ذوق رفتن، شوق برگشتن – ویکی سلامت
«بمانیم که چه؛ من که نمی مانم» «بهترین کار را پسر فلانی کرد که رفت»؛ نمی دانند پسر فلانی مدت هاست آخرین ۱۰دلار از سرمایه ای که با خود از ایران برده بود را هم تمام کرده ولی هنوز شغل مناسبش را پیدا نکرده است.
به گزارش ویکی سلامت قدس آنلاین نوشت: می روند؛ عده ای بدون اطلاع و بعضی ها هم پس از میهمانی های پرهزینه ای که با عنوان میهمانی خداحافظی گرفته می شود. عده ای هم یک هفته پیش از مهاجرت رفتن خود را با تغییر پرچم ملیتشان در شبکه های اجتماعی به اطلاع همه می رسانند.
می گویند چند سال پیش از هنرمند تازه مهاجرت کرده ای پرسیدند چه چیزی از ایران با خودت بردی؟ گفت: فقط ساز مورد علاقه ام را!
این ها همه نشان از اغراق آمیز شدن نگاه برخی مردم به مفهوم مهاجرت دارد؛ قرار نیست بگوییم پایان راه مهاجرت بن بست و شکست است حتماً شما نیز کسانی را دیده اید که مهاجرت موفقی را تجربه کرده اند؛ اما به نظر می رسد گاه همین نگاه اغراق آمیز به جلای وطن میل به برگشت را برای خیلی ها سخت کرده و به قولی از آنجا رانده و از اینجا مانده شده اند و شاید برای همین است که به زندگی در شرایط دشوار آن سوی مرزها تن می دهند.
چندی پیش امیر مهاجری در سوئد به شبکه فارسی زبان بی بی سی می گفت: اگر به سال ۲۰۱۵ برگردم دیگر مهاجرت نمی کنم. پس از پنج سال هنوز بلاتکلیفم. مهاجرت سخت ترین کار دنیاست.
محمد منظرپور سردبیر سابق بی بی سی و اینترنشنال هم با ابراز پشیمانی از مهاجرتش می گفت: «مهاجرت یک گام تا مرگ فاصله دارد؛ شما وقتی مهاجرت می کنید تمام شأن جایگاه و شبکه اجتماعی تان را از دست می دهید. من اگر تجربه امروزم را داشتم دیگر این کار را نمی ردم. فرهنگ ما هم با خود ما می میرد».
با این حال عده ای دیگر بازمی گردند؛ از آقا و خانم خانه داری که وقت رفتن تمام دار و ندارشان را به حراج گذاشتند تا پزشک مهاجری که خودش می گفت هیچ جای دنیا مثل ایران نمی شود؛ آمده ام تا در این خاک خدمت کنم و بمیرم.
چه کسانی برمی گردند؟
براساس تعریف سازمان ملل متحد از مهاجرت های بازگشتی چنانچه اتباع یا شهروندان یک کشور پس از یک دوره مهاجرت بین المللی به کشوری دیگر (بلندمدت یا کوتاه مدت) بار دیگر به کشور مبدأ خود بازگردند و قصد داشته باشند دست کم یک سال در مبدأ خود اقامت گزینند به عنوان مهاجران بازگشتی شناخته می شوند. بر همین اساس بازگشت جزئی از فرایند مهاجرت تعریف شده است که در بعضی موارد می تواند به صورت دائمی و در بعضی موارد به صورت موقتی اتفاق بیفتد.
نخستین چالش اساسی در زمینه مهاجرت های بازگشتی خلأهای آماری و پژوهشی آن است به دلیل دشواری رصد و پایش مهاجران پس از یک دوره کار یا تحصیل در خارج از کشور آمار دقیقی درخصوص میزان مهاجرت بازگشتی در دسترس نیست.
روح الله دهقانی فیروزآبادی معاون علمی و فناوری دولت سیزدهم در روزهای پایانی دولت قبل آمار جالب توجهی را درخصوص بازگشت مهاجران ارائه داده و گفته بود: در سال ۱۴۰۲ نزدیک به هزار و ۱۹۱ متخصص به کشور بازگشتند زیرا یکی از سیاست های جدی دولت وقت در مسیر دیپلماسی علمی و فناوری موضوع آماده سازی برای همکاری با متخصصان ایرانی خارج از کشور و دانشجویان ایرانی مقیم در کشورهای خارجی بود.
روزنامه دنیای اقتصاد هم در گزارشی یکی از دلایل رشد نرخ بازگشت مهاجران ایرانی در چند سال گذشته را برنامه های حمایتی دولت در این زمینه ذکر می کند. با توجه به آخرین آمار در ویکی سلامت سال ۱۴۰۰ میزان بازگشت مهاجران متخصص ایرانی از طریق برنامه معاونت علمی ریاست جمهوری در بازه پنج سال گذشته حدود ۲هزارو۶۰۰ نفر بوده است. در یک جمع بندی باید گفت برگشت مهاجران ایرانی به کشور در بیشتر موارد معطوف کسانی است که برای تحصیل از کشور خارج شده و به دلیل نداشتن سرمایه کافی به میهن بازگشته اند.
دومینوی بازگشت / نخستین قطعه؛ نژادپرستی
کیمیا؛ بیست وهشت ساله و دانش آموخته دانشگاه علم و صنعت است او به ما می گوید: به نظر من در ایران فقط به امید مهاجرت می شود در رشته های مهندسی دوام آورد و درس خواند چون شانس تجربه عملی هر چیزی که به صورت تئوری در دانشگاه یاد گرفته ایم خیلی کم است و اصلاً مهاجرت انکارنشدنی ترین گزینه ذهنی بچه های فنی و مهندسی است.
او کارهای مهاجرتش را چهار سال پیش به تنهایی انجام داده و در دام شرکت ها و وکلای مهاجرتی نیفتاده است اما امروز نفس عمیقی می کشد و می گوید خوشحال هستم که برگشتم.
قصه مهاجرت کیمیا به هلند گره خورده است؛ یکی از زیباترین کشورهای اروپایی که انگلیسی زبان های بسیاری دارد و همین نکته ایرانی های زیادی مثل او را رهسپار این کشور کرده است غافل از اینکه هلند با وجود نیاز به نیروی کار جوان خارجی آموزش سیستماتیک و مردم آموزش پذیری که دارد ذره ای از سیاست های نژادپرستی خود عقب نشینی نمی کند.
به نظر کیمیا در هلند تو همیشه یک مهاجر هستی هرچقدر باهوش باشی خوب کار کنی و زبان انگلیسی را روان صحبت کنی باز هم این امکان وجود دارد که اخراجت کنند و کسی را که زبان داچ (زبان رسمی هلند) می داند استخدام کنند یا در هلند تا وقتی هملس (بی خانمان) هستی به تو شغل و بدون قرارداد شغلی به تو خانه نمی دهند.
هر کدام از این واقعیت ها به قطعات دومینویی می مانند که افتادن هر کدامشان دوراهی ماندن یا برگشت را در ذهن کیمیا شکل می دهند.
حس تعلق او به خانواده و بیماری یکی از اعضای خانواده اش در ایران آخرین قطعه این دومینو است که با افتادنش کیمیا تصمیم می گیرد عطای هشت ماه باقی مانده از مدت اقامت در هلند را به لقایش بخشیده و راهی ایران شود.
ایران را باید در ایران ساخت
«ایران را باید در ایران ساخت»؛ این حرف را یکی دیگر از مهاجرانی که تازه به کشور برگشته می زند و می گوید: ما اگر به همان میزان و با همان کیفیتی که در کشورهای دیگر کار می کنیم در ایران خودمان کار کنیم حتماً اوضاع بهتر خواهد شد دست کم برای فرزندانمان.
آزاده سی وچهار ساله است و پس از فوت مادرش تصمیم گرفته به کانادا برود تا در کنار تنها خواهرش زندگی کند.
او به ما می گوید: فکر کن در کانادا ممکن است صبح بلند شوی و ببینی به سایت شرکت دسترسی نداری و فایل و حساب کاری ات مسدود است یعنی اخراج شده ای اگر هم وسیله ای در شرکت داشته باشی با پیک برایت ارسال می کنند بدون هیچ توضیحی!
خب این واقعیت غرب است اگر امکاناتش را می خواهیم این اتفاق ها را هم باید قبول کنیم که نمی کنیم.
البته مهاجرت موفق هم کم نیست حتی هستند کسانی که مهاجرت دوم را به بازگشت به ایران ترجیح می دهند اما واقعیت این است امثال کیمیا و آزاده هم کم نیستند کسانی که چندین سال زندگی در کشورهای خارجی به تعلق خاطر آن ها به جامعه مقصد کمکی نکرده است و در حالی به ایران برمی گردند که خبر بازگشتشان لابه لای اخبار گم می شود.
بازگشت اجباری یا اختیاری
کوروش محمدی رئیس انجمن آسیب شناسی ایران به ما می گوید: پژوهش های مستند و آمار قابل اتکایی از تعداد و چرایی بازگشت مهاجران به کشور وجود ندارد اما به طور کلی افرادی را که تصمیم به برگشتن می گیرند می توان در دو گروه بررسی کرد؛ گروه نخست کسانی که توانسته اند به موفقیت و دستاورد قابل توجهی در کشوری که به آن مهاجرت کرده اند برسند این افراد درصورت برگشتن می توانند برای کشور یک فرصت تلقی شوند و مهاجرت معکوس مؤثری برای کشور داشته باشند اما گروه دوم معمولاً به علت شکست در مهاجرت به نوعی مجبور به برگشتن به ایران می شوند و بازگشت این افراد معمولاً نتیجه طبیعی یک مهاجرت هیجان زده و بدون برنامه است.
محمدی معتقد است برای برخی افراد احساس هویت زیر پرچم وطن بسیار مهم است و این افراد پس از گذشت یک دوره از مهاجرت نمی توانند احساس تعلقی به کشور میزبان پیدا کنند و با ایجاد کوچک ترین تغییر در زنجیره ارزش هایشان برای برگشتن به ایران ترغیب می شوند و احساس تعلق خاطر به خانواده و کشور را مبنا برای ماندن در ایران قرار می دهند.
نکته دیگری که وی به آن اشاره می کند تصمیم افراد برای مهاجرت دوم است یعنی گاهی افرادی برای یک بازه موقت به ایران برمی گردند ولی گزینه مهاجرت دوم هنوز در ذهنشان فعال است برای همین مادامی که تغییرات بنیادین در نهادهای اجتماعی رخ ندهد و جامعه فرصت کافی برای نقش آفرینی مردم ایجاد نکند همین میزان از بازگشت هم می تواند موقتی باشد یا مهاجران مانده در کشورهای خارجی را ترغیب کند به سختی های مهاجرت تن دهند اما بازنگردند.
محمدی در انتها ضمن اشاره به اهمیت برنامه ریزی صحیح برای مهاجرت می گوید: به هرصورت اگر قصد مهاجرت دارید باید از مسیر پیش رو تا حدی مطلع شوید چرا که ممکن است بلافاصله پس از مواجه شدن با واقعیت های فرهنگی و سیاسی کشور مقصد سرخورده و پشیمان شوید.
او این را هم می گوید که همیشه سالم نگه داشتن حداقل یک پل سالم برای برگشتن ضروری است؛ زیرا گاهی مهاجرت همان درِ باغ سبزی نیست که به شما نشان داده اند.
*بازنشر مطالب دیگر رسانه ها در ویکی سلامت به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان می باشد.
پایان خبر ویکی سلامت
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "ذوق رفتن، شوق برگشتن – ویکی سلامت" هستید؟ با کلیک بر روی عمومی، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "ذوق رفتن، شوق برگشتن – ویکی سلامت"، کلیک کنید.
