مهلت رفع اثر چک برگشتی

اگر چکتان برگشت خورده و می خواهید بدانید چقدر زمان دارید تا اثر آن را از بین ببرید، باید بگوییم که بسته به روشی که انتخاب می کنید، این مهلت می تواند از چند روز کاری تا چند سال متفاوت باشد. سریع ترین حالت معمولاً با تامین موجودی یا ارائه لاشه چک به بانک، بین ۲ تا ۱۰ روز کاری طول می کشد. اما اگر هیچ اقدامی نکنید و شاکی هم دنبال پرونده نباشد، بعد از ۳ سال سابقه شما به طور خودکار پاک می شود.

برگشت خوردن چک، برای هر کسی که باهاش درگیر باشه، مثل یک کابوس مالی می مونه. فکرش رو بکنید، یک روز صبح از خواب بیدار می شید و می بینید که حسابتون مسدود شده، نمی تونید دسته چک جدید بگیرید، یا حتی از گرفتن وام و تسهیلات محروم شدید. همه این ها می تونه ناشی از یک برگ چک برگشتی باشه که شاید اصلاً بهش فکر هم نمی کردید. اما نگران نباشید، این پایان دنیا نیست! خوشبختانه، قوانین بانکی ما راهکارهایی برای رفع سوء اثر چک برگشتی گذاشته که اگه به موقع و درست عمل کنید، می تونید از این مخمصه نجات پیدا کنید.

حالا سوال اینجاست: مهلت رفع اثر چک برگشتی چقدره و دقیقاً باید چه کارهایی انجام بدیم؟ در این مقاله، قرار نیست فقط بهتون بگیم چه کار کنید، بلکه می خواهیم قدم به قدم، با زبانی ساده و خودمانی، تمام جزئیات مربوط به مهلت های قانونی، روش های مختلف رفع سوء اثر، قوانین جدید و هر چیزی که برای خلاص شدن از شر چک برگشتی نیاز دارید رو بهتون بگیم. پس اگه می خواهید بدون استرس و گیجی، راه و چاه این ماجرا رو یاد بگیرید، تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.

مهلت رفع اثر چک برگشتی: چقدر فرصت داریم؟

یکی از مهم ترین سوالاتی که وقتی چکتان برگشت می خورد پیش می آید، این است که چقدر وقت دارم تا این ماجرا را فیصله دهم؟ پاسخ به این سوال، یک عدد ثابت نیست و به چند عامل بستگی دارد. اما خب، بریم سر اصل مطلب و ببینیم چه مهلت هایی پیش روی شماست.

فرصت طلایی ۱۰ روزه: اولین گام برای نجات

وقتی چکتان برگشت می خورد، اصلاً وقت را تلف نکنید! طبق قانون، یک فرصت ۱۰ روزه بعد از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت دارید. این مهلت برای صادرکننده چک واقعاً حیاتی است. در این ۱۰ روز می توانید دست به کار شوید و با تامین موجودی یا جلب رضایت دارنده چک، قضیه را همان اول کار ختم به خیر کنید. اگر در این مهلت اقدام نکنید، اطلاعات چک برگشتی شما رسماً در سامانه های بانک مرکزی ثبت و برای همه بانک ها قابل مشاهده می شود و این یعنی تازه اول دردسرهاست و محرومیت های بانکی برای شما شروع می شوند. پس، تا فرصت هست، بجنبید!

رفع سوء اثر فوری: معمولاً چند روز طول می کشد؟

حالا فرض کنید شما دست به کار شدید و یکی از روش های رفع سوء اثر (مثلاً تامین موجودی یا ارائه لاشه چک) را انجام دادید. خب، چقدر طول می کشد تا اثرش از سوابق بانکی شما پاک شود؟ معمولاً از زمانی که شما مدارک لازم را به بانک ارائه می دهید و بانک اقدامات لازم را انجام می دهد، بین ۲ تا ۱۰ روز کاری طول می کشد تا سابقه چک برگشتی شما از سیستم پاک شود. این زمان می تواند کمی متغیر باشد؛ گاهی اوقات سریع تر انجام می شود و گاهی هم ممکن است به خاطر شلوغی سیستم یا نیاز به بررسی های بیشتر، کمی بیشتر طول بکشد. اما در نهایت، اگه همه چیز درست پیش بره، طی همین بازه زمانی باید خیالتان راحت شود.

خلاص شدن خودکار از شر چک برگشتی: قانون ۳ ساله

شاید بپرسید: اگر هیچ کاری نکنم، بالاخره این چک برگشتی از پرونده ام پاک میشه؟ بله! ولی خب با سختی هایش! قبلاً این مهلت ۷ سال بود که واقعاً طولانی و آزاردهنده بود، اما طبق قوانین جدید، اگر هیچ اقدامی برای رفع سوء اثر انجام ندهید و در طول این مدت، دارنده چک هم هیچ پیگیری حقوقی یا قضایی علیه شما نکند، بعد از گذشت ۳ سال (۳۶ ماه) از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، سابقه چک برگشتی شما به طور خودکار از سامانه های بانک مرکزی پاک می شود. البته باید حواستان باشد که در طول این ۳ سال، با محرومیت های بانکی دست و پنجه نرم خواهید کرد و نباید انتظار داشته باشید که بتوانید خدمات بانکی خاصی دریافت کنید.

مسدودی وجه در حساب: مهلت ۱۲ ماهه

یک روش دیگر برای رفع سوء اثر چک، مسدود کردن مبلغ چک در حساب جاری شماست. این روش زمانی کاربرد دارد که شما به لاشه چک دسترسی ندارید و دارنده چک هم برای دریافت پول مراجعه نمی کند. در این حالت، شما می توانید معادل مبلغ چک را در حساب قرض الحسنه جاری خود به مدت ۱۲ ماه مسدود کنید. بانک در این مدت به دارنده چک اطلاع می دهد تا برای دریافت پول مراجعه کند. بعد از اتمام این ۱۲ ماه، اگر دارنده چک همچنان مراجعه نکرد، مبلغ آزاد شده و از چک شما رفع سوء اثر می شود. پس این هم یک مهلت مشخص دارد که باید به آن دقت کنید.

روش های رفع سوء اثر چک برگشتی: از کجا شروع کنیم؟

حالا که با مهلت ها آشنا شدیم، وقتش رسیده که برویم سراغ اصل مطلب: چطور باید چک برگشتی را رفع سوء اثر کنیم؟ روش های مختلفی برای این کار وجود دارد که هر کدام شرایط خاص خودشان را دارند. انتخاب بهترین راه بستگی به این دارد که آیا لاشه چک در دست شماست یا نه، و همچنین وضعیت پیگیری دارنده چک چگونه است.

وقتی لاشه چک دم دست است: راحت ترین راه ها

اگر خوش شانس هستید و لاشه چک برگشتی در اختیار شماست، کارتان خیلی راحت تر است. در این حالت دو روش اصلی پیش روی شماست:

1. تامین موجودی کامل و پرداخت وجه چک به دارنده:

   این ساده ترین و سریع ترین راه است. کافی است به اندازه مبلغ چک در حسابتان پول داشته باشید. دارنده چک به بانک مراجعه می کند، چک را وصول می کند و به محض اینکه چک وصول شود، بانک به طور خودکار مراحل رفع سوء اثر را انجام می دهد. یادتان باشد که طبق بخشنامه جدید بانک مرکزی، بانک ها نباید شما را مجبور کنند که بیشتر از کسری موجودی، پول به حساب واریز کنید. یعنی اگر بخشی از پول در حساب بوده، فقط کسری را باید تامین کنید.

2. برگرداندن لاشه چک به بانک:

   گاهی اوقات شما با دارنده چک خارج از سیستم بانکی به توافق می رسید، مثلاً پول را نقداً به او می دهید یا یک چک جدید به جایش صادر می کنید. در این صورت، لاشه چک برگشتی را از دارنده پس می گیرید و آن را به بانکی که چک را صادر کرده اید، تحویل می دهید. بانک پس از دریافت لاشه، به شما رسید می دهد و مراحل ابطال چک و رفع سوء اثر آن را انجام می دهد.

وقتی لاشه چک نیست: راه حل های جایگزین

متاسفانه همیشه همه چیز اینقدر ساده نیست و ممکن است به دلایل مختلفی مثل گم شدن، سرقت یا پاره شدن، لاشه چک در دسترس نباشد. در این مواقع هم جای نگرانی نیست، چند راهکار جایگزین وجود دارد:

1. رضایت نامه محضری: امضایی برای آرامش

   اگر لاشه چک را ندارید، می توانید از دارنده چک بخواهید که با شما به یکی از دفاتر اسناد رسمی بیاید و رضایت محضری خود را برای رفع سوء اثر چک اعلام کند. بعد از اینکه این رضایت نامه رسمی را گرفتید، آن را به بانک ببرید تا مراحل رفع سوء اثر انجام شود. اگر دارنده چک یک نهاد دولتی یا عمومی غیردولتی باشد، می تواند به جای حضور در دفترخانه، یک نامه رسمی رضایت به بانک ارائه دهد.

2. مسدود کردن وجه در حساب: یک راهکار موقت

   این روش را قبلاً هم توضیح دادیم. اگر به لاشه چک دسترسی ندارید و دارنده چک هم برای وصول مراجعه نمی کند، می توانید معادل مبلغ چک را در حساب قرض الحسنه جاری خودتان مسدود کنید. این مبلغ به مدت ۱۲ ماه مسدود می ماند و بانک به دارنده چک اطلاع می دهد. اگر در این مدت کسی برای دریافت وجه مراجعه نکند، پس از ۱۲ ماه مبلغ آزاد شده و رفع سوء اثر انجام می شود.

3. حکم دادگاه: آخرین راهکار قضایی

   اگر اوضاع پیچیده تر باشد و مثلاً پای دعواهای حقوقی و اختلافات بالا بگیرد، ممکن است نیاز باشد که از طریق مراجع قضایی اقدام کنید. اگر دادگاه حکمی مبنی بر رفع سوء اثر چک صادر کند، می توانید این حکم قطعی را به بانک ارائه دهید. بانک موظف است پس از بررسی صحت و اعتبار حکم، نسبت به رفع سوء اثر چک شما اقدام کند. این روش معمولاً زمان بر است و نیاز به پیگیری حقوقی دارد.

4. نامه رسمی از ثبت: وقتی پای اداره ثبت وسط است

   در برخی موارد، دارنده چک از طریق اداره ثبت اسناد و املاک کشور برای وصول چک اقدام می کند. در این صورت، لاشه چک در پرونده های مربوط به اداره ثبت نگهداری می شود. شما می توانید با ارائه نامه رسمی از اداره ثبت (که شماره، تاریخ و مبلغ چک در آن ذکر شده باشد) به بانک، درخواست رفع سوء اثر کنید. این نامه، جایگزین لاشه چک محسوب می شود.

5. حکایت گم شدن یا دزدیده شدن چک

   اگر چکتان گم شده یا دزدیده شده است و برگشت خورده، اول از همه باید گزارش سرقت یا مفقودی را به مراجع قانونی (پلیس و دادسرا) بدهید. بعد از تشکیل پرونده و دریافت مستندات قضایی مربوطه، می توانید با ارائه این مستندات به بانک، درخواست رفع سوء اثر کنید. البته این فرآیند هم پیچیدگی های خاص خودش را دارد و نیاز به پیگیری دقیق دارد.

نکات طلایی و کاربردی برای چک برگشتی ها

تا اینجا هم مهلت ها را بررسی کردیم و هم روش های مختلف رفع سوء اثر را شناختیم. اما خب، چند نکته کاربردی و مهم دیگر هم هست که دانستنشان حسابی به کارتان می آید و می تواند کار را برایتان راحت تر کند. بیایید این نکات را با هم مرور کنیم:

هزینه رفع سوء اثر: چقدر آب می خورد؟

باید بدانید که رفع سوء اثر چک برگشتی، غیر از اصل مبلغ چک (در صورت نیاز به تامین موجودی)، هزینه های دیگری هم دارد. این هزینه ها شامل کارمزد بانک برای صدور گواهی عدم پرداخت و همچنین کارمزد رفع سوء اثر است. در حال حاضر (تاریخ نگارش این مقاله)، کارمزد ثبت چک برگشتی (صدور گواهی عدم پرداخت) حدود ۱۲ هزار تومان و کارمزد رفع سوء اثر در تمامی بانک ها در دو مرحله و در مجموع حدود ۱۴ هزار تومان است. پس در کل، برای هر برگ چک برگشتی، باید چیزی حدود ۲۶ هزار تومان بابت کارمزدها کنار بگذارید. البته این مبالغ ممکن است با گذر زمان تغییر کنند، پس بهتر است قبل از اقدام، از بانک مربوطه استعلام بگیرید.

استعلام وضعیت چک برگشتی: چطور بفهمیم پاک شده؟

بعد از اینکه مراحل رفع سوء اثر را انجام دادید، باید مطمئن شوید که سابقه چک برگشتی شما واقعاً پاک شده است. برای این کار می توانید از چند روش استفاده کنید:

• سامانه های آنلاین بانک مرکزی: بانک مرکزی سامانه ای برای استعلام وضعیت چک های برگشتی دارد که می توانید با وارد کردن مشخصات چک و صادرکننده، از وضعیت آن مطلع شوید.
• اپلیکیشن های معتبر: برخی اپلیکیشن های مالی معتبر (مثل ساد۲۴) خدماتی برای استعلام چک های صیادی ارائه می دهند. با وارد کردن شناسه صیادی چک، می توانید وضعیت آن را بررسی کنید.
• مراجعه حضوری به بانک: اگر بعد از گذشت حدود ۱۰ روز کاری از انجام مراحل، هنوز هم در سیستم بانکی سابقه چک برگشتی برای شما نمایش داده می شود، حتماً به صورت حضوری به شعبه بانک خودتان مراجعه کنید و پیگیری لازم را انجام دهید. گاهی اوقات ممکن است مشکل از به روزرسانی اطلاعات در سیستم باشد.

رفع سوء اثر چک از راه دور: آیا آنلاین هم می شود؟

با پیشرفت تکنولوژی و بانکداری الکترونیک، این سوال پیش می آید که آیا می توانیم رفع سوء اثر چک را به صورت غیرحضوری و آنلاین انجام دهیم؟ خب، پاسخ این است که تا حدودی بله! برخی از بانک ها امکان ثبت درخواست رفع سوء اثر را از طریق همراه بانک یا اینترنت بانک خود فراهم کرده اند. اما این خدمت در همه بانک ها فعال نیست و معمولاً محدودیت هایی دارد. پس، قبل از هر اقدامی، بهتر است با پشتیبانی بانک خود تماس بگیرید و از امکان پذیری این خدمت و جزئیات آن مطلع شوید. در غیر این صورت، مراجعه حضوری به شعبه همچنان بهترین راه است.

باز کردن حساب و گرفتن دسته چک جدید: بعد از چک برگشتی چه کنیم؟

یکی از بزرگترین دغدغه های افرادی که سابقه چک برگشتی دارند، این است که آیا می توانند دوباره حساب بانکی باز کنند یا دسته چک جدید بگیرند. خبر خوب این است که قوانین در این زمینه کمی منعطف تر شده اند:

1. افتتاح حساب جاری بدون دسته چک:

   قبلاً اگر سابقه چک برگشتی داشتید، اصلاً نمی توانستید حساب جاری باز کنید. اما با اصلاحیه های جدید شورای پول و اعتبار، حالا اشخاص حقیقی و حقوقی که سابقه چک برگشتی دارند، می توانند حساب جاری بدون دسته چک افتتاح کنند. این خبر خوبی است برای کسانی که فقط به یک حساب برای تراکنش های عادی نیاز دارند.

2. دریافت دسته چک جدید برای کسب وکارها:

   برای واحدهای تولیدی و اقتصادی که به دلیل شرایط خارج از کنترلشان با چک برگشتی مواجه شده اند، شرایط ویژه ای برای دریافت دسته چک جدید (حتی با سابقه چک برگشتی رفع سوء اثر نشده) در نظر گرفته شده است. این شرایط شامل:

   • ارائه اظهارنامه مالیاتی ثبت شده.
   • ارائه لیست واریز حق بیمه سازمان تامین اجتماعی.
   • اثبات اینکه صدور دسته چک به تداوم فعالیت، حفظ اشتغال و جلوگیری از تعطیلی واحد اقتصادی کمک می کند.

   در این موارد، متقاضی باید درخواست خود را همراه با مستندات به بانک مرکزی ارسال کند تا پس از بررسی، در صورت تایید، شرایط دریافت دسته چک جدید برایش فراهم شود. اما یادتان باشد که حساب هایی که به دلایل قانونی یا قضایی مسدود شده اند، همچنان نمی توانند دسته چک بگیرند.

حواستان باشد که چک برگشتی، هر چند ناخواسته، می تواند دردسرهای مالی زیادی برایتان ایجاد کند. پس، بهترین کار این است که قبل از صدور چک، از موجودی حسابتان مطمئن شوید و مدیریت مالی دقیقی داشته باشید.

سوالات متداول

چه مدت طول می کشد تا اثر چک برگشتی از سیستم بانکی پاک شود؟

بسته به روشی که انتخاب می کنید، این زمان متفاوت است. با تامین موجودی یا ارائه لاشه چک به بانک، معمولاً ۲ تا ۱۰ روز کاری طول می کشد. اگر هیچ اقدامی نکنید، بعد از ۳ سال به طور خودکار پاک می شود.

اگر چک صیادی برگشت بخورد و دارنده شکایت نکند، مهلت رفع سوء اثر چقدر است؟

در این حالت نیز، اگر هیچ اقدام دیگری از طرف دارنده یا شما صورت نگیرد، سابقه چک برگشتی پس از ۳ سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، به طور خودکار رفع سوء اثر می شود.

آیا می توان چک برگشتی را بدون تامین وجه رفع سوء اثر کرد؟

بله، با روش هایی مثل ارائه رضایت نامه محضری از دارنده چک، ارائه حکم قضایی مبنی بر رفع سوء اثر، یا ارائه نامه رسمی از مرجع ثبتی ذی صلاح، می توانید بدون تامین وجه، رفع سوء اثر کنید.

چرا با وجود رفع سوء اثر، هنوز پیام شما چک برگشتی دارید در سیستم بانکی نمایش داده می شود؟

گاهی اوقات به دلیل تاخیر در به روزرسانی سامانه های بانکی یا خطاهای سیستمی، این اتفاق می افتد. در این موارد، باید با مراجعه حضوری به بانک صادرکننده چک و ارائه مستندات رفع سوء اثر، پیگیری کنید تا اطلاعات شما به روزرسانی شود.

آیا رفع سوء اثر چک برگشتی در شعبه ای غیر از شعبه صادرکننده امکان پذیر است؟

خیر، معمولاً برای رفع سوء اثر چک برگشتی باید به شعبه ای مراجعه کنید که چک در آن صادر شده یا حساب جاری مرتبط با چک در آنجا افتتاح شده است.

اگر لاشه چک گم شده باشد، چگونه باید رفع سوء اثر کرد؟

در صورت گم شدن لاشه چک، می توانید از روش هایی مثل اخذ رضایت نامه محضری از دارنده چک، مسدود کردن وجه معادل چک در حساب به مدت ۱۲ ماه، یا ارائه حکم قضایی مبنی بر رفع سوء اثر (در صورت وجود دعوای حقوقی) استفاده کنید.

آیا قوانین رفع سوء اثر چک های قدیمی (غیر صیادی) متفاوت است؟

در مورد چک های قدیمی، همچنان روش های کلی رفع سوء اثر مثل تامین موجودی و ارائه لاشه چک کاربرد دارد. اما برخی از ویژگی های سامانه ای و مهلت های خاص (مثل ۱۰ روزه یا ۳ ساله خودکار) بیشتر مربوط به چک های صیادی و قوانین جدید است.

جمع بندی: خلاص شدن از دردسر چک برگشتی

دیدید که چک برگشتی، با همه سختی ها و محدودیت هایی که ایجاد می کند، در نهایت قابل حل است. فقط کافی است با مهلت رفع اثر چک برگشتی و روش های مختلف آن آشنا باشید و در زمان مناسب، بهترین راهکار را انتخاب کنید. یادمان باشد که اقدام به موقع، کلید رهایی از این دردسرهاست. چه با تامین موجودی و ارائه لاشه چک به سرعت کار را تمام کنید، چه با رضایت نامه و راهکارهای بدون لاشه پیش بروید، یا حتی اگر مجبور به پیگیری های حقوقی و قضایی شوید، مهم این است که آگاهانه و با اطلاعات کافی قدم بردارید.

امیدواریم این مقاله توانسته باشد مثل یک راهنمای کاربردی، تمام ابهامات شما را برطرف کند و به شما کمک کند تا با خیالی آسوده تر، برای رفع سوء اثر چک برگشتی خود اقدام کنید. اگر باز هم سوالی داشتید یا نیاز به مشورت بیشتری پیدا کردید، بهتر است با کارشناسان بانکی یا حقوقی مشورت کنید. یادتان باشد، همیشه راهی برای حل مشکلات مالی هست، به شرطی که دانش و اراده اش را داشته باشیم!