نشانه هایی که خبر از فقر آهن می دهد

آفتاب نیوز :

کمبود آهن زمانی رخ می دهد که بدن فرد آهن معدنی به میزان کافی نداشته باشد. این اتفاق به سطح پایین و غیرطبیعی گلبول های قرمز خون منجر خواهد شد. دلیل وقوع این اتفاق این است که برای ساخت هموگلوبین در خون نیاز به آهن است. هموگلوبین یک پروتئین در گلبول های قرمز خون است که این گلبول ها را قادر می سازد تا اکسیژن را به سراسر بدن منتقل کنند.

اگر بدن ما به اندازه کافی هموگلوبین نداشته باشد عضلات و بافت های بدن نمی توانند اکسیژن کافی دریافت کنند و قادر به عملکرد درست و مؤثر نخواهند بود. این رویداد منجر به وقوع کم خونی خواهد شد. گرچه انواع متفاوتی از کم خونی وجود دارد اما کمبود آهن شایع ترین نوع آن است.

رایج ترین دلایل کمبود آهن شامل دریافت ناکافی آهن ناشی از رژیم غذایی ناصحیح و یا رژیم های محدودکننده بیماری روده التهابی افزایش میزان آهن مورد نیاز در طول بارداری از دست دادن خون طی دوره های قاعدگی سنگین و یا خون ریزی داخلی بدن است.

البته دلیل هرچه که باشد کمبود آهن می تواند علائم ناخوشایندی در پی داشته باشد که کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می دهد. این علائم شامل ضعف در سلامتی تمرکز و بهره وری می شود.

علائم کمبود آهن می تواند بر اساس نوع کم خونی سرعت رشد و توسعه آن سن و وضعیت فعلی سلامت فرد متفاوت باشد. البته در برخی موارد فردی که دچار کم خونی است هیچ گونه علائمی مشاهده نمی کند. در ادامه این مطلب به ۱۰ نشانه کمبود آهن اشاره خواهیم کرد.

۱- خستگی نامعمول

احساس خستگی زیاد یکی از شایع ترین علائم کمبود آهن است که این نشانه در بیش از نیمی از افراد دارای کمبود آهن حس می شود. این خستگی به این علت رخ می دهد که بدن انسان برای تولید پروتئینی به نام هموگلوبین که در خون یافت می شود به آهن نیاز دارد. هموگلوبین به انتقال و رساندن اکسیژن به سراسر بدن کمک می کند؛ بنابراین وقتی بدن انسان هموگلوبین کافی نداشته باشد اکسیژن کمتری به بافت ها و عضلات می رسد و انرژی کافی برای آن ها تأمین نمی شود. علاوه بر آن قلب در این هنگام باید بیشتر و سخت تر تلاش کند تا “خون ناقل اکسیژن” بیشتری به سراسر بدن ارسال کند که این اتفاق نیز می تواند در بروز خستگی مؤثر باشد.

البته از زمانی که خستگی به یکی از بخش های اصلی سبک زندگی مدرن و پرمشغله تبدیل شد تشخیص کمبود آهن از روی خستگی کمی دشوار شده است. لازم به ذکر است بسیاری از افرادی که دچار فقر آهن هستند کمبود انرژی را همراه با احساس ضعف دشواری تمرکز داشتن حسی نامعمول و بهره وری پایین تجربه می کنند.

۲- رنگ پریدگی

پوست رنگ پریده و رنگ پریدگی بخش داخل و پایین پلک ها از دیگر علائم شایع کمبود آهن است. در واقع هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز عامل قرمزی رنگ خون هستند. این همان علتی است که باعث می شود حین کمبود آهن پوست رنگ معمول خود را از دست بدهد.

این رنگ پریدگی ناشی از کمبود آهن را می توان در تمام بدن و یا فقط در یک ناحیه از بدن مثل صورت لثه ها درون لب ها درون چشم ها و حتی در ناخن ها مشاهده کرد. مشاهده رنگ پریدگی معمولاً در کم خونی متوسط یا شدید شایع است. به عنوان مثال اگر پلک پایینی خود را پایین کشیدید در آن ناحیه باید یک رنگ قرمز فعال و سرحال ببینید؛ بنابراین اگر در این ناحیه با رنگی متمایل به صورتی کمرنگ و بی حال و یا زرد روبه رو شدید احتمال آن وجود دارد که دچار کمبود آهن باشید.

۳- تنگی نفس

همان طور که بیان شد هموگلوبین خون را قادر به انتقال اکسیژن به سراسر بدن می کند. وقتی سطح هموگلوبین به دلیل فقر آهن پایین باشد سطح اکسیژن نیز پایین خواهد بود. این به این معنی است که عضلات ما اکسیژن کافی برای انجام فعالیت های طبیعی مثل پیاده روی دریافت نخواهند کرد.

یکی از نتیجه ها می تواند این باشد که میزان نفس های ما افزایش یابد چراکه بدن در تکاپو برای دریافت اکسیژن بیشتر است. این اتفاق دلیل شایع بودن تنگی نفس در افراد دچار کمبود آهن است.

۴- سردرد و سرگیجه

کمبود آهن می تواند باعث سردرد شود. این نشانه در مقایسه با نشانه های قبلی کمتر رایج است و معمولاً با سبک سری و سرگیجه همراه است.

کمبود هموگلوبین در افرادی که دچار کمبود آهن هستند باعث می شود اکسیژن کمتری به مغز برسد و یکی از نتایج این رویه این است که رگ های خونی در مغز می توانند متورم شوند و باعث فشار به سر و سردرد گردند. البته سردرد می تواند ناشی از دلایل متفاوتی باشد. لازم به ذکر است که سردرد ها و سرگیجه های مکرر ممکن است علامتی مبنی بر کمبود آهن در بدن باشند.

۵- تپش قلب (ضربان غیرعادی قلب)

ضربان های غیرعادی قلب تحت عنوان تپش قلب شناخته می شوند. این ضربان های غیرعادی که ضربان های سریع محکم و یا نامنظم را شامل می شوند می توانند نشانه کمبود آهن در بدن باشند.

همان طور که گفته شد وقتی هموگلوبین خون پایین باشد اکسیژن کمتری به سراسر بدن رسانده می شود و قلب برای جبران این کمبود اکسیژن مجبور است سریع تر و محکم تر فعالیت کند تا اکسیژن بیشتری را به بخش های مختلف بدن برساند. این اتفاق می تواند منجر به احساس نامنظمی و یا سریع تر بودن ضربان قلب نسبت به حالت طبیعی شود.

گفتنی است این روند در مواردی استثنایی می تواند منجر به بزرگ شدن قلب سوفل قلب و یا نارسایی قلبی شود. منظور از سوفل قلب صدا هایی نامعمول است که در بین ضربان های قلب شنیده می شود. البته این علائم نیز نسبت به سایر علائم یاد شده دارای شیوع کمتری هستند و در واقع فرد باید مدت زمان زیادی درگیر کمبود آهن باشد تا با این علائم مواجه شود.

۶- پوست و موی خشک و آسیب دیده

پوست و موی خشک و آسیب دیده نیز می تواند از علائم فقر آهن باشد. نکته جالب اینکه این اتفاق نیز ناشی از اکسیژن ناکافی در ارگان ها است. اگر اکسیژن کافی به پوست و مو ها رسانده نشود دچار خشکی و ضعف خواهند شد. خوب است بدانید کمبود آهن شدید با ریزش مو مرتبط است. البته ریزش چند مو در روز و در حین شستشو یا شانه زدن طبیعی است اما اگر فردی دچار ریزش مو به طور توده ای و یا بیش ازحد طبیعی باشد باید این موضوع را بررسی کرد.

۷- تورم و احساس درد در زبان و دهان

گاهی اوقات با نگاه کردن به درون و یا اطراف دهان می توان متوجه کمبود آهن شد. اگر زبان دچار تورم التهاب رنگ پریدگی و یا سطح صاف غیرطبیعی باشد می تواند از علائم کمبود آهن باشد. هموگلوبین پایین ناشی از کمبود آهن می تواند باعث رنگ پریدگی زبان و میوگلوبین پایین در بدن می تواند باعث درد تورم و التهاب زبان شود.

میوگلوبین پروتئینی در گلبول های قرمز خون است که عضلات از جمله عضله زبان را پشتیبانی می کند. همچنین کمبود آهن می تواند باعث خشکی دهان خراش های قرمز دردناک در گوشه های دهان و زخم های داخل دهان شود.

۸- پای بی قرار

کمبود آهن با سندروم پای بی قرار مرتبط است. سندروم پای بی قرار نوعی مشکل یا بیماری است که فرد مبتلا به آن در حین استراحت به ویژه در اواخر شب و به هنگام خواب دچار احساس ناخوشایندی مثل خارش خزیدن حشره و یا احساس نامطلوب دیگری در پا شده و به ناچار به تکان دادن پا های خود می پردازد. البته دلیل اصلی این سندروم فعلاً مشخص نشده اما ۲۵درصد از افرادی که سندروم پای بی قرار دارند دچار کمبود آهن هستند و هر چه کمبود آهن شدیدتر باشد علائم این سندروم نیز شدیدتر خواهد بود.

۹- ناخن های قاشقی و شکننده

یکی از نشانه های کمبود آهن که کمتر شایع است ناخن های شکننده و قاشقی شکل است. به این شرایط کویلونیکیا می گویند. این مشکل معمولاً با ناخن های شکننده که به راحتی ترک می خورند و می شکنند شروع می شود و با ادامه روند کمبود آهن ممکن است به وقوع شرایط ناخن های قاشقی منتهی شود که درواقع وسط ناخن گود شده و اطراف آن به بالا متمایل می شوند و ناخن حالتی شبیه به قاشق به خود می گیرد. البته گفتنی است این مورد از موارد نادر است و در فقر آهن و کم خونی بسیار شدید دیده می شود.