خیارات قانونی یعنی چه

خیارات قانونی یعنی اختیاراتی که قانون به هر دو طرف یا یکی از طرفین معامله می ده تا بتونن تحت شرایط خاصی، قرارداد رو به هم بزنن و از انجامش منصرف بشن. این حق به نوعی چتری حمایتی برای جلوگیری از ضرر و زیان تو معاملات محسوب می شه. پس اگه یه معامله ای کردید و پشیمون شدید یا مشکلی پیش اومد، می تونید روی این خیارات حساب کنید.

توی زندگی روزمره ما، قراردادها و قول و قرارها نقش خیلی مهمی دارن. از خرید یه ساندویچ گرفته تا اجاره خونه یا فروش ماشین، همه و همه یه جور قراردادن. قانون برای اینکه این معاملات نظم و قانون خودشون رو داشته باشن، یه سری قواعد مشخص کرده که مهم ترینشون، اصل لزوم قراردادهاست. این یعنی وقتی دو نفر یه قراردادی رو امضا می کنن، باید بهش پایبند باشن و نمی تونن هر وقت دلشون خواست زیرش بزنن.

اما خب، همیشه هم اوضاع گل و بلبل نیست. گاهی وقتا یه مشکل پیش میاد، یا یکی از طرفین معامله متوجه یه ایرادی میشه، یا حتی فریب می خوره. اینجاست که قانون دست به کار میشه و برای جلوگیری از ظلم و ضرر، یه سری اختیارات رو برای فسخ قرارداد پیش بینی کرده. به این اختیارات، «خیارات قانونی» میگن. خیارات قانونی درست مثل یه سوپاپ اطمینان عمل می کنن که اگه شرایط خاصی پیش اومد، شما بتونید قرارداد رو به صورت قانونی و بدون مشکل، به هم بزنید و حقتون رو پس بگیرید.

خیارات قانونی چیه و چرا اصلا به کارمون میاد؟

خیارات قانونی، همون طور که گفتیم، اختیاراتی هستن که قانون گذار به طرفین معامله میده تا بتونن قراردادهای لازم (یعنی قراردادهایی که اصل بر پایبندی به اون هاست) رو فسخ کنن. این یعنی شما می تونید یک طرفه تصمیم بگیرید که معامله رو ادامه ندید، بدون اینکه از لحاظ قانونی مشکلی براتون پیش بیاد.

معنی و مفهوم خیار در دنیای حقوق

اول از همه بریم سراغ معنی خود کلمه خیار. تو فرهنگ لغت، خیار به معنی اختیار، انتخاب و آزادی عمله. مثلاً میگیم: فلانی بین دو گزینه، خیار انتخاب داشت. حالا تو دنیای حقوق، خیار یعنی یه حقی که به یکی از طرفین معامله یا حتی شخص سوم داده میشه تا بتونه یه قرارداد لازم رو به هم بزنه. این «حق به هم زدن»، یه چیز ساده نیست؛ یه ابزار حقوقیه که قدرت زیادی به دست دارنده خودش میده.

خیار، در واقع، یه حق یک طرفه برای فسخ معامله است که قانون برای حفظ عدالت و جلوگیری از ضرر به ما داده.

جایگاه خیارات تو قانون مدنی ما

تو قانون مدنی ایران، اصل بر اینه که وقتی یه قراردادی بسته میشه، طرفین باید بهش پایبند باشن و نمیشه همین طوری به راحتی زیرش زد. به این اصل میگن «اصل لزوم قراردادها» که تو مواد ۱۰ و ۲۱۹ قانون مدنی بهش اشاره شده. اما خب، همون طور که تو زندگی روزمره هم می بینیم، گاهی وقتا شرایطی پیش میاد که ادامه دادن یه معامله واقعاً ناعادلانه یا غیرممکنه. اینجا خیارات قانونی وارد صحنه میشن.

خیارات قانونی در واقع استثناهایی بر این اصل لزوم هستن. یعنی قانون گذار با هوشمندی، یه سری راه های فرار قانونی رو پیش بینی کرده تا اگه حق کسی ضایع شد یا مشکلی جدی پیش اومد، بتونه معامله رو به هم بزنه. ماده ۳۹۶ قانون مدنی، اساس و مبنای دسته بندی خیاراته و تقریباً همه خیاراتی که می شناسیم، بر اساس این ماده و مواد بعدی قانون مدنی توضیح داده شدن.

فسخ قرارداد با خیار، اقاله و انفساخ؛ فرقشون چیه؟

باید بین سه مفهوم «خیار فسخ»، «اقاله» و «انفساخ» فرق بذاریم. شاید در ظاهر هر سه به معنای پایان دادن به قرارداد باشن، اما از لحاظ حقوقی تفاوت های اساسی دارن:

• اقاله: این یعنی دو طرف معامله، با هم به توافق می رسن که قرارداد رو تموم کنن. مثلاً شما ماشینی رو خریدید و بعد از چند روز پشیمون میشید. اگه فروشنده هم راضی باشه، هر دو توافق می کنید که معامله رو بهم بزنید. اینجا «توافق» رکن اصلیه.
• خیار فسخ: اینجا دیگه توافق در کار نیست. یکی از طرفین قرارداد (یا هر دو، بسته به نوع خیار)، یه حقی برای فسخ داره و می تونه به صورت یک طرفه معامله رو به هم بزنه. یعنی نیاز به رضایت طرف مقابل نداره و فقط کافیه اراده خودش رو اعلام کنه.
• انفساخ: این حالت یه جور فسخ قهریه. یعنی نه اراده ای از طرفین هست و نه نیازی به اعلام کسی. قرارداد خود به خود باطل و منحل میشه. مثلاً اگه جنسی رو بخرید و قبل از تحویل به شما، به خاطر یه حادثه غیرمنتظره مثل سیل یا زلزله از بین بره، قرارداد خود به خود منحل میشه و دیگه لازم نیست شما پول رو بدید و فروشنده هم لازم نیست جنس رو تحویل بده.

چرا اصلا به این اختیارات فسخ نیاز داریم؟

شاید فکر کنید خب اگه قرار بود قراردادها به این راحتی فسخ بشن، پس دیگه چرا از اول می بندیمشون؟ اما وجود خیارات قانونی دلایل خیلی مهمی داره که اگه نبودن، کلی مشکل و بی عدالتی تو جامعه پیش می اومد:

1. حفظ عدالت و جلوگیری از ضرر: مهم ترین دلیل، همینه. فرض کنید شما یه چیزی رو خریدید و بعد متوجه میشید که کلی عیب داشته یا قیمتش خیلی بیشتر از ارزش واقعی اش بوده. اگه حق فسخ نداشتید، باید ضرر زیادی رو متحمل می شدید. خیارات میان تا جلو این ضررها و بی عدالتی ها رو بگیرن.
2. ایجاد انعطاف پذیری تو معاملات: بعضی از قراردادها لازم هستن و به راحتی نمیشه به همشون زد. اما زندگی پر از اتفاقات پیش بینی نشده است. خیارات، یه انعطاف منطقی به این قراردادهای لازم میدن تا اگه شرایط واقعاً اضطراری شد، راهی برای خروج وجود داشته باشه.
3. پاسخگویی به شرایط غیرمنتظره یا تخلفات: گاهی اوقات یکی از طرفین به تعهداتش عمل نمی کنه، یا یه اتفاقی می افته که انجام قرارداد رو از اساس بی معنی می کنه. خیارات این امکان رو میدن که در برابر این تخلفات یا شرایط ناخواسته، واکنش مناسب نشون بدیم.
4. افزایش اعتماد تو فضای معاملات: وقتی مردم بدونن که اگه فریب بخورن، اگه مال معیوبی بخرن، یا اگه شرایطی ناعادلانه پیش بیاد، قانون ازشون حمایت می کنه و حق فسخ دارن، با اعتماد به نفس بیشتری معامله می کنن. این خودش به رونق و سلامت بازار کمک می کنه.

انواع و اقسام خیارات قانونی؛ یه لیست کامل و خودمونی

قانون مدنی ما، خصوصاً ماده ۳۹۶، انواع مختلفی از خیارات رو پیش بینی کرده. هر کدوم از این خیارات، شرایط و قواعد خاص خودشون رو دارن که اگه اونا رو بدونید، می تونید تو شرایط مختلف، حقتون رو تمام و کمال بگیرید. بیایید با هم به سراغ مهم ترین این خیارات بریم و ببینیم هر کدوم چیه و کی به دردمون می خوره:

خیار مجلس (ماده ۳۹۷ قانون مدنی)

خیار مجلس یکی از باحال ترین و شاید قدیمی ترین خیاراته! ماده ۳۹۷ قانون مدنی میگه: هر یک از متبایعین بعد از عقد فی المجلس و مادام که متفرق نشده اند اختیار فسخ معامله را دارند. یعنی چی؟ یعنی وقتی شما و طرف مقابلتون دارید تو یه جا (مثلاً دفتر اسناد، نمایشگاه ماشین یا حتی کافه) یه معامله ای رو جوش میدید و هنوز از هم جدا نشدید، هر کدوم از شما می تونید پشیمون بشید و معامله رو به هم بزنید! حتی اگه امضا هم کرده باشید. به محض اینکه از هم جدا بشید و محل عقد رو ترک کنید، این حق از بین میره.

• مثال: شما با دوستتون تو بنگاه یه خونه قولنامه می کنید. تا وقتی تو اون بنگاه نشستید و هنوز پاشدید نرفتید، هر دو نفر می تونید معامله رو فسخ کنید. اما همین که از در بنگاه خارج شدید، دیگه این حق رو ندارید.
• نکته مهم: در مورد معاملات تلفنی یا اینترنتی، بحث هایی هست. بعضیا میگن چون حضور فیزیکی وجود نداره، خیار مجلس هم نیست. اما بعضی از حقوقدان ها معتقدن که تا وقتی ارتباط کلامی یا آنلاین برقراره، این حق پابرجاست.

خیار حیوان (ماده ۳۹۸ قانون مدنی)

اگه مبیع (همون چیزی که فروخته میشه) حیوان باشه، قانون یه جور دیگه برخورد می کنه. ماده ۳۹۸ قانون مدنی میگه: اگر مبیع، حیوان باشد، مشتری تا سه روز از حین عقد، اختیار فسخ معامله را دارد.

• توضیح: این خیار فقط برای مشتری (خریدار) حیوونه. هدفش اینه که مشتری بتونه تو این سه روز، حیوون رو از نظر سلامتی و رفتار بررسی کنه و اگه مشکلی داشت یا کلاً پشیمون شد، معامله رو فسخ کنه.
• مثال: یه گربه یا سگ می خرید. تا سه روز فرصت دارید که از سلامت و اخلاق حیوون مطمئن بشید. اگه تو این مدت متوجه شدید که بیمار بود یا اون چیزی که فکر می کردید نبود، می تونید معامله رو به هم بزنید.
• نکته مهم: این خیار فقط برای حیوان زنده است.

خیار شرط (ماده ۳۹۹ تا ۴۰۱ قانون مدنی)

این خیار یکی از پرکاربردترین خیاراته که میشه تو قرارداد گنجوند. ماده ۳۹۹ قانون مدنی میگه: در عقد بیع، ممکن است شرط شود که در مدت معین، برای بایع یا مشتری یا هر دو یا شخص خارجی، اختیار فسخ معامله باشد.

• توضیح: یعنی شما می تونید تو قرارداد شرط کنید که برای یه مدت زمان مشخص (مثلاً یک ماه) خودتون، یا طرف مقابل، یا حتی یه نفر دیگه (مثلاً یه دوست یا وکیل) حق فسخ معامله رو داشته باشه.
• مثال: شما یه زمینی رو می خرید و شرط می کنید که تا یک ماه فرصت دارید برای گرفتن مجوزهای ساخت و ساز. اگه تو این یک ماه مجوزها رو نتونستید بگیرید، حق فسخ معامله رو دارید. یا فروشنده شرط می کنه اگه تو یه مدت خاص قیمت زمینش بالا رفت، حق فسخ داشته باشه.
• نکته مهم: حتماً باید تو قرارداد مدت این خیار رو مشخص کنید. اگه مدت تعیین نشه، شرط باطل میشه و حتی ممکنه کل قرارداد هم باطل بشه.

خیار تأخیر ثمن (ماده ۴۰۲ تا ۴۰۹ قانون مدنی)

این خیار فقط برای فروشنده (بایع) است و وقتی پیش میاد که خریدار تو پرداخت پول (ثمن) تعلل می کنه. ماده ۴۰۲ قانون مدنی می فرماید: هر گاه مبیع، عین خارجی و یا در حکم آن بوده و برای تادیه ثمن یا تسلیم مبیع، بین متبایعین اجلی معین نشده باشد، اگر سه روز از تاریخ بیع بگذرد و در این مدت، نه بایع مبیع را تسلیم مشتری نماید و نه مشتری، تمام ثمن را به بایع بدهد، بایع، مختار در فسخ معامله می شود.

• شرایط ایجاد:
  1. جنس مورد معامله باید عینی باشه (مثلاً یه ماشین مشخص، نه ۱۰ کیلو برنج نامعلوم).
  2. مدت مشخصی برای پرداخت پول یا تحویل جنس تعیین نشده باشه.
  3. سه روز از معامله بگذره.
  4. تو این سه روز، نه فروشنده جنس رو تحویل داده باشه و نه خریدار تمام پول رو پرداخت کرده باشه.
• مثال: شما یه مبلمان می فروشید و قراره پول رو بعداً بگیرید و تحویل بدید. اگه سه روز گذشت و خریدار پول رو نداد و شما هم مبل رو ندادید، می تونید معامله رو فسخ کنید.

خیار رؤیت و تخلف وصف (ماده ۴۱۰ تا ۴۱۵ قانون مدنی)

این خیار مربوط به وقتی میشه که جنسی رو می خرید که یا قبلاً دیدید و حالا می بینید اون چیزی که دیدید نبوده، یا اصلاً ندیدید و فقط بر اساس توصیف خریدید و حالا با توصیف فرق داره.

• خیار رؤیت (ماده ۴۱۳): هر گاه یکی از متبایعین مالی را سابقاً دیده و به اعتماد رؤیت سابق معامله کند و بعد از رؤیت معلوم شود که مال مزبور اوصاف سابقه را ندارد، اختیار فسخ خواهد داشت.
  • مثال: یه خونه رو دو سال پیش دیدید و حالا بر اساس همون تصویر ذهنی و اون توصیفات، اونو می خرید. وقتی تحویل می گیرید می بینید کلی تغییر کرده و اوصاف قبلی رو نداره. اینجا می تونید معامله رو فسخ کنید.
• خیار تخلف وصف (ماده ۴۱۰): هر گاه کسی مالی را ندیده و آن را فقط به وصف بخرد، بعد از دیدن اگر دارای اوصافی که ذکر شده است نباشد مختار می شود که بیع را فسخ کند یا به همان نحو که هست قبول نماید.
  • مثال: از طریق اینترنت یه گوشی سفارش میدید که تو سایت نوشته بود حافظه ۱۲۸ گیگ و رنگ آبی. وقتی گوشی به دستتون میرسه، می بینید حافظه اش ۶۴ گیگه یا رنگش مشکیه. اینجا می تونید فسخ کنید یا همون رو با اون اوصاف جدید قبول کنید.

خیار غبن (ماده ۴۱۶ تا ۴۲۰ قانون مدنی)

خیار غبن یعنی وقتی که تو یه معامله، یکی از طرفین (فروشنده یا خریدار) متوجه میشه که کلاه گشادی سرش رفته و قیمتی که پرداخت کرده یا جنسی که فروخته، با قیمت واقعی و عرف بازار «تفاوت فاحش» داره. ماده ۴۱۶ قانون مدنی میگه: هر یک از متعاملین که در معامله غبن فاحش داشته باشد، بعد از علم به غبن، می تواند معامله را فسخ کند.

• غبن فاحش یعنی چی؟ یعنی تفاوت قیمت به قدری زیاد باشه که معمولاً مردم از همچین چیزی چشم پوشی نمی کنن و اصلاً تو عرف قابل قبول نیست.
• شرایط: فرد باید موقع معامله از این تفاوت قیمت بی خبر باشه. اگه می دونسته و بازم معامله کرده، دیگه نمی تونه خیار غبن رو اعمال کنه.
• مثال: شما یه تابلوی قدیمی رو به قیمت ۵ میلیون تومن می فروشید، در حالی که یه متخصص نقاشی میاد و میگه ارزش واقعی این تابلو ۵۰ میلیونه! اگه شما موقع فروش از این ارزش بی خبر بودید، می تونید معامله رو فسخ کنید.
• نکته مهم: خیار غبن «فوریه». یعنی به محض اینکه متوجه غبن شدید، باید سریع اقدام به فسخ کنید وگرنه حقتون از بین میره.

خیار عیب (ماده ۴۲۲ تا ۴۳۷ قانون مدنی)

خیار عیب، یکی از رایج ترین خیاراته و وقتی پیش میاد که جنس مورد معامله، یه عیبی داره که خریدار موقع خرید ازش بی خبر بوده. ماده ۴۲۲ قانون مدنی میگه: اگر بعد از معامله، ظاهر شود که مبیع معیوب بوده، مشتری مختار است در قبول مبیع معیوب با اخذ ارش یا فسخ معامله.

• شرایط: عیب باید مخفی باشه (یعنی شما موقع خرید نمی دونستید) و موجود در حین عقد (یعنی عیب از قبل وجود داشته، نه اینکه بعد از خرید شما ایجاد شده باشه).
• حقوق مشتری:
  1. میتونه کلاً معامله رو فسخ کنه و پولش رو پس بگیره.
  2. میتونه معامله رو فسخ نکنه، اما «اَرش» بگیره. ارش یعنی تفاوت قیمت بین جنس سالم و جنس معیوب. مثلاً اگه یه ماشین رو خریدید و معلوم شد موتورش ایراد داره و اگه سالم بود ۱۰ میلیون گرون تر بود، می تونید ۱۰ میلیون تومن از فروشنده پس بگیرید.
• مثال: یه لپ تاپ می خرید و بعد از چند روز متوجه میشید باتریش خرابه و زود خالی میشه. اگه این عیب قبل از خرید وجود داشته و شما نمی دونستید، می تونید یا لپ تاپ رو پس بدید یا با گرفتن پول تفاوت قیمت، همون لپ تاپ رو نگه دارید.
• نکته مهم: این خیار هم مثل غبن و تدلیس، فوریه و باید به محض اطلاع از عیب اقدام کنید.

خیار تدلیس (ماده ۴۳۸ تا ۴۴۰ قانون مدنی)

تدلیس یعنی فریب دادن و گول زدن تو معامله. ماده ۴۳۸ قانون مدنی میگه: تدلیس، عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود. و ماده ۴۳۹ هم میگه: اگر بایع، تدلیس نموده باشد، مشتری حق فسخ بیع را خواهد داشت و همچنین است بایع، نسبت به ثمن شخصی، در صورت تدلیس مشتری.

• توضیح: این خیار زمانی به وجود میاد که یکی از طرفین، با کارها یا حرف های فریبکارانه، طرف مقابل رو به اشتباه بندازه و اون رو به معامله ای وادار کنه که اگه حقیقت رو می دونست، هرگز انجام نمی داد.
• مثال: یه فروشنده ماشین، کیلومتر ماشین رو دستکاری می کنه تا کمتر نشون بده و شما هم به خیال اینکه ماشین کم کاره، اونو می خرید. وقتی متوجه این فریب میشید، می تونید معامله رو فسخ کنید. یا مثلاً یه خونه ای رو میفروشه که از پشت بامش آب چکه می کنه اما با رنگ کردن و گچ کاری، این عیب رو پنهان می کنه.
• نکته مهم: خیار تدلیس هم فوریه و باید به سرعت بعد از اطلاع از فریب، اعمال بشه.

خیار تخلف شرط (ماده ۲۳۴ تا ۲۴۵ قانون مدنی)

گاهی اوقات تو قرارداد، علاوه بر خرید و فروش اصلی، یه سری شرط و شروط دیگه هم میذاریم. مثلاً فروشنده متعهد می شود تا یک ماه دیگر سند را به نام خریدار منتقل کند یا خریدار متعهد می شود تا سه ماه آینده مغازه را تعمیر کند. اگه یکی از طرفین به این شروط عمل نکنه، خیار تخلف شرط ایجاد میشه. این خیار تو مواد ۲۳۴ تا ۲۴۵ قانون مدنی توضیح داده شده.

• انواع شروط:
  • شرط صفت: (مثلاً شرط می کنید که ماشین رنگ آبی باشه.)
  • شرط فعل: (مثلاً شرط می کنید که فروشنده یه کاری رو انجام بده، مثل گرفتن وام.)
  • شرط نتیجه: (مثلاً شرط می کنید که تا فلان تاریخ سند به نام شما منتقل بشه.)
• مثال: شما یه واحد آپارتمان رو می خرید و شرط می کنید که فروشنده تا سه ماه آینده آسانسور ساختمان رو تعمیر کنه. اگه فروشنده به این شرط عمل نکنه، شما حق فسخ قرارداد رو دارید.

خیار تَبَعُّض صَفْقَه (ماده ۴۴۱ تا ۴۴۳ قانون مدنی)

این خیار اسمش یکم سخته ولی مفهومش خیلی واضحه. «تبَعُّض صَفْقَه» یعنی تجزیه شدن معامله. وقتی پیش میاد که یه معامله ای، نسبت به بخشی از اون باطل باشه. ماده ۴۴۱ قانون مدنی میگه: خیار تبعض صفق وقتی حاصل می شود که عقد بیع، نسبت به بعض مبیع، به جهتی از جهات باطل باشد. در این صورت، مشتری حق خواهد داشت بیع را فسخ نماید یا به نسبت قسمتی که بیع واقع شده است، قبول کند و نسبت به قسمتی که بیع باطل بوده است، ثمن را استرداد کند.

• مثال: فرض کنید یه نفر هم سه دانگ از یه زمین رو مال خودش داره، هم سه دانگ دیگه از یه نفر دیگه است. حالا میاد هر شش دانگ رو به شما می فروشه. در اینجا، معامله نسبت به سه دانگ خودش درسته، اما نسبت به سه دانگ دیگه که مال شخص سومی بوده، باطله. حالا شما چه حقی دارید؟
  1. میتونید کلاً معامله رو فسخ کنید (یعنی همون سه دانگ درست رو هم پس بدید و پولتون رو بگیرید).
  2. میتونید فقط اون سه دانگ صحیح رو قبول کنید و پول اون سه دانگ باطل رو پس بگیرید.

یه نگاه کوتاه به بقیه خیارات که کمتر اسمشون میاد

علاوه بر خیارات اصلی که بالا توضیح دادیم، دو تا خیار دیگه هم هست که کمتر پیش میاد ازشون صحبت بشه، ولی دونستنشون خالی از لطف نیست:

خیار تفلیس

خیار تفلیس وقتی به کار میاد که فروشنده یه جنسی رو فروخته و تحویل داده، اما خریدار قبل از اینکه پول رو بده، ورشکست میشه و توانایی پرداخت نداره. در این حالت، فروشنده حق داره که معامله رو فسخ کنه و جنس فروخته شده رو پس بگیره.

خیار تعذر تسلیم

این خیار زمانی به وجود میاد که فروشنده دیگه نمی تونه جنس رو به خریدار تحویل بده. مثلاً اگه یه شیء خاص رو فروخته و اون شیء قبل از تحویل از بین رفته یا به هر دلیلی قابل تحویل نباشه، خریدار حق فسخ معامله رو پیدا می کنه. البته باید توجه داشت که این خیار با انفساخ متفاوته، چون اینجا ممکنه مانع تسلیم از بین بره و باز هم بشه تسلیم کرد.

چند تا نکته خیلی مهم که باید در مورد خیارات بدونید!

حالا که با انواع خیارات آشنا شدید، چند تا نکته اساسی هست که دونستنشون می تونه تو عمل، خیلی به دردتون بخوره و جلوی ضررهای احتمالی رو بگیره:

فوری بودن بعضی خیارات: حواستون باشه زمان کمه!

بعضی از خیارات مثل خیار غبن، خیار تدلیس و خیار عیب، «فوری» هستن. این یعنی چی؟ یعنی به محض اینکه شما متوجه وجود این خیارها شدید، باید خیلی سریع اقدام به فسخ کنید. اگه این کار رو با تأخیر انجام بدید، ممکنه حقتون از بین بره و دیگه نتونید معامله رو به هم بزنید. البته منظور از فوری این نیست که همون لحظه باید بدویم بریم دادگاه! منظور اینه که در عرف، بدون تأخیر غیرموجه و طولانی اقدام کنید. مثلاً اگه یه هفته بعد از اطلاع، اقدام کنید، شاید دادگاه بگه این تأخیر موجه نیست.

میشه از خیارات گذشت؟ داستان اسقاط کافه خیارات

یکی از اصطلاحاتی که خیلی تو قراردادها میاد، خصوصاً تو قولنامه های املاک، عبارت «اسقاط کافه خیارات ولو غبن فاحش» هست. این یعنی چی؟ یعنی شما با امضای این جمله، از تمام حقوقی که برای فسخ معامله (یعنی همون خیارات) دارید، صرف نظر می کنید. حتی اگه بعداً متوجه بشید که خیلی سرتون کلاه رفته (غبن فاحش)، دیگه نمی تونید معامله رو به هم بزنید. پس حواستون باشه وقتی چنین جمله ای رو امضا می کنید، دارید از یه حق مهم قانونی خودتون می گذرید. اگه واقعاً مطمئن نیستید، این جمله رو امضا نکنید یا حداقل در موردش مذاکره کنید.

اگه خیار رو اعمال کردیم چی میشه؟

وقتی شما از حق خیار خودتون استفاده می کنید و قرارداد رو فسخ می کنید، وضعیت معامله برمی گرده به قبل از بستن قرارداد. یعنی اگه پولی دادید، پس می گیرید و اگه جنسی تحویل گرفتید، پس میدید. همه چیز به حالت اول برمی گرده و انگار اصلاً معامله ای اتفاق نیفتاده.

بار اثباتش با کیه؟

اگه شما ادعا می کنید که حق فسخ دارید (مثلاً به خاطر غبن یا عیب)، این شمایید که باید تو دادگاه ثابت کنید که شرایط اون خیار وجود داشته. مثلاً اگه ادعای غبن دارید، باید با کارشناس ثابت کنید که تفاوت قیمت فاحش بوده و شما هم موقع معامله ازش بی خبر بودید.

توی دنیای معاملات، دونستن این خیارات مثل داشتن یه نقشه راه برای عبور از پیچ و خم های حقوقیه. وقتی شما به این حقوق آشنا باشید، هم با اعتماد به نفس بیشتری وارد معاملات میشید و هم می تونید از خودتون در برابر سوءاستفاده ها یا شرایط ناخواسته دفاع کنید. هیچ وقت قبل از امضای هر قراردادی، از مطالعه دقیق و مشورت با یک وکیل یا مشاور حقوقی غافل نشید. آگاهی، بهترین سپر دفاعی شماست.