیاستمدار ایران یعنی مرحوم هاشمی و آقای احمدی نژاد، مردم ایران در انتخاباتی که آقای خاتمی برگزار کرد و به نحوی آشکار در دور دوم انتخابات رای خود را به آقای هاشمی داد، احمدی نژاد را انتخاب کردند تا در مسیر بسط عدالت تلاش کند و چه کسی می تواند انکار کند که وضعیت عدالت در جامعه ایران، پیش و پس از دولت احمدی نژاد تغییر نکرد؟

در ابتدای دهه 90، ملت ایران خسته از فشار تحریم ها و درگیری های مداوم با آمریکا و هم پیمانان اروپایی اش، گمان کرد که مذاکره و کاهش تنش با غرب، راه درست است و آقای روحانی را بر سر کار آورد و روحانی با محوریت دکتر ظریف به عنوان باتجربه ترین دیپلمات غرب زیسته ایرانی از قاجاریه تا الان، مذاکراتی طولانی با طرف های غربی را از دولت های پیشین تحویل گرفت و طولانی ترین مذاکرات بین المللی پس از جنگ دوم جهانی را رقم زد.

پس با این توصیفات، نمی توان به راحتی جمهوری اسلامی ایران که از شکل گیری تا بقای آن در زمان حاضر، حاصل جمع اراده ملت ایران بوده است را ناکارآمد به معنای مطلق دانست و این افسانه ای بیش نیست که در اثر تکرار رسانه ای به باور عمومی نزدیک شده است.

این افسانه در عرصه های مختلف شکست خورده است. در عرصه صنعت و آبادانی در دولت هاشمی رفسنجانی، در عرصه آزادی سیاسی در دولت خاتمی، در عرصه خدمت رسانی و عدالت در دولت احمدی نژاد، در عرصه سیاست خارجی در دولت روحانی! آنچه را که دولتمردان به پشتوانه خواسته ملت اراده کردند را جامه عمل پوشاندند و آنچه که محقق نشد ناشی از عدم خواست و اراده دولت ها و عدم تجمیع و تکمیل زنجیره مردم، حاکمیت و نخبگان جامعه ایران بوده است. در این مواقع که خواسته های محقق نشده، قدرت کارشکنی و فساد و ایجاد موانع عوامل داخلی و طراحی های دشمنان بر اراده مردم و حاکمیت چربیده و آنچه خواسته ایم به سرانجام نرسیده است.

البته موارد قابل توجهی از خواسته های مردم و حاکمیت و یا نخبگان به نقطه تلاقی و تجمیع اراده ها نمی رسد. به عبارت دیگر، مردم خواسته ای دارند که حاکمیت همراهی نمی کند و یا حاکمیت اراده به انجام کاری دارد و مردم و نخبگان همراهی ندارند. در این موارد هم به طور طبیعی، کار به سرانجام نمی رسد و شاید بخشی از احساس ناکارآمدی ناشی از مرور همین موارد باشد. اما منظری که در این یادداشت مورد توجه و تاکید بود، مرور مواردی بود که این اراده ها تجمیع شده و رابطه مردم، حاکمیت و نخبگان سیاسی، اقتصادی و فرهنگی اجتماعی هم راستا شده و اتفاقات بزرگ رقم خورده است. موفقیت هایی که شاید زمان باید کمی بیشتر از آنها بگذرد تا بشود روایت بهتری از آن پیشرفتها و موفقیت ها ارایه داد…

پایان خبر ویکی سلامت