ویکی سلامت – برج کبوتر مرداویج

2 اردیبهشت 1403 / 13:03

قدمت برج کبوترخانه هزارجریب که امروز به برج کبوترخانه مرداویج نیز مشهور است، به دوران صفویه و پیش از تخریب باغ هزارجریب و بناهای صفویّ آن بازمی گردد. این برج و 3 برج دیگر با اهداف نظامی، کشاورزی و تفریحی در چهارضلع باغ هزارجریب ساخته شدند که تنها 2 برج از آن ها باقی مانده است. این برج 18 متر ارتفاع و تعداد 770 حفره دارد که هریک از این حفره ها با اندازه بدن یک کبوتر تطابق دارد و به این ترتیب از ورود دیگر پرندگان جلوگیری می شود. این بنا دارای هشت استوانه خارجی و یک استوانه مرکزی است. استوانه مرکزی در وسط و استوانه های خارجی، دورتادور آن قرار دارند. ارتفاع استوانه مرکزی 18 متر و قطر استوانه در قاعده آن 16 متر بوده است.  معماری کبوترخانه مرداویج به صورت یک دایره نیست بلکه حالت یک گل را داشته که دورتا دور برج از هشت دایره و یک دایره در وسط تشکیل شده است. مصالح به کار رفته در ساخت این برج کبوتر، گل، خشت خام و پینه است. برج مرداویج در سه طبقه احداث شده که 15 هزار لانه کبوتر را در خود جای داده است.  برج های کبوترخانه اصفهان به دلیل آبرفتی بودن منطقه مورد توجه قرار گرفتند. اصولاً خاک های آبرفتی دارای موجودات ذره بینی نیستند؛ به همین دلیل برج های کبوتر در این منطقه ساخته شد تا با استفاده از کودهای حاصله از فضله کبوتران که دارای موجودات ذره بینی هستند، نسبت به تقویت خاک و تولید محصولات کشاورزی مرغوب اقدام شود. برج کبوتر مرداویج علاوه بر استفاده از فضولات پرندگان، به عنوان دیدبانی شهر نیز کاربرد داشته و کبوتران نامه رسان نیز در آن حضور داشته اند.