سهم الارث پدر و مادر از فرزند

وقتی فرزندی خدای ناکرده از دنیا می ره، پدر و مادرش جزو وراث طبقه اول محسوب میشن و طبق قانون، سهمی از دارایی های اون (که بهش میگن ترکه) می برن. مقدار این سهم به این بستگی داره که فرزند متوفی همسر یا بچه داشته باشه یا نه، و با توجه به قوانین مدنی ایران، سهمشون مشخص میشه. این موضوع یکی از حساس ترین و البته پیچیده ترین مسائل حقوقی هست که خیلی ها ممکنه باهاش درگیر بشن.

درسته که صحبت کردن از ارث و میراث بعد از یه همچین اتفاق ناگواری خیلی سخته و از نظر روحی آدم رو اذیت می کنه، ولی چاره ای نیست و باید برای روشن شدن تکلیف اموال و حقوق همه ورثه، این مراحل رو طی کرد. پدر و مادر، دو ستون اصلی هر خانواده هستن و از دست دادن فرزند، بزرگترین داغ زندگیه. حالا تصور کنین علاوه بر این داغ بزرگ، مسائل حقوقی و مالی هم اضافه بشه. برای همین، بهتره که یه دید کلی نسبت به قوانین داشته باشیم تا تو این شرایط بتونیم درست تصمیم بگیریم و حق کسی ضایع نشه.

قانون ارث تو ایران، یه سری قواعد مشخص داره که بر اساس اون، دارایی های فرد فوت شده بین بازماندگانش تقسیم میشه. پدر و مادر هم که جایگاه ویژه ای تو خانواده دارن، تو این تقسیم بندی همیشه حرف برای گفتن دارن. تو این مقاله قراره خیلی ساده و خودمانی توضیح بدیم که سهم هر کدوم از پدر و مادر تو شرایط مختلف چقدره، تا اگه خدای نکرده تو این موقعیت قرار گرفتین، با اطلاعات کامل تری بتونین جلو برین.

جایگاه پدر و مادر تو قانون ارث چیه؟

اول از همه، بیاین ببینیم قانون مدنی ما درباره جایگاه پدر و مادر تو بحث ارث چی میگه. طبق ماده 862 قانون مدنی، ورثه به سه طبقه تقسیم میشن. پدر و مادر همراه با بچه ها و نوه ها تو طبقه اول قرار می گیرن. این یعنی تا وقتی یه نفر از این طبقه وجود داشته باشه، نوبت به ارث بردن طبقه های بعدی (مثل پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر و برادر) نمی رسه. پس حضور پدر و مادر تو این طبقه اول، خیلی مهمه و سهمشون رو تقریباً تو همه حالت ها تضمین می کنه.

تو تقسیم ارث، دو تا مفهوم مهم داریم: یکی فرض و یکی قرابت.

• فرض: یعنی یه سهم مشخص که قانون برای یه سری از وراث تعیین کرده. مثلاً میگه سهم زن اینقدره، یا سهم مادر اینقدره. این سهم ها ثابت و مشخص هستن و اول از همه از کل دارایی کسر میشن.
• قرابت: یعنی خویشاوندی و رابطه نسبی با فرد فوت شده. اگه بعد از اینکه همه صاحب فرض ها سهمشون رو برداشتن، چیزی از دارایی باقی موند، اون باقیمونده بین بقیه وراث (صاحبان قرابت) تقسیم میشه.

پدر و مادر ممکنه هم صاحب فرض باشن و هم صاحب قرابت. یعنی هم یه سهم مشخص دارن، هم اگه چیزی موند، تو باقیمونده هم سهم می برن. ولی خب، همیشه هم اینجوری نیست و شرایط دیگه مثل بودن بچه یا همسر، روی سهمشون تاثیر میذاره. در ادامه دقیق تر به هر کدوم از این حالت ها می پردازیم.

باید یادمون باشه که قوانین ارث یه جورایی مثل یه پازل هستن؛ هر قطعه اش به قطعه دیگه وصله و اگه یکی رو اشتباه بذاری، ممکنه کل تصویر بهم بریزه. پس برای اینکه بهترین و درست ترین نتیجه رو بگیریم، لازمه که همه جوانب رو با دقت بررسی کنیم و اصطلاحاً مو را از ماست بکشیم تا حقمون ضایع نشه.

وقتی فرزند مجرده و بچه و همسر نداره، سهم پدر و مادر چقدره؟

خب، بیاین بریم سراغ اولین حالت، یعنی وقتی یه فرزند بدون اینکه ازدواج کرده باشه یا بچه ای داشته باشه، فوت می کنه. تو این شرایط، ارثش فقط به پدر و مادرش (اگه زنده باشن) می رسه. اینجا دیگه پای همسر یا بچه های متوفی در میون نیست و کار یه کم ساده تره. ماده 906 قانون مدنی دقیقاً همین حالت رو توضیح میده.

اگه فقط پدر وارث باشه

تصور کنین یه جوونی فوت کرده که نه زن و بچه ای داره، نه مادرش زنده است. تو این حالت، طبق قانون، تمام ترکه (یعنی همه دارایی هایش) به پدرش می رسه. اینجا دیگه پدر تنها وارثه و همه اموال، از خونه و ماشین گرفته تا حساب بانکی و هر چیز دیگه ای که اون جوون داشته، مال پدر میشه. خیلی ساده و بدون دردسر اضافه.

طبق ماده 906 قانون مدنی، اگه متوفی هیچ اولاد یا اولاد اولادی (نوه) نداشته باشه و فقط یکی از پدر یا مادرش زنده باشه، تمام ارث به همون یک نفر می رسه.

اگه فقط مادر وارث باشه

حالا فرض کنین همون جوون فوت کرده، ولی این بار پدرش در قید حیات نیست و فقط مادرش زنده است. بقیه شرایط هم همونه؛ نه همسر داره و نه فرزند. تو این موقعیت هم درست مثل حالت قبل، تمام دارایی های اون جوون به مادرش می رسه. اینم باز یه وضعیت ساده است که دردسر کمتری برای تقسیم ارث داره. اینجا مادر هم صاحب فرض میشه و هم صاحب قرابت و همه اموال رو به ارث می بره.

اگه پدر و مادر هر دو وارث باشن

این حالت، از دو تای قبلی یه کم پیچیده تره. اینجا فرزند مجرده و بچه و همسری نداره، ولی هم پدرش زنده است و هم مادرش. تو این شرایط، قانون سهم هر کدوم رو اینجوری مشخص کرده:

• سهم مادر: یک سوم (1/3) از کل ترکه.
• سهم پدر: دو سوم (2/3) از کل ترکه.

تو این حالت، برای مادر هیچ حاجبی وجود نداره. حاجب یه اصطلاح حقوقیه که یعنی کسی یا چیزی وجود داشته باشه که سهم یه وارث رو کم کنه. چون اینجا فرزندی نیست، سهم مادر از یک سوم کاهش پیدا نمی کنه. مثلاً اگه یه جوون 300 میلیون تومان دارایی داشته باشه، 100 میلیون تومانش به مادرش و 200 میلیون تومانش به پدرش می رسه. این تقسیم بندی ثابت و مشخصه.

سهم ارث پدر و مادر از فرزندی که زن/شوهر داره (ولی بچه نداره)

حالا بیاین یه پله پیچیده تر بشیم. فرزندی فوت کرده که ازدواج کرده، یعنی همسر داره، ولی از خودش بچه ای نداره. تو این وضعیت، همسر متوفی هم وارد ماجرای تقسیم ارث میشه و سهم خودش رو می بره، بعد از اون، نوبت به پدر و مادر می رسه. در این بخش، سهم مادر همچنان یک سوم (1/3) هست، چون حاجب (یعنی فرزند متوفی) وجود نداره.

اگه فرزند فوت شده، همسر (زوجه) داشته باشه (دختر فوت شده)

فرض کنین یه خانم جوون از دنیا رفته که شوهر داره، ولی بچه ای نداره. تو این حالت، سهم الارث اینجوری میشه:

• سهم شوهر (زوج): یک دوم (1/2) از کل ترکه. یعنی نصف دارایی ها به شوهر می رسه.
• سهم مادر متوفی: یک سوم (1/3) از کل ترکه. اینجا چون بچه ای وجود نداره که سهم مادر رو کم کنه، سهمش همون یک سوم باقی می مونه.
• سهم پدر متوفی: باقیمانده ترکه. یعنی بعد از اینکه سهم شوهر و مادر برداشته شد، هرچی موند، به پدر می رسه.

مثال: یه دختر خانم فوت کرده که 600 میلیون تومان دارایی داشته. شوهر داره و بچه ای هم نداره.

1. سهم شوهر: 1/2 از 600 میلیون = 300 میلیون تومان.
2. سهم مادر: 1/3 از 600 میلیون = 200 میلیون تومان.
3. باقیمانده: 600 – 300 – 200 = 100 میلیون تومان.
4. سهم پدر: 100 میلیون تومان.

پس تو این مثال، شوهر 300 میلیون، مادر 200 میلیون و پدر 100 میلیون تومان به ارث می برن.

اگه فرزند فوت شده، همسر (زوج) داشته باشه (پسر فوت شده)

حالا فرض کنین یه آقای جوون از دنیا رفته که زن داره، ولی بچه ای نداره. تو این حالت، تقسیم ارث اینجوری میشه:

• سهم زن (زوجه): یک چهارم (1/4) از کل دارایی ها (تو اموال منقول مثل پول و ماشین، و از قیمت ساختمان و درخت ها در اموال غیرمنقول).
• سهم مادر متوفی: یک سوم (1/3) از کل ترکه. باز هم چون بچه ای نیست، سهم مادر کم نمیشه.
• سهم پدر متوفی: باقیمانده ترکه. بعد از کسر سهم زن و مادر، هرچی موند، مال پدر میشه.

مثال: یه پسر آقا فوت کرده که 1200 میلیون تومان (1 میلیارد و 200 میلیون) دارایی داشته. زن داره و بچه ای هم نداره.

1. سهم زن: 1/4 از 1200 میلیون = 300 میلیون تومان (از اموال منقول و قیمت ابنیه).
2. سهم مادر: 1/3 از 1200 میلیون = 400 میلیون تومان.
3. باقیمانده: 1200 – 300 – 400 = 500 میلیون تومان.
4. سهم پدر: 500 میلیون تومان.

پس تو این مثال، زن 300 میلیون، مادر 400 میلیون و پدر 500 میلیون تومان به ارث می برن. این مثال ها کمک می کنه که قضیه رو بهتر درک کنین و از پیچیدگی قانون کم کنیم.

سهم ارث پدر و مادر از فرزندی که هم همسر داره، هم بچه

اینجا دیگه داریم وارد پیچیده ترین حالت ها میشیم. فرزندی که فوت کرده، هم همسر داره و هم از خودش اولاد (بچه) داره. تو این وضعیت، چون همسر و فرزندان هم وارث هستن، سهم پدر و مادر یه کم تغییر می کنه. یه نکته خیلی مهم اینه که تو این شرایط، سهم هر یک از پدر و مادر، یک ششم (1/6) از کل ترکه است. بله، درسته، اگه متوفی فرزند داشته باشه، سهم مادر از 1/3 به 1/6 کم میشه. به این می گن حاجب. یعنی وجود فرزندان متوفی، سهم مادر رو تحت تاثیر قرار میده و ازش کم می کنه. سهم پدر هم تو این حالت 1/6 میشه.

اگه فرزند متوفی همسر (زوجه) و اولاد (دختر) داشته باشه

فرض کنین یه خانم از دنیا رفته که شوهر داره و از خودش دختر (یا دخترها) هم داره. تو این حالت:

• سهم شوهر (زوج): یک چهارم (1/4) از کل ترکه.
• سهم پدر متوفی: یک ششم (1/6) از کل ترکه.
• سهم مادر متوفی: یک ششم (1/6) از کل ترکه (به دلیل وجود اولاد، سهمش کم شده).
• سهم دختر یا دختران: بعد از کسر سهم زوج و پدر و مادر، باقیمانده ترکه بین دختران و پدر و مادر به نسبت سهمشان تقسیم می شود (اصطلاحاً ردّ می شود). اگر متوفی یک دختر داشته باشد، فرض او 1/2 است و اگر چند دختر داشته باشد، فرض آنها 2/3 است. در این حالت، اگر چیزی مازاد بر فرض ها باقی بماند، به پدر و دختر (یا دختران) متوفی به نسبت سهم الفرضشان رد می شود.

مثال: یه خانم فوت کرده که 1200 میلیون تومان دارایی داره، شوهر و دو تا دختر هم داره.

1. سهم شوهر: 1/4 از 1200 میلیون = 300 میلیون تومان.
2. سهم پدر: 1/6 از 1200 میلیون = 200 میلیون تومان.
3. سهم مادر: 1/6 از 1200 میلیون = 200 میلیون تومان.
4. مجموع سهم فرض ها: 300 + 200 + 200 = 700 میلیون تومان.
5. باقیمانده ترکه: 1200 – 700 = 500 میلیون تومان.
6. سهم فرض دختران: 2/3 از 1200 میلیون = 800 میلیون تومان (اینجا باقیمانده کمتر از فرض دختران است).

در این حالت، دختران سهم فرض خود (2/3) را می برند. بعد از کسر سهم همسر (1/4) و پدر و مادر (هر کدام 1/6)، اگر چیزی باقی بماند، به نسبت فرض (با اعمال ردّ) تقسیم می شود.
در این مثال، سهم هر دو دختر روی هم 2/3 از کل ترکه است، یعنی 800 میلیون تومان.
پس سهم ها اینطوری میشه: شوهر 300 میلیون، پدر 200 میلیون، مادر 200 میلیون و دو دختر روی هم 800 میلیون. اینجا مجموع سهم ها 1500 میلیون میشه که از کل ترکه بیشتره. پس باید به نسبت سهمشون تقسیم بشه.
سهم شوهر: 1/4، سهم پدر: 1/6، سهم مادر: 1/6، سهم دو دختر: 2/3.
مخرج مشترک: 12.
شوهر: 3/12، پدر: 2/12، مادر: 2/12، دو دختر: 8/12.
مجموع سهم ها: 3+2+2+8 = 15/12.
اینجا دیگه باید به نسبت تقسیم بشه.
کل ترکه 1200 میلیون تومان.
نسبت کل: 15.
هر واحد نسبت: 1200 تقسیم بر 15 = 80 میلیون تومان.

1. سهم شوهر: 3 * 80 = 240 میلیون تومان.
2. سهم پدر: 2 * 80 = 160 میلیون تومان.
3. سهم مادر: 2 * 80 = 160 میلیون تومان.
4. سهم دو دختر: 8 * 80 = 640 میلیون تومان.

مجموع: 240 + 160 + 160 + 640 = 1200 میلیون تومان. بله، اینجا ردّ به معنی کاهش از سهم نیست، بلکه اگه مازاد باشه، برمی گرده به وراث طبقه اول.

اگه فرزند متوفی همسر (زوج) و اولاد (پسر) داشته باشه

حالا فرض کنین یه آقا فوت کرده که زن داره و از خودش پسر (یا پسرها) هم داره. تو این حالت:

• سهم زن (زوجه): یک هشتم (1/8) از کل ترکه (باز هم از اموال منقول و قیمت ساختمان و درخت ها).
• سهم پدر متوفی: یک ششم (1/6) از کل ترکه.
• سهم مادر متوفی: یک ششم (1/6) از کل ترکه (به دلیل وجود اولاد).
• مابقی ترکه: بعد از کسر سهم زن، پدر و مادر، هرچی موند به پسر یا پسران می رسه. اینجا دیگه قضیه ردّ مثل حالت دخترها مطرح نمیشه.

مثال: یه آقا فوت کرده که 1600 میلیون تومان دارایی داره، زن و یک پسر هم داره.

1. سهم زن: 1/8 از 1600 میلیون = 200 میلیون تومان.
2. سهم پدر: 1/6 از 1600 میلیون = حدود 266.67 میلیون تومان.
3. سهم مادر: 1/6 از 1600 میلیون = حدود 266.67 میلیون تومان.
4. مجموع سهم فرض ها: 200 + 266.67 + 266.67 = 733.34 میلیون تومان.
5. باقیمانده ترکه: 1600 – 733.34 = 866.66 میلیون تومان.
6. سهم پسر: 866.66 میلیون تومان.

حالت های ترکیبی اولاد (پسر و دختر) با همسر

اگه متوفی هم همسر داشته باشه، هم پسر و هم دختر، اوضاع یه کم دقیق تر میشه:

• سهم همسر (زوج/زوجه): زوج 1/4 و زوجه 1/8 (مثل حالت های قبل).
• سهم پدر و مادر: هر کدام 1/6.
• مابقی ترکه: بعد از کسر سهم همسر و پدر و مادر، باقیمانده بین پسر و دختر تقسیم میشه؛ منتها به این صورت که سهم هر پسر دو برابر سهم هر دختره. این قانون هم تو ارث خیلی مهمه.

مثال: یه آقا فوت کرده با 2400 میلیون تومان دارایی. همسر، یک پسر و یک دختر داره.

1. سهم زن: 1/8 از 2400 میلیون = 300 میلیون تومان.
2. سهم پدر: 1/6 از 2400 میلیون = 400 میلیون تومان.
3. سهم مادر: 1/6 از 2400 میلیون = 400 میلیون تومان.
4. مجموع سهم فرض ها: 300 + 400 + 400 = 1100 میلیون تومان.
5. باقیمانده ترکه: 2400 – 1100 = 1300 میلیون تومان.
6. این 1300 میلیون تومان بین پسر و دختر تقسیم میشه، طوری که سهم پسر دو برابر دختر باشه.

نسبت پسر به دختر: 2 به 1. مجموع نسبت: 3.
هر واحد نسبت: 1300 تقسیم بر 3 = حدود 433.33 میلیون تومان.
سهم دختر: 433.33 میلیون تومان.
سهم پسر: 2 * 433.33 = 866.67 میلیون تومان.

پس تو این حالت، زن 300 میلیون، پدر 400 میلیون، مادر 400 میلیون، دختر 433.33 میلیون و پسر 866.67 میلیون تومان به ارث می برن. اینجاست که می گیم قانون ریزه کاری های خودش رو داره و بهتره برای هر مورد خاص، با یه وکیل یا مشاور حقوقی صحبت کرد.

سهم ارث پدر و مادر از فرزندی که همسر نداره ولی بچه داره

خب، بریم سراغ یه حالت دیگه. فرزندی فوت کرده که همسر نداره (یعنی مجرد بوده یا همسرش قبل از خودش فوت کرده)، ولی از خودش اولاد (بچه) داره. تو این وضعیت هم، درست مثل حالت قبل که همسر هم بود، سهم هر کدوم از پدر و مادر، یک ششم (1/6) از کل ترکه هست. دلیلش هم همون وجود بچه هاست که باعث میشه سهم مادر از 1/3 به 1/6 کاهش پیدا کنه.

اگه فرزند متوفی فقط یک دختر داشته باشه

فرض کنین یه خانم جوون از دنیا رفته که همسر نداره، ولی یه دختر کوچولو داره. تو این حالت:

• سهم دختر: یک دوم (1/2) از کل ترکه (این سهم فرض دختره، طبق ماده 908 قانون مدنی).
• سهم پدر متوفی: یک ششم (1/6) از کل ترکه.
• سهم مادر متوفی: یک ششم (1/6) از کل ترکه (به دلیل وجود حاجب، یعنی دختر).

حالا اینجا یه مورد خاص داریم: اگه مجموع سهم های فرض، کمتر از کل ترکه باشه، باقیمونده ترکه (اصطلاحاً ردّ میشه) بین دختر و پدر به نسبت سهم فرضشون تقسیم میشه. مادر تو این حالت از ردّ سهم نمی بره.

مثال: یه خانم فوت کرده که 600 میلیون تومان دارایی داره، یه دختر داره و همسر هم نداره.

1. سهم دختر (فرض): 1/2 از 600 میلیون = 300 میلیون تومان.
2. سهم پدر (فرض): 1/6 از 600 میلیون = 100 میلیون تومان.
3. سهم مادر (فرض): 1/6 از 600 میلیون = 100 میلیون تومان.
4. مجموع سهم فرض ها: 300 + 100 + 100 = 500 میلیون تومان.
5. باقیمانده ترکه: 600 – 500 = 100 میلیون تومان.

این 100 میلیون تومان باقیمانده، بین دختر و پدر به نسبت سهم فرضشون (دختر 1/2، پدر 1/6) ردّ میشه. یعنی نسبت سهم دختر به پدر، 3 به 1 هست. (1/2 به 1/6 میشه 3 به 1).

1. 100 میلیون تقسیم بر 4 (3+1) = 25 میلیون تومان برای هر واحد نسبت.
2. سهم اضافی دختر: 3 * 25 = 75 میلیون تومان.
3. سهم اضافی پدر: 1 * 25 = 25 میلیون تومان.

پس سهم نهایی میشه: دختر (300 + 75) = 375 میلیون، پدر (100 + 25) = 125 میلیون، مادر 100 میلیون تومان. مجموع: 375 + 125 + 100 = 600 میلیون.

اگه فرزند متوفی چند دختر داشته باشه

اگه فرزند فوت شده، همسر نداشته باشه ولی چند تا دختر داشته باشه، سهم ها اینجوری میشه:

• سهم دختران: دو سوم (2/3) از کل ترکه (طبق ماده 909 قانون مدنی).
• سهم پدر متوفی: یک ششم (1/6) از کل ترکه.
• سهم مادر متوفی: یک ششم (1/6) از کل ترکه.

باز هم اگه مازادی وجود داشته باشه، بین دختران و پدر به نسبت سهم فرضشون ردّ میشه (مادر سهمی از ردّ نداره).

مثال: یه خانم فوت کرده که 600 میلیون تومان دارایی داره، دو تا دختر داره و همسر هم نداره.

1. سهم دو دختر (فرض): 2/3 از 600 میلیون = 400 میلیون تومان.
2. سهم پدر (فرض): 1/6 از 600 میلیون = 100 میلیون تومان.
3. سهم مادر (فرض): 1/6 از 600 میلیون = 100 میلیون تومان.
4. مجموع سهم فرض ها: 400 + 100 + 100 = 600 میلیون تومان.

اینجا چون مجموع سهم فرض ها برابر با کل ترکه است، دیگه چیزی برای ردّ باقی نمی مونه. پس هر وارث سهم فرض خودش رو می بره.

اگه فرزند متوفی یک یا چند پسر داشته باشه

اگه فرزند فوت شده، همسر نداشته باشه ولی یک یا چند پسر داشته باشه، قانون اینجوری عمل می کنه:

• سهم پدر متوفی: یک ششم (1/6) از کل ترکه.
• سهم مادر متوفی: یک ششم (1/6) از کل ترکه.
• مابقی ترکه: بعد از کسر سهم پدر و مادر، هرچی موند به پسر یا پسران می رسه. اینجا دیگه قضیه ردّ مطرح نیست و باقیمانده مستقیم به پسرها می رسه.

مثال: یه آقا فوت کرده که 600 میلیون تومان دارایی داره، یک پسر داره و همسر هم نداره.

1. سهم پدر: 1/6 از 600 میلیون = 100 میلیون تومان.
2. سهم مادر: 1/6 از 600 میلیون = 100 میلیون تومان.
3. مجموع سهم فرض ها: 100 + 100 = 200 میلیون تومان.
4. باقیمانده ترکه: 600 – 200 = 400 میلیون تومان.
5. سهم پسر: 400 میلیون تومان.

اگه فرزند متوفی هم پسر و هم دختر داشته باشه

اگه فرزند فوت شده، همسر نداشته باشه ولی هم پسر و هم دختر داشته باشه، تکلیف اینجوریه:

• سهم پدر متوفی: یک ششم (1/6) از کل ترکه.
• سهم مادر متوفی: یک ششم (1/6) از کل ترکه.
• مابقی ترکه: بعد از کسر سهم پدر و مادر، باقیمانده بین پسر و دختر تقسیم میشه، با این قاعده که سهم هر پسر دو برابر سهم هر دختره.

مثال: یه آقا فوت کرده که 600 میلیون تومان دارایی داره، یک پسر و یک دختر داره و همسر هم نداره.

1. سهم پدر: 1/6 از 600 میلیون = 100 میلیون تومان.
2. سهم مادر: 1/6 از 600 میلیون = 100 میلیون تومان.
3. مجموع سهم فرض ها: 100 + 100 = 200 میلیون تومان.
4. باقیمانده ترکه: 600 – 200 = 400 میلیون تومان.
5. این 400 میلیون تومان بین پسر و دختر تقسیم میشه (پسر دو برابر دختر).

نسبت پسر به دختر: 2 به 1. مجموع نسبت: 3.
هر واحد نسبت: 400 میلیون تقسیم بر 3 = حدود 133.33 میلیون تومان.
سهم دختر: 133.33 میلیون تومان.
سهم پسر: 2 * 133.33 = 266.67 میلیون تومان.

پس سهم نهایی میشه: پدر 100 میلیون، مادر 100 میلیون، دختر 133.33 میلیون و پسر 266.67 میلیون تومان. مجموع: 100 + 100 + 133.33 + 266.67 = 600 میلیون. این هم از حالت های مختلفی که ممکنه پیش بیاد.

چند تا نکته مهم و کاربردی که باید بدونی!

تا اینجا با حالت های مختلف سهم الارث پدر و مادر از فرزند آشنا شدیم. اما تو بحث ارث، یه سری نکات ریز و درشت دیگه هم هست که دونستنشون حسابی به کارتون میاد و خیلی وقتا جلوی کلی دردسر رو می گیره. بیاین با هم چند تا از این نکات مهم رو مرور کنیم:

سهم ارث پدر و مادر از دختر و پسر فرقی داره؟

این یه سوال خیلی رایجه که خیلی ها می پرسن. راستش رو بخواین، نه! سهم ارث پدر و مادر از فرزندشون، چه دختر باشه چه پسر، هیچ فرقی نداره. یعنی درصد سهمی که پدر و مادر می برن، کاملاً یکسانه و جنسیت فرزند متوفی روش تأثیری نداره. تنها چیزی که می تونه تفاوت ایجاد کنه، نحوه تقسیم باقیمانده ارث بین فرزندان خود متوفی هست (که گفتیم سهم پسر دو برابر دختره) یا اینکه متوفی چند تا خواهر و برادر داشته باشه که تو طبقه های بعدی ارث قرار می گیرن. اما برای پدر و مادر، جنسیت فرزند فرقی نداره.

مفهوم حاجب چیه و چه تاثیری داره؟

قبلاً هم یه اشاره ای بهش کردیم، اما اینجا کامل تر توضیح می دیم. حاجب یعنی وجود یه وارث، باعث میشه سهم یه وارث دیگه کمتر بشه یا اصلاً ارث نبره. تو بحث سهم الارث پدر و مادر از فرزند، حاجب برای مادر خیلی مهمه. اگه فرزند متوفی، اولاد (بچه) داشته باشه، این بچه ها میشن حاجب برای مادر متوفی. یعنی چی؟ یعنی سهم مادر از یک سوم (1/3) کل ترکه، به یک ششم (1/6) کاهش پیدا می کنه. اما پدر تحت تاثیر حاجب اولاد قرار نمی گیره و سهمش تو این حالت همون 1/6 باقی می مونه (اگه بچه باشه).

قضیه ردّ در ارث یعنی چی؟

ردّ یه مفهومیه که وقتی پیش میاد که سهم های مشخص شده (فرض ها) از کل ترکه کمتر باشه و مازاد بیاد. تو این حالت، اون مازاد بین بعضی از وراث، برگردونده میشه. مثلاً دیدیم که اگه متوفی فقط دختر (یا دخترها) داشته باشه، و بعد از کسر سهم پدر و مادر و همسر (اگه باشه)، چیزی اضافه بیاد، این مازاد بین دختر (یا دخترها) و پدر تقسیم میشه. این یعنی قانون تلاش می کنه که دارایی، تا حد ممکن بین نزدیک ترین ورثه (طبقه اول) تقسیم بشه و به طبقات بعدی نرسه. ولی باید دقت کرد که مادر از این مازاد (ردّ) سهم نمی بره و فقط سهم فرض خودش رو میگیره.

وصیت متوفی روی سهم والدین تأثیر میذاره؟

بله، وصیت می تونه تاثیر بذاره، اما با یه شرط مهم: طبق قانون، هر کس فقط می تونه تا یک سوم (1/3) از دارایی خودش رو وصیت کنه. اگه فردی بیشتر از یک سوم وصیت کرده باشه، وراث فقط تا همون یک سوم موظفن به وصیت عمل کنن و مازاد بر اون، فقط با رضایت وراث معتبره. پس اگه فرزند متوفی وصیتی کرده باشه، اون وصیت اول از همه از دارایی اش کسر میشه (البته تا سقف یک سوم)، و بعد از اون باقیمونده بین ورثه (از جمله پدر و مادر) تقسیم میشه.

مراحل بعد از فوت و دریافت سهم الارث

بعد از فوت فرزند، برای اینکه پدر و مادر بتونن سهم ارث خودشون رو بگیرن، باید یه سری مراحل قانونی رو طی کنن:

1. دریافت گواهی فوت: اولین قدم، گرفتن این گواهی از سازمان ثبت احواله.
2. درخواست انحصار وراثت: باید به شورای حل اختلاف یا دادگاه مراجعه کرد و درخواست صدور گواهی انحصار وراثت داد. تو این گواهی، مشخص میشه که ورثه متوفی چه کسانی هستن و سهم هر کدوم چقدره.
3. پرداخت مالیات بر ارث: قبل از اینکه اموال به نام ورثه منتقل بشه، باید مالیات بر ارث پرداخت بشه.
4. تقسیم ترکه: بعد از انجام همه این کارها، میشه رسماً اقدام به تقسیم اموال و دارایی ها کرد.

این مراحل ممکنه پیچیده و زمان بر باشن، مخصوصاً اگه وراث زیادی وجود داشته باشن یا بینشون اختلاف پیش بیاد. برای همین، بهتره که حتماً با یه وکیل یا مشاور حقوقی متخصص تو امور ارث و میراث مشورت کنین تا کارها رو براتون راحت تر انجام بده.

اگه یکی از پدر یا مادر قبل از فرزند فوت کرده باشه چی میشه؟

اینم یه سوال مهم دیگه. اگه خدای نکرده یکی از والدین (مثلاً مادر) قبل از فرزند فوت کرده باشه، سهم اون والد از ارث فرزند، به وراث اون والد (مثلاً پدربزرگ و مادربزرگ متوفی) نمی رسه. در این حالت، سهمی که قرار بوده به اون والد فوت شده برسه، به والد دیگر (مثلاً پدر) یا به بقیه وراث طبقه اول (مثل فرزندان متوفی) یا در صورت نبود طبقه اول، به طبقات بعدی می رسه. در واقع، فقط ورثه ای ارث می برن که در زمان فوت فرد، زنده باشن. این نکته خیلی مهمه و خیلی ها ازش بی خبرن.

حرف آخر: چرا باید حواست به قوانین ارث باشه؟

همونطور که دیدیم، بحث سهم الارث پدر و مادر از فرزند، یه موضوع جدی و پر از ریزه کاری های حقوقیه. از دست دادن فرزند به خودی خود داغ بزرگیه و آدم دوست نداره تو اون لحظات سخت، درگیر مسائل مالی و حقوقی پیچیده بشه. اما متاسفانه زندگی روی دیگه خودش رو هم داره و باید برای روشن شدن وضعیت، از این مرحله هم عبور کرد. شناخت این قوانین به شما کمک می کنه که تو این شرایط حساس، با آگاهی کامل جلو برید و از حق و حقوق خودتون و بقیه وراث دفاع کنید.

قوانین ارث تو ایران بر اساس فقه اسلام و قانون مدنی تنظیم شدن و برای هر حالتی، یه راهکار مشخص دارن. اما با این همه پیچیدگی و حالت های مختلف، گاهی اوقات حتی با مطالعه دقیق هم ممکنه ابهاماتی باقی بمونه. به همین خاطر، همیشه توصیه ما اینه که بعد از اتفاقات این چنینی، حتماً با یه وکیل یا مشاور حقوقی متخصص مشورت کنین. اونا می تونن با توجه به شرایط خاص پرونده شما، دقیق ترین و بهترین راهنمایی رو ارائه بدن و کمک کنن تا کارها به درستی و بدون دردسر پیش بره.

یادتون باشه که این مقاله صرفاً جنبه اطلاع رسانی داره و نمی تونه جایگزین مشاوره تخصصی حقوقی باشه. هر پرونده ارثی، جزئیات خاص خودش رو داره که ممکنه نیاز به بررسی و تفسیر دقیق تر داشته باشه. پس آگاه باشین و برای حفظ حقوق خودتون و عزیزانتون، از کمک متخصصین غافل نشین.