آیت الله «سید محمدعلی قاضی طباطبایی»؛ اولین شهید محراب / امام جمعه ای که محبوب و مورد احترام تبریزی ها بود

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ویکی سلامت) شامگاه روز دهم آبان سال ۱۳۵۸ مصادف با عید سعید قربان سال ۱۳۹۹ هجری قمری مجاهدی دیگر از ذریه ی امیرالمؤمنین(ع) قدم به مسلخ عشق گذاشت و جان گرانمایه ی خود را که سال ها در مجاهده و تلاش گذرانده بود در پیشگاه حضرت حق در طبق اخلاص نهاد. مجاهد عظیم الشان «آیت الله قاضی طباطبایی» در چنین روزی بعد از ادای فریضه نماز مغرب و عشاء و در حال مراجعت از مسجد به منزل مورد هجوم عوامل سرسپرده استکبار تحت نام گروه «فرقان» قرار گرفت و شربت شهادت را نوشید.

اولین امام جمعه تبریز که بود؟

شهید بزرگوار «آیت الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی» اولین امام جمعه تبریز در سال ۱۳۳۳ هجری قمری در تبریز متولد شد. پدرش حاج میرزا باقر و عمویش میرزا اسدالله از علمای بنام تبریز بودند و ایشان تحصیلات مقدماتی علوم دینی را در مدرسه «طالبیه» نزد آن دو فرا گرفت.

در سن ۲۴ سالگی در بحبوحه مبارزات در تبریز به همراه پدرش به تهران تبعید شد و پس از چند ماه توقف در تهران و ری به تبریز مراجعه کرد. دو سال بعد جهت تحصیل در حوزه علمیه به شهر قم مشرف شد و از محضر آیات عظام مرحوم «آیت الله سیدمحمد خوانساری» مرحوم «آیت الله سیدمحمد حجت کوه کمره ای» مرحوم «آیت الله صدر» مرحوم «آیت الله بروجردی» و مرحوم «آیت الله گلپایگانی» کسب فیض کرد.

آن شهید بزرگوار از محضر «امام خمینی (ره)» نیز بهره برد و از شاگردان و علاقه مندان ایشان به شمار می رفت. در سال ۱۳۶۹ هجری قمری شهید قاضی از قم به نجف عزیمت کرد و نزد علمای برجسته ی نجف یعنی مرحوم «آیت الله حکیم عبدالحسین رشتی» «میرزا باقر زنجانی» و «بجنوردی» به کسب علوم دینی پرداخت. راهنمایی شهید قاضی در مسائل سیاسی و انقلابی زبانزد خاص و عام بود.

اقامت در نجف و استفاده های علمی و معنوی از حوزه علمیه را می توان از بهترین و شاداب ترین روزگاران عمر آیت الله قاضی طباطبایی به حساب آورد. در آن ایام بهاران با شور و شوق به تحکیم مبانی فکری خود پرداخت و به درجات عالی فقاهت و اجتهاد رسید و از مراجع بزرگی مثل «آیت الله حکیم» و «آیت الله کاشف الغطاء» و دیگران به اخذ اجازه اجتهاد نایل آمد.

استاد بزرگوارش آیت الله کاشف الغطاء در یکی از نامه های خود خطاب به آیت الله قاضی چنین می نویسد: «ای سید بزرگوار و ای دانشمند والامقام ما از حالا می بینیم که مردم آذربایجان عموماً و اهالی تبریز خصوصاً از راهنمایی ها و ارشادات شما بهره مند می شوند و چه زود است تأثیر خدمات ارزنده شما در نصرت حق و از بین بردن باطل محسوس و ملموس باشد و در یاری و کمک از حق چه کسی بهتر و مقدم تر از شما است».

در همین راستا آیت الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی در سن ۴۲ سالگی با کوله باری از علم و دانش و معرفت حوزه علیمه نجف را ترک کرد و به سوی زادگاه خود شهر تبریز رهسپار شد تا به وظایف بس سنگین خود در جهت اشاعه ی فرهنگی غنی و پویای آیین حیات بخش اسلام بپردازد.

زندانی و تبعید رهبر انقلابی آذربایجان شرقی

شهید «آیت الله قاضی طباطبایی» همچنان که در تلاش های علمی کوشا بودند در مبارزات سیاسی نیز شرکت فعالانه داشتند. آن شهید بزرگوار دارای روحیه انقلابی و اراده ای خلل ناپذیر بودند و در پرونده قطوری که ساواک در مورد ایشان تهیه کرد این نکته مشهود است. شرکت علنی و بارز آن شهید در مبارزات سیاسی از سال های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۲ همزمان با آغاز نهضت اسلامی شروع می شود و ایشان یکی از رهبران و پایه های نهضت در آذربایجان بودند که در جریان همین مبارزات دستگیر و در زندان «قزل قلعه» تهران زندانی شدند.

آیت الله شهید قاضی به اتهام این که در خلال بحث پیرامون حکومت اسلامی و جنایات رژیم اسرائیل در یک سخنرانی علنی نام امام خمینی(ره) را به عظمت و عزت بر زبان آورد به مدت شش ماه به «بافت» کرمان تبعید شد. پس از آن به بهانه ی دیگری شش ماه دیگر به زنجان تبعید شد. شهید قاضی در تبریز تنها نماینده تام الاختیار حضرت امام خمینی(ره) بوده و نقش ایشان در شکل دادن به مبارزات مردم تبریز نیز شایان توجه است.

«مسجد شعبان» تبریز محور مبارزه در آذربایجان شرقی و مرکز مبارزات در تبریز بود که شهید قاضی طباطبائی امامت آنجا را عهده دار بودند. شهید قاضی در مبارزه از همه جلوتر و فوق العاده محبوب و مورد احترام بودند و به همین دلیل توطئه های دشمنان اسلام علیه ایشان تاثیری نداشت. نفوذ ایشان به حدی بود که اگر روزی را در آذربایجان تعطیل اعلام می کردند بدون شک آن روز همه جا به حالت تعطیل درمی آمد. آیت الله شهید قاضی جزو اولین کسانی بود که در آذربایجان اعلامیه خلع شاه از سلطنت را امضا کرد. ساواک با صرف بودجه های ویژه جریانات مخالف ایشان در تبریز را تقویت می کرد تا اثرات فعالیت های ایشان را در زمینه سازی برای انقلاب خنثی کند.

در ماه های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی رهبری جریانات حاد سیاسی برپایی تظاهرات و تشکیل مجالس همه بر عهده این شهید بزرگوار بود و ایشان اولین امضاءکننده ی اعلامیه ۲۹ بهمن ۵۶ در چهلم شهدای قم بود. مرحوم آیت الله شهید قاضی همیشه سدّ مستحکمی در مقابل خطوط انحرافی در جریانات ضد انقلابی بود و از اوان پیروزی انقلاب علیه جریانات منحرف و وابسته نظیر «خلق مسلمان» افشاگری های لازم را می کرد و منحرفان با وجود ایشان قدرت و جرأت ابراز وجود پیدا نمی کردند. خدمات ایشان بعد از پیروزی انقلاب نیز شایسته ی توجه بسیار است. «شهید قاضی طباطبایی» بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از طرف امام خمینی(ره) به سمت امامت جمعه تبریز منصوب شدند و اولین نماز جمعه را در این شهر بزرگ برپا کردند.

ادب کردن مأمور ساواک توسط آیت الله قاضی

در دوران تبعید و بعد از اسکان در بافت کرمان هر روز یک مأمور ساواک جهت حضور و غیاب تبعیدی به محل سکونت او سر می کشید. اتاقی که آیت الله قاضی در آن روزهای تنهایی می گذراند یک اتاق کوچک و محقّری بود که از سطح حیاط دو پلّه پایین تر بود. مأمور ساواک طبق تعلیماتی که از طرف سازمان به او داده شده بود با گستاخی و تبختر رفتار می کرد و برای این که زور و حاکمیت دستگاه را به رخ تبعیدی کشیده باشد به جای وارد شدن از در اتاق با کفش از پنجره می پرید وسط اتاق و با حالت غرور و خودخواهی و صدای خشن و ناهنجار دستور می داد: «زود باش امضا کن …!»

چند روز بدین منوال گذشت و آیت الله قاضی چندبار به وی تذکر داد که ادب را رعایت کند. ولی آن بی ادب گوشش بدهکار نبود و دست از کار بی شرمانه خود برنمی داشت. روزی هنگامی که آن مزدور با همان رفتار پست همیشگی به وسط اتاق پرید سید دلاور بلافاصله کتاب سنگین و ضخیم «المنجد» را برداشت و محکم بر پس گردن مأمور ساواک کوبید و فریاد زد: «بی ادب! مگر نگفتم مؤدب باش…!»

مأمور مغرور و خودباخته با زبونی و ترس از اتاق بیرون رفت و آیت الله قاضی با این عمل شجاعانه خود بار دیگر ثابت کرد که سرنیزه در مقابل نیروی پُرتوان ایمان و استقامت محکوم به شکست است. بعد از بافت کرمان آیت الله قاضی را به زنجان تبعید کردند و بعد از اتمام آن به تبریز مراجعت کرد.

توضیح عالمانه آیت الله قاضی درباره سجده بر تربت امام حسین(ع) به جوانان اهل سنت

آیت الله قاضی طباطبایی یکی از عالمان روشن بین و ژرف نگری بود که همیشه بر وحدت اسلامی تأکید داشت و در فرصت های مناسب با رفتار مدبرانه در جهت تحقق بخشیدن هرچه بیشتر وحدت بین مسلمانان جهان می کوشید.

ایشان طی خاطره ای فرموده است: «یاد دارم در زمانی که از سوریه برگشته وارد عراق شدم و غروب نزدیک بود. توقف کردیم که نماز مغرب ادا کنیم و حرکت کنیم وضو گرفته در صحن خانه ی وسیعی حصیر انداخته خواستم مشغول نماز باشم. دیدم عده ای از جوانان اهل تسنن آمدند و در چند قدمی ایستادند. فهمیدم که می خواهند بدانند که چطور سجده خواهم کرد! من هم در موقع سجده پیشانی را بر بالای حصیر گذاشتم و سایر رفقا نیز اغلب از من تبعیّت کردند. بعد از فراغت از نماز چند نفر از آن ها جلو آمده از حقیقت سجده بر تربت کربلا که بعضی از همراهان نماز گذاشته بودند سؤال کردند. واقع امر را به آن ها بیان کردم بسیار قانع شده و امتنان به جای آوردند و اظهار کردند که به ما جور دیگر تلقین کرده اند.»

برآورده شدن آرزوی شهادت

هنوز شش ماه از طلیعه ی انقلاب شکوهمند اسلامی نگذشته بود که ستاره درخشانی از آسمان پُرفروغ علم و فقاهت غروب کرد. این بار دست پلید استکبار جهانی از آستین کثیف گروهک منحرف “فرقان” بیرون زد و ناجوانمردانه استاد بزرگ حوزه و دانشگاه آیت الله استاد مرتضی مطهری را به شهادت رساند.

وقتی خبر شهادت مظلومانه ی استاد مطهری به گوش آیت الله قاضی رسید بسیار متأثر شد و همواره به اطرافیان خود می گفت: کاش بنده هم مثل استاد مطهری روزی به شهادت برسم. آیت الله قاضی سرانجام بعد از عمری مجاهدت تعلیم و تربیت و نویسندگی به تاریخ ۱۰ آبان سال ۱۳۵۸ در حالی که روز عید قربان نماز عید خوانده بود به هنگام شب بعد از نماز مغرب و عشا در مسجد شعبان تبریز قربانی دین خدا شد و بار دیگر گروه فرقان با این جنایت هولناک دل امت و امام خمینی (ره) را جریحه دار ساخت.

فردای آن روز مردم مصیبت زده ی آذربایجان در حالی که سیل اشک شان جاری بود و قلب شان را غم و اندوه فرا گرفته بود پیکر پاک آن شهید را تشییع کردند و در آرامگاه خانوادگی آن شهید والامقام واقع در مسجد مقبره بازار تبریز به خاک سپردند.

با توجه به مطالب فوق آیت الله شهید «سید محمدعلی قاضی طباطبایی» به عنوان نماینده ی حضرت امام خمینی(ره) در آذربایجان شرقی در شکل گیری جبهه انقلاب اسلامی در تبریز نقش قابل توجهی داشت. ایشان با تحمل زندان و تبعید به عامل موثری در مبارزه با رژیم پهلوی تبدیل شد و در همین مسیر توسط “گروهک منافق فرقان” به آرزوی خود یعنی شهادت رسید.

آیت الله شهید «سید محمدعلی قاضی طباطبایی» اولین شهیدی بود که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در مسجد به عنوان محل مبارزاتی خود با طاغوت به شهادت رسید و افتخار «اولین شهید محراب» را از آن خود کرد؛ سنت دیرینه ای که از امام علی(ع) به شیعیان آن حضرت رسیده است.

روحش شاد و راهش پُررهرو باد.

پایان خبر ویکی سلامت