فقط سه فروند از این هواپیما در جهان باقی مانده/ عکس

تینا مزدکی_بوئینگ ۷۴۷SP که مخفف Special Performance (کارایی ویژه) است نسخه ای خاص از ملکه آسمان هاست که برای عملیات های فوق دوربرد طراحی شده بود. این هواپیما در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ توسعه یافت و نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۷۵ انجام داد. اما امروزه این سه فروند باقی مانده ۷۴۷SP در کجای جهان مشغول پرواز هستند؟

این هواپیما توسط بوئینگ توسعه داده شد و فقط ۴۵ فروند از آن ساخته شد. ۷۴۷SP حدود ۱۴.۷ متر (۴۷ فوت) کوتاه تر از نسخه های استاندارد ۷۴۷-۱۰۰ و ۷۴۷-۲۰۰ بود. در این مقاله به بررسی محل فعلی این هواپیماها ویژگی های آن ها و اپراتورهای فعلی شان می پردازیم.

۷۴۷SP با امکان پرواز بدون توقف بر فراز اقیانوس آرام نیاز به سوخت گیری مجدد در آلاسکا را از میان برداشت و انقلابی در سفرهای فراآتلانتیکی ایجاد کرد. این مدل به شرکت هایی مثل Pan Am و United کمک کرد تا پروازهای طولانی مدت بین نیویورک و توکیو یا لندن و کیپ تاون را بدون توقف برقرار کنند.

مشخصات بوئینگ ۷۴۷SP

• مشتری نخستین: شرکت Pan American World Airways

• طول: ۵۶.۳۱ متر (۱۸۴ فوت و ۹ اینچ)

• دهانه بال: ۵۹.۶۴ متر (۱۹۵ فوت و ۸ اینچ)

• ارتفاع: ۲۰.۱۲ متر (۶۵ فوت و ۱۱ اینچ)

چرا بوئینگ ۷۴۷SP تا این حد خاص بود؟

این نسخه کوتاه تر از ۷۴۷ با سقف پرواز ۴۵٬۱۰۰ فوت (۱۳٬۷۰۰ متر) برای رقابت با مک دانل داگلاس DC-۱۰ و لاکهید L-۱۰۱۱ تری استار طراحی شد. پان ام و ایران ایر از نخستین مشتریان این هواپیما بودند که آن را تحویل گرفتند. با طول ۵۶.۳۱ متر (۱۸۴ فوت و ۹ اینچ) این مدل ۴۷ فوت کوتاه تر از نسخه اولیه بود. گنجایش کمتری نسبت به مدل اصلی داشت و تعداد درهای طبقه اصلی آن به چهار عدد در هر سمت کاهش یافته بود. حداکثر وزن برخاست آن ۳۲۰ تُن (۷۰۰٬۰۰۰ پوند) بود و می توانست ۲۷۶ مسافر را تا مسافت ۹٬۳۸۲ کیلومتر دریایی جابه جا کند.

دهانه ی بال آن ۵۹.۶ متر (۱۹۵ فوت و ۸ اینچ) بود و توانایی پرواز بی وقفه تا ۱۲٬۳۲۰ کیلومتر (۷٬۶۵۰ مایل) را داشت مثلا بین ژوهانسبورگ و نیویورک. حداکثر سرعت آن ۹۸۸ کیلومتر بر ساعت (۶۱۴ مایل بر ساعت) و سرعت کروز آن در ارتفاعات بالاتر از سایر مدل های ۷۴۷ حدود ۴۱٬۰۰۰ فوت یا بیشتر بود. این هواپیما بین سال های ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۹ تولید شد و بعدها تعدادی از آن ها برای حمل مقامات دولتی یا سران کشورها تغییر کاربری پیدا کردند.

درحالی که پیش بینی می شد ۲۰۰ فروند از این مدل ساخته شود تنها ۴۵ فروند تولید شد. یکی از ۷۴۷SPها برای پروژه ی رصدخانه مادون قرمز استراتوسفری ناسا (SOFIA) تغییر کاربری یافت. این پروژه ی مشترک بین ناسا و مرکز هوافضای آلمان بود و یک تلسکوپ ۲.۷ متری روی هواپیما نصب شد.

قدیمی ترین بوئینگ ۷۴۷SP فعال دنیا متعلق به کیست؟

هواپیمای VP-BLK متعلق به شرکت آمریکایی لاس وگاس سندز (Las Vegas Sands) شرکتی فعال در زمینه کازینو و هتل های تفریحی است. این هواپیما در فرودگاه بین المللی کانزاس سیتی (MCI) پارک شده و فعالیت جدیدی ندارد. گویا این شرکت از این ۷۴۷SP برای حمل میهمانان ویژه و مقامات تجاری به مراکز تفریحی خود در آسیا و خاورمیانه استفاده می کرد.

مشخصات VP-BLK:

• شماره سریال: ۲۱۹۶۱

• کد شناسایی هگزادسیمال: ۴۲۴۰DD

• موتور: چهار موتور Pratt & Whitney JT۹D-۷A

• تاریخ نخستین پرواز: ۲ دسامبر ۱۹۷۹

ابتدا به خطوط هوایی Trans World Airlines (TWA) تحویل داده شد و با رجیستر N۵۸۲۰۱ تا سال ۱۹۸۵ در خدمت بود. سپس به دولت امارات متحده عربی واگذار شد و با رجیستر A۶-SMR برای حمل مقامات VIP به کار گرفته شد. در سال ۲۰۰۷ به لاس وگاس سندز منتقل شد و شماره ثبت بریتیش ویرجین آیلندز (VP-BLK) را دریافت کرد.

دومین بوئینگ ۷۴۷SP فعال در خدمت کجاست؟

هواپیمای C-FPAW متعلق به شرکت Pratt & Whitney کانادا به عنوان سکوی آزمایش موتور استفاده می شد. این هواپیما تا سپتامبر ۲۰۲۳ فعال بود و سپس توسط بوئینگ ۷۷۷ جایگزین شد. این هواپیما نخستین بار در سپتامبر ۱۹۸۰ به سازمان هواپیمایی غیرنظامی چین (CAAC) تحویل داده شد و پس از مدتی به ایرچاینا (Air China) انتقال یافت. در نهایت توسط United Technologies Fuel Cells زیرمجموعه ی پرت اند ویتنی خریداری شد.

مسیر تغییر مالیکت:

• ۲۳ سپتامبر ۱۹۸۰: CAAC (رجیستر N۱۳۰۴E)

• ۱ ژوئیه ۱۹۸۸: Air China (رجیستر B-۲۴۵۲)

• ۱۱ نوامبر ۱۹۹۹: UTFC (رجیستر N۱۳۹SW)

• ۲۹ اکتبر ۲۰۰۱: UTFC (رجیستر N۷۴۷UT)

• ۲۵ ژوئن ۲۰۰۹: Pratt & Whitney Canada (رجیستر C-FPAW)

از نوامبر ۲۰۲۲ در انبار قرار گرفته و موتورهای اولیه آن چهار موتور JT۹D-۷A بودند.

سومین و آخرین بوئینگ ۷۴۷SP فعال چه سرنوشتی داشت؟

هواپیمای دارای شماره سریال ۲۲۴۸۴ اولین پرواز آزمایشی خود را در ۳۰ ژانویه ۱۹۸۱ انجام داد و در مارس همان سال به کره ایر (Korean Air) تحویل داده شد (رجیستر HL۷۴۵۷). این هواپیما مسیرهای طولانی از سئول به نیویورک لس آنجلس و پاریس را بدون نیاز به توقف در انکوریج آلاسکا پوشش می داد.

در سال ۱۹۹۸ به شرکت Boeing Aircraft Holding Company واگذار شد و پس از آن برای بنیاد پزشکی هوایی (Air Medical Foundation) به کار گرفته شد تا در عملیات امداد پزشکی جهانی مشارکت کند. در سال ۲۰۰۴ به Transatlantic International Airlines Corporation و سپس در دسامبر ۲۰۱۰ به رجیستر کانادایی C-GTFF تغییر یافت و به عنوان سکوی آزمایش برای Pratt & Whitney Canada استفاده شد.

چرا خطوط هوایی آفریقای جنوبی از بوئینگ ۷۴۷SP استفاده می کرد؟

خطوط هوایی آفریقای جنوبی (SAA) نیز در دوران آپارتاید از ۷۴۷SP استفاده می کرد هرچند که اکنون بازنشسته شده اند. به دلیل تحریم ها و محدودیت های هوایی این هواپیما با برد بلند خود می توانست بدون عبور از آسمان های ممنوعه مسیرهایی طولانی مثل ژوهانسبورگ به لندن نیویورک و سیدنی را برقرار کند.

SAA شش فروند از این مدل در ناوگان خود داشت:

امروزه هواپیمای ZS-SPC (مالوتی) در موزه خطوط هوایی آفریقای جنوبی در فرودگاه رند نگهداری می شود. این هواپیما مجهز به چهار موتور Rolls-Royce RB۲۱۱-۵۲۴C۲ بود و سابقه خدمت برای ایر موریس آویا ایرلاینز و ایر نامیبیا را هم در کارنامه داشت.

بنابراین امروزه با وجود تولید ۴۵ فروند بوئینگ ۷۴۷SP تنها سه فروند از این مدل هنوز به طور فعال به پرواز ادامه می دهند. باقی این هواپیماها طی سال های گذشته عمدتاً به دلیل افزایش سن هزینه های بالای عملیاتی و تغییر نیازهای صنعت هوایی بازنشسته شده یا از چرخه ی خدمت خارج شده اند. شماری از آن ها نیز تغییر کاربری یافته و برای مقاصدی چون جابه جایی مقامات دولتی یا انجام پروژه های علمی مورد استفاده قرار گرفته اند.

منبع: simpleflying

۵۸۳۲۳