شهید «حسن طهرانی مقدم» بنیان گذار اقتدار موشکی ایران/ از «شهاب» تا هایپرسونیک «فتاح»

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ویکی سلامت) شهید «حسن طهرانی مقدم» پدر برنامه موشکی ایران در تاریخ ۲۱ آبان ۱۳۹۰ در نتیجه ی انفجار زاغه مهمّات در یکی از پایگاه های نظامی ایران در استان تهران به همراه تعدادی از همکارانش به شهادت رسید. این حادثه که در یکی از پایگاه های حساس موشکی ایران رخ داد نه تنها یک ضایعه ی بزرگ برای نیروهای مسلح کشور بود بلکه باعث شد ایران عزم خود را برای تقویت بیشتر توان دفاعی و موشکی خود جزم کند. شهید طهرانی مقدم از بنیان گذاران برنامه موشکی ایران بود که در مسئولیت های خود به خودکفایی نظامی ایران کمک شایانی کرد.

دوران کودکی و تحصیل

شهید حسن طهرانی مقدم در تاریخ ۲۳ فروردین ۱۳۳۸ در تهران به دنیا آمد. او از همان کودکی در محیطی مذهبی و فرهنگی بزرگ شد که تاثیرات عمیقی در شخصیت او گذاشت. پدرش که فردی مذهبی و فرهنگی بود همواره در تربیت او و آموزش مسائل دینی و اخلاقی بسیار دقت می کرد. طهرانی مقدم از همان ابتدا با روحیه ای قوی و پیوسته به مسائل اجتماعی و دینی علاقه مند بود.

او دوران ابتدایی را در مدارس دولتی تهران سپری کرد و در این دوران به فعالیت های فرهنگی و مذهبی علاقه مند شد. در دبیرستان نیز علاوه بر تحصیل به فعالیت های اجتماعی و سیاسی روی آورد. حسن طهرانی مقدم در دوران نوجوانی به جمع های انقلابی پیوست و از آن زمان به طور جدی با مسایل سیاسی و اجتماعی کشور آشنا شد. او در کنار تحصیل همواره در جلسات مذهبی و سیاسی مختلف شرکت می کرد و با علاقه مندی به سخنرانی های دینی و انقلابی گوش می داد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ طهرانی مقدم به عنوان یک فعال انقلابی و پرشور به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیوست. او در دوران انقلاب اسلامی و پس از آن در تلاش برای سازماندهی نیروهای سپاه و کمک به تشکیل ساختار دفاعی کشور بود.

آغاز فعالیت های نظامی و حضور در جنگ تحمیلی

در ابتدای جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ شهید طهرانی مقدم به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیوست و در جبهه های مختلف جنگ حضور یافت. او به عنوان فرمانده توپخانه و در عملیات های مختلف جنگی در جبهه های غرب و جنوب ایران فعالیت داشت. طبق گزارش های رسمی طهرانی مقدم در پیروزی های بسیاری در دوران دفاع مقدس نقش داشت و موفق شد توان دفاعی ایران را افزایش دهد.

اقدامات شهید حسن طهرانی مقدم در دوران دفاع مقدس:

شهید حسن طهرانی مقدم در طول دوران دفاع مقدس (جنگ عراق علیه ایران) نقش بسیار مهمی در تقویت توان نظامی کشور ایفا کرد. در این دوران او با کارآمدی در جبهه های مختلف جنگ خصوصاً در عرصه توپخانه و موشک تاثیرات چشمگیری گذاشت. برخی از مهم ترین اقدامات او در این دوره عبارتند از:

۱. فرماندهی در عملیات ها: طهرانی مقدم به عنوان فرمانده توپخانه در بسیاری از عملیات ها حضور داشت و نقشی مؤثری در هماهنگی و اجرای موفقیت آمیز عملیات ها ایفا کرد. یکی از برجسته ترین اقدامات او در این دوره حضور در عملیات های غرب و جنوب کشور بود که در آن ها توانسته بود توپخانه ایران را به شدت تقویت کند.

۲. ساخت و توسعه سلاح های بومی: در دوران جنگ ایران و عراق با توجه به تحریم های نظامی طهرانی مقدم از همان ابتدای جنگ به دنبال خودکفایی در تجهیزات نظامی بود. در این راستا او و تیمش در سپاه پاسداران توانستند فناوری هایی را برای ساخت سلاح های بومی به کار گیرند. ساخت راکت ها و موشک هایی که به طور مستقل در ایران طراحی و تولید می شدند از جمله مهم ترین دستاوردهای او بود.

۳. پشتیبانی از جبهه های جنگ با سلاح های جدید: در طول جنگ به دلیل محدودیت های موجود در تامین تسلیحات خارجی طهرانی مقدم با همراهی گروه های مختلف فنی سپاه اقدام به طراحی و تولید سلاح هایی کرد که امکان بهره برداری مؤثرتر در جنگ را فراهم می کرد. این سلاح ها علاوه بر آن که به تقویت نیروی دفاعی ایران کمک می کرد توانست تأثیر زیادی بر روند عملیات های مختلف جنگ بگذارد.

۴. فرماندهی در عملیات های حساس: طهرانی مقدم در عملیات هایی نظیر عملیات های “بازی دراز” و “فتح المبین” حضور داشت. در این عملیات ها او علاوه بر توانایی های نظامی خود با تدابیر مؤثر در زمینه استفاده از توپخانه و موشک توانست نقش محوری در شکست دشمن ایفا کند. موفقیت در این عملیات ها به دلیل ابتکارهای او در استفاده از تکنولوژی های جدید و روش های نوین در جنگ بود.

۵. توسعه سیستم های ضدهوایی: یکی از اقدامات مهم طهرانی مقدم در دوران جنگ توسعه سیستم های موشکی ضدهوایی برای مقابله با حملات هوایی عراق بود. او در طراحی و پیاده سازی این سیستم ها نقش اساسی داشت و توانست نیروهای هوایی ایران را در برابر تهدیدات دشمن تقویت کند.

بنیان گذاری نیروی موشکی سپاه

پس از پایان جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران شهید طهرانی مقدم متوجه ضرورت توسعه ی سامانه های موشکی برای تقویت توان دفاعی ایران شد. این امر به خصوص با توجه به تحریم های تسلیحاتی و نیاز به خودکفایی در تجهیزات نظامی بسیار ضروری به نظر می رسید. در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی (دهه ۷۰ شمسی) به عنوان فرمانده بخش های موشکی سپاه طهرانی مقدم تیم های تحقیقاتی و توسعه ای را برای ساخت موشک های بومی شکل داد. نخستین پروژه ی موشکی ایران “موشک شهاب ۱” بود که در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی به تولید انبوه رسید.

شهاب ۱: «موشک شهاب ۱ اولین موشک بالستیک ایران» بود که توسط مهندسان ایرانی و با استفاده از فناوری های بومی ساخته شد. این موشک دارای بردی حدود ۳۰۰ کیلومتر بود و می توانست اهداف را با دقت نسبی هدف قرار دهد. ساخت این موشک در سال ۱۹۹۸ آغاز شد و پس از مدت کوتاهی در اختیار نیروهای مسلح قرار گرفت.

شهاب ۲: موشک شهاب ۲ به عنوان نسخه ای ارتقاءیافته از شهاب ۱ دارای برد ۵۰۰ کیلومتر بود و به ایران این امکان را داد که اهدافی در فاصله بیشتری از مرزهای خود را هدف قرار دهد. این پروژه در دهه ۲۰۰۰ و با همکاری متخصصان داخلی به اتمام رسید و از آن زمان به عنوان یکی از ستون های اصلی توان موشکی کشور شناخته شد.

پس از شهاب ۲ پروژه های مهمی تحت هدایت شهید طهرانی مقدم در حوزه ی موشکی آغاز شد که تأثیر بسیاری بر ارتقای توان دفاعی ایران داشت. برخی از این دستاوردها شامل:

شهاب ۳: موشک شهاب ۳ با برد ۱۳۰۰ کیلومتر در سال ۲۰۰۲ وارد خدمت شد و توانست تهدیدات منطقه ای را به خوبی پاسخ دهد.

سجّیل: این موشک با برد ۲۵۰۰ کیلومتر و قابلیت حمل کلاهک های سنگین تر اولین موشک سوخت جامد ایران بود و به شدت در ارتقای قدرت بازدارندگی کشور مؤثر بود.

قدر: موشک قدر که از موشک های دیگر با برد بیشتر و دقت بالاتر توسعه یافته در راستای پیشرفت های موشکی کشور قرار داشت.

شهادت حسن طهرانی مقدم و ادامه راه او توسط متخصّصان ایرانی

شهید حسن طهرانی مقدم در تاریخ ۲۱ آبان ۱۳۹۰ در انفجاری در یکی از پایگاه های نظامی ایران به شهادت رسید. این انفجار در پایگاه پادگان مدافعان(قائم) در استان تهران رخ داد و منجر به شهادت تعدادی از همکاران وی نیز شد. با این حال دستاوردهای او و تأثیرات فعالیت های او همچنان ادامه پیدا کرد به نحوی که ایران به سرعت توانست برنامه ی موشکی خود را ادامه دهد و موفقیت های چشمگیری را در این حوزه به دست آورد. به دنبال اقدامات اولیه ای که شهید طهرانی مقدم در توسعه ی موشک های بومی مانند شهاب و قدر داشت نیروهای متخصص ایران با توسعه ی موشک های پیشرفته تر توانستند سامانه های موشکی با برد بلند و دقت بالا تولید کنند.

۱. موشک های شهاب ۳ و شهاب ۴:
یکی از دستاوردهای مهم پس از شهادت شهید طهرانی مقدم تکمیل و ارتقاء موشک های شهاب بود. شهاب ۳ که بردی در حدود ۲۰۰۰ کیلومتر داشت ایران را قادر ساخت تا تهدیدات احتمالی را از فاصله ی دور دفع کند. این موشک ها به دلیل قابلیت های بالای خود در دقت و توان حمل کلاهک های سنگین به یک تهدید جدی برای دشمنان ایران تبدیل شدند.

۲. موشک های زمین به زمین “سجیّل”:
موشک سجیّل که به طور ویژه برای مقابله با اهداف دشمن در مسافت های زیاد طراحی شده بود با بهره گیری از فناوری های جدیدتر در زمینه ی سوخت جامد از سال ۲۰۱۰ وارد خدمت شد. این موشک ها که به طور عمده توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طراحی و تولید شدند به دلیل قابلیت پرتاب از سکوی زمینی و برد بلند خود یکی از مهم ترین ابزارهای دفاعی ایران در برابر تهدیدات منطقه ای محسوب می شوند.

۳. موشک های “خرمشهر” و “فاتح”:
موشک های خرمشهر با بردی بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر و قابلیت حمل کلاهک های مختلف یکی از پیشرفته ترین دستاوردهای موشکی ایران به شمار می روند. این موشک ها در سال های پس از شهادت طهرانی مقدم به ویژه در سال های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ با ارتقاءهایی همراه بودند.

۴. موشک های هایپرسونیک “فتّاح”:
موشک فتّاح که یکی از جدیدترین دستاوردهای ایران است از سرعت های هایپرسونیک برای حمل کلاهک های مختلف استفاده می کند. این موشک که در سال ۲۰۱۹ به صورت رسمی آزمایش شد در حال حاضر در دست توسعه است و قادر به رسیدن به اهداف در عمق خاک دشمن با سرعت های بالاتر از ۵ ماخ (۵ برابر سرعت صوت) است.

آغاز خودکفایی پهپادی ایران با شهید طهرانی مقدم

یکی دیگر از اقدامات مهم شهید طهرانی مقدم توجه به فناوری پهپادی(پرنده های هدایت پذیر) بود. جمهوری اسلامی ایران که تحت تحریم های شدید نظامی قرار داشت توانست با سرمایه گذاری در این حوزه به یکی از کشورهای پیشرفته در زمینه تولید پهپادهای نظامی تبدیل شود. یکی از بزرگ ترین دستاوردهای ایران در این زمینه تولید و توسعه پهپادهایی با قابلیت های شناسایی رزمی و تهاجمی است. ایران برای اولین بار پهپادهای خود را در اواسط جنگ تحمیلی وارد خدمت کرد اما این روند پس از مجاهدت های شهید طهرانی مقدم به سرعت پیشرفت کرد.

پهپادهای “شاهد”: پهپادهای شاهد که یکی از مهم ترین دستاوردهای پهپادی ایران هستند از دهه ۲۰۱۰ تاکنون در عرصه های مختلف عملیاتی به کار گرفته شده اند. این پهپادها در زمینه های شناسایی ضربه زنی و حتی استفاده در عملیات های ویژه نقش اساسی دارند. شاهد ۱۲ شاهد ۱۳ و شاهد ۱۴ از جمله نسل های پیشرفته ی پهپادهای ایران هستند که توانسته اند به طور مستقل تولید شوند.

پهپادهای رزمی: پهپادهای رزمی ایران مانند “مهاجر” و “نصر” نیز برای انجام عملیات های تهاجمی به کار می روند. این پهپادها قادر به حمل انواع مختلفی از بمب ها و موشک ها هستند و توانایی حمله به اهداف زمینی و هوایی را دارند. ایران همچنین در سال های اخیر پهپادهای مسلّح خود را توسعه داده است که توانسته اند در عملیات های نظامی مختلف در منطقه از جمله در سوریه و عراق به طور مؤثری به کار گرفته شوند.

پهپادهای دوربرد و شناسایی: پهپادهای “ابابیل” و “فطرس” نیز در دسته پهپادهای دوربرد و شناسایی ایران قرار دارند. این پهپادها قادر به انجام مأموریت های شناسایی در فاصله های دور از مرزهای ایران هستند. “فطرس” به عنوان یک پهپاد شناسایی با برد بسیار بالا از ویژگی های پیشرفته ای برخوردار است که در عملیات های نظارتی و شناسایی از آن استفاده می شود.

پهپادهای ایران در سال های اخیر توانسته اند در جنگ های سوریه و عراق به عنوان یک ابزار راهبردی مؤثر عمل کنند. استفاده از این پهپادها در جنگ های غیرمتعارف و علیه گروه های تروریستی مانند داعش ایران را به یکی از پیشگامان این عرصه تبدیل کرده است.

با توجه به مطالب فوق «شهید حسن طهرانی مقدم» به عنوان «پدر موشکی ایران» نقش غیرقابل انکاری در توسعه ی صنایع موشکی ایران داشت. با ابتکارهای او ایران جزو ۱۰ قدرت موشکی دنیا قرار گرفت به نحوی که توسعه ی “موشک های شهاب و سجیل” به ایران این امکان را داد که از نظر استراتژیک توان مقابله با تهدیدات منطقه ای را به طور قابل توجهی افزایش دهد.

دستاوردهای «شهید حسن طهرانی مقدم» همچنان در برنامه های موشکی ایران و در حوزه امنیت ملی آن تأثیرگذار است به گونه ای که این پیشرفت های موشکی علاوه بر تقویت توان دفاعی ایران نقش مهمّی در تقویت بازدارندگی منطقه ای دارد. این موشک ها به ویژه در مواجهه با تهدیدات رژیم غاصب اسرائیل و دیگر کشورهای غربی به ایران این امکان را می دهند که نقش خود را در معادلات امنیتی غرب آسیا به طور مؤثری ایفاء کند. ایران از طریق توسعه و تقویت توان دفاعی و موشکی خود توانسته است امنیّت ملّی خود را در برابر تهدیدات خارجی تقویت کرده و موقعیت خود را در معادلات سیاسی و نظامی خاورمیانه ارتقاء بخشد.

پایان خبر ویکی سلامت