تشدید درگیری ها در دریای سرخ و افزایش هزینه های تجارت/ وقتی هزینه های تجارت سر به فلک می کشد!

رسول سلیمی: تا قبل از تشدید درگیری ها در دریای سرخ، بیش از 15 درصد محموله های تجارت جهانی از کانال سویز عبور می کرد اما پس از حمله اسراییل به نوار غزه، ترافیک حمل و نقل از طریق این کانال تحت تاثیر قرار گرفته است. برای نمونه در اوایل هفته اول ژانویه، نرخ حمل و نقل از هند به عربستان از 700 دلار در هر کانتینر به 1500 دلار در هر کانتینر افزایش یافته است. از سوی دیگر گزارش بانک جهانی نشان می دهد که تاثیر تشدید حملات در دریای سرخ بر هند قابل توجه بوده، زیرا این کشور به شدت به تنگه باب المندب برای واردات نفت خام و LNG و تجارت با مناطق کلیدی وابسته است.

در واکنش به درگیری های دریای سرخ، حدود 65 درصد از واردات 105 میلیارد دلاری نفت خام هند در سال 23 از کشورهایی مانند عراق و عربستان سعودی احتمالاً از کانال سویز عبور کرده است. در کل تجارت کالا با اروپا و شمال افریقا، حدود 50 درصد از واردات و 60 درصد از صادرات، در مجموع 113 میلیارد دلار از این مسیر استفاده کرده است. این بحران به ویژه مسیرهای کانال سویز را تحت تاثیر قرار داده است که هم اکنون حدود 30 درصد از تجارت کانتینری جهانی را اداره می کند.

کارشناسان اقتصادی می گویند باتوجه به اینکه اکنون کشتی ها مجبور به دور زدن از دماغه امید نیک در افریقا هستند، زمان حمل ونقل کشتی ها 30 درصد افزایش یافته و ظرفیت حمل و نقل کانتینری جهانی حدود 9 درصد کاهش یافته است. درگیری ها در دریای سرخ همچنین هزینه های حمل و نقل را 40 تا 60 درصد افزایش داده است، حق بیمه های بالاتر را 15 تا 20 درصد افزایش داده و باعث تاخیر 20 روزه یا بیشتر به دلیل تغییر مسیر شده است.

ناظران سیاسی می گویند افزایش هزینه های حمل ونقل و بیمه و تاخیر در ورود محموله ها همچنین زنجیره های ارزش جهانی را مختل می کند، آن چنان که کشورهای آسیا، افریقا و اروپا با بیشترین اختلال مواجه شده اند. در همین راستا شرکت های قنادی از قیمت بالای کاکایو و کمبود آن به دلیل تحویل دیرهنگام از افریقا که سود خود را کاهش داده، ضربه خورده اند. صنایع نساجی و چرم نیز در حال مذاکره مجدد درباره هزینه های حمل ونقل با خریداران هستند و بر درآمد آن تاثیر گذاشته است. تولیدکنندگان خودرو نیز از مسیرهای مختلف حمل ونقل برای جلوگیری از تاخیر استفاده می کنند.

این در حالی است که صندوق بین المللی پول (IMF) کاهش 50 درصدی حجم تجارت از کانال سویز را در دو ماه اول سال جاری گزارش کرد، در حالی که تجارت در اطراف دماغه امیدنیک نسبت به سال گذشته حدود 74 درصد افزایش یافته است.

کارشناسان روابط بین الملل می گویند این بحران به همکاری جامع بین المللی نیاز فوری دارد و بررسی مسیرهای تجاری دریایی و زمینی جایگزین مانند کریدور اقتصادی هند، خاورمیانه – اروپا (IMEC) می تواند روی میز کشورها قرار گیرد.

این کریدور که پروژه IMEC نام دارد باهدف ایجاد یک کریدور اقتصادی گسترده برای اتصال اروپا، خاورمیانه و آسیا از طریق بهبود حمل ونقل، شبکه های ارتباطی و زیرساخت های انرژی است. این شامل مسیرهای راه آهن، جاده ای و دریایی در دو کریدور اصلی است: کریدور شرقی که هند را به خلیج فارس متصل می کند و کریدور شمالی که خلیج فارس را به اروپا متصل می کند. تنش های اخیر در دریای سرخ به طور قابل توجهی بر بازارهای جهانی نفت و گاز و حمل ونقل نیز تاثیر داشته است. بسیاری از شرکت ها مجبور شدند استراتژی های زنجیره تامین خود را به دلیل افزایش حملات به کشتی ها در دریای سرخ و حملات هوایی تلافی جویانه ایالات متحده و انگلیس مجدداً ارزیابی کنند.

از اکتبر 2023، عملیات مداوم حملات هواپیماهای بدون سرنشین و موشکی به کشتی های تجاری با هدف فشار بر اسراییل برای پایان دادن به بمباران نوار غزه و ورود به اتش بس انجام شده است. از این رو به دلیل افزایش هزینه های حمل و نقل و کالا، کشتی هل به جای عبور از دریای سرخ، در حال حاضر مسیر طولانی تری را در اطراف افریقا و دماغه امید طی می کنند که هفت تا 20 روز به زمان سفر انها اضافه می کند. به گفته موسسه اقتصاد جهانی کیل، این حملات صنایع مختلف از جمله انرژی، خودرو، خرده فروشی و تولید را تحت تاثیر قرار داده است و منجر به کاهش 1.3 درصدی تجارت جهانی از نوامبر تا دسامبر 2023 شده است.

این گزارش همچنین کاهش قابل توجهی در واردات و صادرات از اتحادیه اروپا از نوامبر 2023 را نشان می دهد. چه آنکه در ماه دسامبر، تجارت ایالات متحده نیز شاهد کاهش 1.5 درصدی صادرات بود. البته این نکته قابل توجه است که اگر مسیر دریایی از طریق دریای سرخ و کانال سویز هم از سوی امریکا پیگیری می شد، آسیب کمتری در تجارت ایالات متحده نسبت به تجارت اروپا می داشت و نمی توانست تجارت امریکا را تحت تاثیر قرار دهد. این در حالی است که ارسال سلاح و مهمات به اسراییل نیز نه از مسیر دریا بلکه از مسیر هوایی توسط امریکا انجام می شود. از سوی دیگر کشتی های عازم اسراییل مسیر خود را به دلیل درگیری ها در تنگه باب ال دماغه امید نیک که در کیپ تاون آفریقای جنوبی قرار دارد بیش از 100 سال است که به دلیل طولانی بودن مسیر کشتیرانی و خطرات ناشی از امواج، مورد توجه کشتی های تجاری قرار نگرفته است. استفاده از دماغه امید نیک برای کشتی هایی که از آسیا به اسراییل می روند 7 هزار مایل طولانی تر بوده و حدود 10 تا 14 روز زمان می برد. همچنین هزینه سوخت در مقایسه با کانال سویز بالاتر خواهد بود مندب به دماغه امید نیک تغییر دادند.

311213