کلیسای استفانوس مقدس
کلیسای سنت استپانوس یادگار تاریخی ارامنه ایران در نزدیکی جلفا و رود ارس بنایی باشکوه با معماری ارمنی است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده و هرساله میزبان زائران و گردشگران بسیاری است.
کلیسای استپانوس مقدس که در میان ارمنیان با نام «وانگ استپانوس» نیز شناخته می شود یکی از ارزشمندترین و زیباترین آثار تاریخی و مذهبی در شمال غرب ایران است. این کلیسا که در دل طبیعت سرسبز منطقه مرزی جلفا و جمهوری آذربایجان در استان آذربایجان شرقی واقع شده نه تنها برای جامعه ارمنی ایران بلکه برای تمام دوستداران تاریخ هنر و معماری مسیحی از اهمیت بالایی برخوردار است. موقعیت جغرافیایی منحصربه فرد آن در دره شام در فاصله حدود ۱۷ کیلومتری غرب شهر جلفا و در نزدیکی کرانه جنوبی رودخانه ارس بر جذابیت این بنا افزوده است. کلیسای استپانوس مقدس پس از قره کلیسا دومین کلیسای مهم ارمنی های ایران محسوب می شود و به دلیل قدمت سبک معماری خاص و اهمیت مذهبی در فهرست آثار ملی ایران و سپس در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
معرفی کلیسای سنت استپانوس
کلیسای سنت استپانوس واقع در منطقه ای خوش آب و هوا در نزدیکی جلفا نگینی درخشان در مجموعه آثار مذهبی و تاریخی ایران است. این بنا که در محلی به نام «قزل وانک» یا «صومعه طلایی» شهرت دارد در استان آذربایجان شرقی قرار گرفته و تنها حدود ۳ کیلومتر با رودخانه مرزی ارس فاصله دارد. ساختار کلیسا درون حصاری مستحکم قرار گرفته که ظاهری شبیه به دژهای باستانی دارد و آن را از محیط اطراف متمایز می کند. این کلیسا به کلیسای حواری ارمنی تعلق دارد اما مورد احترام مسیحیان از مذاهب مختلف و حتی پیروان سایر ادیان نیز هست. اهمیت آن به حدی است که سالانه هزاران نفر از ارمنیان در روز خاصی برای انجام مراسم مذهبی و زیارت در این مکان گرد هم می آیند. ثبت این کلیسا در فهرست آثار ملی ایران در سال ۱۳۴۱ و متعاقباً در فهرست میراث جهانی یونسکو در سال ۱۳۸۶ گواهی بر ارزش استثنایی آن است.
سنت استپانوس کیست؟
نام کلیسای تاریخی دره شام از شخصیت برجسته و مقدسی در تاریخ مسیحیت گرفته شده است: سنت استپانوس. او که در زبان ارمنی «استپانوس» و در زبان یونانی «استفان» نامیده می شود یکی از هفت شمّاس (دِیاکون) اولیه بود که توسط حواریون حضرت مسیح برای خدمت به جامعه مسیحیان اولیه در اورشلیم انتخاب شد. نقش اصلی شمّاس ها رسیدگی به امور اجتماعی و نیازمندان بود اما استپانوس به زودی به دلیل ایمان قوی حکمت و معجزاتی که انجام می داد به یکی از مبلغان پرشور مسیحیت تبدیل شد. او با یهودیان اورشلیم درباره تعالیم مسیح به بحث و گفتگو می پرداخت و به شدت مورد مخالفت برخی از بزرگان دینی قرار گرفت.
علت نام گذاری کلیسای سنت استپانوس
نام گذاری این کلیسای تاریخی به نام «سنت استپانوس» به دلیل جایگاه والای این شخصیت در مسیحیت اولیه است. سنت استپانوس به عنوان اولین شهید راه مسیحیت شناخته می شود؛ کسی که جان خود را در راه ایمانش فدا کرد. او در سال ۳۶ میلادی در اورشلیم توسط یهودیان سنگسار شد زیرا سخنان او را کفرآمیز و برخلاف شریعت موسی می دانستند. به پاس فداکاری و شهادت او بسیاری از کلیساها در سراسر جهان به نام وی نام گذاری شده اند. کلیسای استپانوس مقدس در ایران نیز یکی از این بناهاست که به یاد و خاطره این قدیس و اولین شهید مسیحیت بنا شده است نمادی از ایمان و پایداری در طول قرون.
تاریخچه کلیسای سنت استپانوس
تاریخ دقیق ساخت کلیسای سنت استپانوس موضوع بحث و اختلاف نظرهای گوناگونی در میان مورخان و باستان شناسان است. برخی شواهد و روایات قدمت آن را به سده های اولیه مسیحیت نسبت می دهند در حالی که برخی دیگر بر اساس سبک معماری و تزئینات تاریخ ساخت آن را به سده نهم میلادی یا حتی دیرتر یعنی بین قرن چهارم تا ششم هجری قمری (دهم تا دوازدهم میلادی) تخمین می زنند. سفرنامه نویسی چون تاورنیه بنای فعلی را مربوط به دوره صفویه می داند اما تزئینات مفصل مصالح ساختمانی و شیوه معماری قرابت آن را با کلیساهایی مانند قره کلیسا و آختامار نشان می دهد که در دوره میانی اسلامی ساخته شده اند. سبک معماری این کلیسا ترکیبی از شیوه های مختلف از جمله اورارتویی اشکانی و رومی است که در نهایت به عنوان بخشی از معماری ارمنی شناخته می شود. برخی منابع نیز به وجود کلیسای دیگری با معماری مشابه در آن سوی رود ارس اشاره کرده اند که این نظریه ساخت همزمان هر دو بنا توسط یک حکومت واحد در منطقه را تقویت می کند.
بازسازی کلیسای سنت استپانوس
کلیسای سنت استپانوس در طول تاریخ بارها دچار آسیب شده و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. زلزله ها و گذر زمان از جمله عواملی بودند که نیاز به ترمیم این بنا را ایجاب می کردند. در سده ۱۱ هجری قمری (قرن ۱۷ میلادی) هاکوپ جوقاتیسی خلیفه اعظم وقت اقدام به بازسازی گسترده ای در کلیسا کرد. در دوره صفویه نیز توجه ویژه ای به این بنا شد و مرمت هایی در آن صورت گرفت. یکی از مهم ترین بازسازی ها در دوره قاجار و به دستور عباس میرزا نایب السلطنه فتحعلی شاه انجام شد. در سال ۱۲۴۵ هجری قمری عباس میرزا روستای دره شام را خریداری و وقف کلیسا کرد تا درآمد آن صرف نگهداری و مرمت بنا شود. این اقدام مهم در کتیبه ای سنگی به خط نستعلیق بر سردر ورودی کلیسا ثبت شده است. در دوران معاصر نیز به ویژه پیش از ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو تعمیرات و مرمت های اساسی با همکاری سازمان میراث فرهنگی و خلیفه گری ارامنه صورت پذیرفته است.
اکتشافات جدید
در جریان عملیات مرمت و بازسازی کلیسای سنت استپانوس در سال ۱۳۸۴ خورشیدی اکتشاف مهمی صورت گرفت که بر اهمیت تاریخی و مذهبی این مکان افزود. کارشناسان سازمان میراث فرهنگی در میان دو طاق کلیسا بقایای استخوانی کشف کردند که طبق روایات و باورهای تاریخی متعلق به حواریون و قدیسین مسیح بود که در این کلیسا نگهداری می شده اند. این کشف شامل چندین تکه استخوان قطعاتی از جعبه های چوبی نگهداری آن ها تکه های پارچه با رنگ های زرد و آجری موم گِل اخرا و دانه های کندر بود. این مواد معمولاً در مراسم تدفین یا نگهداری از بقایای مقدس مورد استفاده قرار می گرفتند. اسقف اعظم و خلیفه ارامنه تهران و شمال ایران در آن زمان با تأکید بر ارزشمندی این بقایا احتمال دادند که بخشی از این استخوان ها ممکن است متعلق به جسد یحیی تعمیددهنده باشد. این اکتشاف جایگاه کلیسای سنت استپانوس را به عنوان یک مرکز مهم زیارتی و نگهداری از آثار مقدس در تاریخ مسیحیت منطقه بیش از پیش نمایان ساخت و با گزارش های تاریخی سفرنامه نویسان و مستندات موجود در آرشیوهایی مانند کاخ گلستان مطابقت دارد.
معماری کلیسای سنت استپانوس
معماری کلیسای سنت استپانوس نمونه ای برجسته از سبک معماری ارمنی است که نشان دهنده تلفیق هنرمندانه فرهنگ ها و دوره های مختلف تاریخی است. این بنا در محوطه ای محصور واقع شده که توسط دیواری سنگی و بلند با هفت برج نگهبانی و پنج پشت استوانه ای احاطه شده است؛ ساختاری که یادآور دژهای نظامی مستحکم در دوران ساسانی و اوایل دوره اسلامی است. دروازه اصلی ورودی در دیوار غربی قرار دارد و با دری چوبی و آهن کوبی شده و حجاری های ظریف بر روی پایه ها و طاق جناغی آن تزئین شده است. نقش برجسته ای از مریم مقدس و کودکی عیسی بر پیشانی این طاق نما دیده می شود. دیوارهای خارجی کلیسا نیز با نقش برجسته هایی تزئین شده اند که صحنه های مهمی از تاریخ مسیحیت را به تصویر می کشند از جمله سنگسار شدن سنت استپانوس در ضلع شرقی مصلوب شدن مسیح در ضلع غربی و عروج مسیح. تزئینات داخلی و خارجی بنا شامل حجاری های دقیق مقرنس کاری های زیبا و نقاشی های دیواری است که شکوه و عظمت این اثر هنری و مذهبی را به نمایش می گذارند.
بخش های مختلف کلیسای سنت استپانوس
مجموعه کلیسای سنت استپانوس شامل بخش های متعددی است که هر یک کاربری خاصی داشته و در کنار هم فضایی جامع برای فعالیت های مذهبی آموزشی و زندگی روزمره راهبان و زائران ایجاد می کردند. سه بخش اصلی و برجسته این مجموعه شامل نمازخانه اصلی برج ناقوس و اجاق دانیال (که گاهی نمازخانه بوعوس پطرس نیز نامیده می شود) هستند. علاوه بر این بخش های کلیدی محوطه کلیسا شامل صحن اصلی یا حیاط کلیسا پیشخوان ورودی مجموعه هشتی ورودی حیاط دیرها بخش کلیسای قدیمی تر سالن هایی که احتمالاً برای آموزش طلاب مورد استفاده قرار می گرفته اند اتاق هایی برای اسکان راهبان و مسافران انبار برای ذخیره آذوقه و همچنین محل نگهداری چهارپایان (طویله ها) است. تنوع این بخش ها نشان دهنده عملکرد چندوجهی این صومعه در گذشته بوده است.
نمازخانه اصلی کلیسا
نمازخانه اصلی قلب تپنده کلیسای سنت استپانوس و مهم ترین بخش عبادی آن است که با ابعاد تقریبی ۱۶ در ۲۱ متر بنا شده است. درب ورودی منبت کاری شده و بسیار نفیس این نمازخانه در ضلع غربی قرار دارد و به اوایل دوره قاجار احتمالاً زمان عباس میرزا نایب السلطنه تعلق دارد. تزئینات حجاری شده بی نظیری بر روی پایه ها طاق نماها نیم ستون ها و زنجیره های اطراف درب و مقرنس کاری های سردر ورودی آن را به یک شاهکار هنری تبدیل کرده است. فضای داخلی نمازخانه به شکل صلیب (باسیلیکا) طراحی شده و شامل سه قسمت اصلی ایوان نمازخانه زیر گنبد و محراب است. ایوان بر روی دو ستون و دو نیم ستون قرار گرفته است. گوشه های مقرنس زیر گنبد با تصاویری رنگی تزئین شده اند که یادآور سبک نقاشان مذهبی قرون ۱۶ و ۱۷ میلادی هستند. محراب در بخش شرقی نمازخانه قرار دارد و حدود ۹۶ سانتی متر از کف بلندتر است. ازاره محراب از سنگ مرمر پوشیده شده و بالای آن با هفت طاق نمای جناغی دو طبقه تزئین شده است. سه نمازگاه سنگی انفرادی با حجاری های زیبا نیز در داخل نمازخانه یکی در وسط محراب و دو تای دیگر در طرفین شمالی و جنوبی به چشم می خورند که مربوط به دوره قاجار هستند. کتیبه سنگی به خط نستعلیق بالای درب ورودی وقف روستای دره شام توسط عباس میرزا به کلیسا را شرح می دهد.
برج ناقوس
برج ناقوس یکی از زیباترین و چشمگیرترین عناصر معماری در مجموعه کلیسای سنت استپانوس است که بر روی ایوانی دو طبقه ای متصل به دیوار جنوبی کلیسا قرار گرفته است. این برج دارای گنبدی هرمی شکل و هشت ضلعی است که بر روی هشت ستون استوانه ای از سنگ سرخ با سرستون های تزئینی زیبا استوار شده است. پیشانی طاق های بین ستون ها که پاتاق گنبد برج را تشکیل می دهند با نقوش برجسته متنوعی از جمله فرشتگان صلیب ترنج ستاره و گل هشت پر زینت یافته است. در ایوان این برج قبور برخی از بزرگان آیین مسیحیت دیده می شود. همچنین در دیوار ضلع شمالی برج که بخشی از دیوار جنوبی کلیسا نیز محسوب می شود تصاویر برجسته ای از مریم مقدس و عیسای مسیح حکاکی شده است. صحن برج نیز شامل تعدادی قبر است که گفته می شود متعلق به افراد سرشناس مسیحی هستند. طبق برخی گزارش ها ناقوس اصلی این برج برای مرمت به ایتالیا فرستاده شده و بازگردانده نشده است که خود روایتی در تاریخ این بنا محسوب می شود.
اجاق دانیال
اجاق دانیال تالاری است که به دیوار شمالی کلیسای سنت استپانوس متصل شده و حدود ۶ متر عرض و نزدیک به ۲۰ متر طول دارد. این تالار به سه قسمت اصلی تقسیم می شود که هر یک کاربری خاصی داشته اند. قسمت اول که به نام «اجاق دانیال» معروف است به وسیله دیواری از بقیه تالار جدا شده است. این نام از دانیال یکی از قدیسین برجسته مسیحیت در قرن پنجم میلادی گرفته شده است. قسمت میانی تالار به عنوان «تالار اجتماعات» مورد استفاده قرار می گرفته جایی که راهبان و زائران برای گردهمایی ها و مراسم خاص جمع می شدند. در انتهای شرقی تالار «محل غسل تعمید» قرار دارد. در این بخش سکوی بلندی دیده می شود که میز سنگی غسل تعمید در وسط آن نهاده شده است. این بخش برای انجام یکی از مهم ترین آیین های مسیحیت یعنی غسل تعمید طراحی شده بود. اجاق دانیال بخشی جدایی ناپذیر از فضای داخلی صومعه بوده و فعالیت های مذهبی و اجتماعی را در خود جای می داده است.
گنبد
گنبد کلیسای سنت استپانوس یکی از باشکوه ترین و پیچیده ترین بخش های معماری این بنا است که بر فراز نمازخانه اصلی قرار گرفته است. این گنبد بر روی یک پلان ستاره شکل شانزده پر بنا شده که در قسمت پایین به صورت شانزده ضلعی درآمده و در بالا به شکلی هرمی و سی و دو پهلو با سبک خیاری تبدیل می شود. این ساختار هندسی پیچیده نشان دهنده تسلط معماران ارمنی بر اصول معماری و زیبایی شناسی است. در داخل طاق نماهای گریو (قسمت استوانه ای زیر گنبد) که شانزده گانه هستند یک در میان پنجره هایی با طاق هلالی تو در تو تعبیه شده که نور طبیعی را به فضای داخلی نمازخانه هدایت می کنند. بالاتر از هر پنجره تصویر برجسته یکی از حواریون در داخل قابی چهار گوش نمای بیرونی گریو گنبد را زینت می دهد. این گنبد نه تنها از نظر سازه ای یک شاهکار محسوب می شود بلکه با تزئینات داخلی و خارجی خود زیبایی بصری خیره کننده ای به کلیسا بخشیده و نمادی از معماری خاص ارمنی در این منطقه است.
دیر کلیسای سنت استپانوس
در کنار کلیسای اصلی ساختمان دیگری وجود دارد که به عنوان دیر یا صومعه شناخته می شود. این ساختمان محل زندگی و فعالیت راهبان و همچنین اقامتگاه موقت زائران و مسافران بوده است. قدمت این دیر را حدود ۹۰۰ سال یا بیشتر تخمین می زنند هرچند که معماری و مصالح به کار رفته در آن با ساختمان اصلی کلیسا تفاوت هایی دارد که نشان دهنده ساخت آن در دوره ای متفاوت یا با کاربری متمایز است. دیر شامل دو طبقه است؛ طبقه فوقانی شامل اتاق هایی بوده که برای استراحت و اقامت زائران و مسافران استفاده می شده و طبقه زیرین به عنوان اصطبل برای نگهداری چهارپایان آن ها کاربرد داشته است. همچنین گزارش هایی از وجود کتابخانه کلیسا در این دیر وجود دارد. در داخل و خارج ساختمان دیر سنگ نبشته های متعددی به زبان ارمنی نصب شده است که حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره تاریخچه دیر بانیان آن معماران و حتی بخشی از تاریخ مردمی است که در این سرزمین می زیسته اند. این سنگ نبشته ها منابع مهمی برای مطالعه تاریخ منطقه و این مجموعه مذهبی هستند.
موزه کلیسای سنت استپانوس
بخشی از مجموعه کلیسای سنت استپانوس به موزه اختصاص یافته است که به بازدیدکنندگان امکان می دهد با تاریخ و اهمیت این مکان بیشتر آشنا شوند. موزه کلیسا شامل مجموعه ای از آثار و اشیای تاریخی است که در طول زمان از محوطه کلیسا به دست آمده اند. این موزه به دو بخش اصلی و جنبی تقسیم می شود. در بخش اصلی آثاری مانند کتیبه های سنگی با خطوط ارمنی که در گذشته بر دیوارهای کلیسا یا دیر نصب بوده اند و همچنین تصاویری از مکاتبات تاریخی مرتبط با کلیسا به نمایش گذاشته شده است. این اسناد و کتیبه ها منبع دست اولی برای درک تاریخچه و وقایع مرتبط با کلیسا هستند. در بخش جنبی موزه ماکت های سنگی از کلیسای سنت استپانوس و تصاویری از دیگر کلیساهای تاریخی مهم ارامنه در ایران به نمایش درآمده است. این بخش به بازدیدکننده امکان می دهد تا جایگاه کلیسای سنت استپانوس را در میان سایر آثار معماری ارمنی در ایران درک کند و با تنوع و غنای این میراث فرهنگی آشنا شود. موزه نقش مهمی در حفظ و ارائه تاریخچه این مکان مقدس ایفا می کند.
ثبت در میراث جهانی یونسکو
یکی از مهم ترین افتخارات کلیسای سنت استپانوس ثبت آن در فهرست میراث جهانی سازمان آموزشی علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) است. این کلیسا که پیش از این با شماره ۴۲۹ در سال ۱۳۴۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده بود به دلیل ارزش استثنایی جهانی خود در سال ۲۰۰۸ میلادی (۱۳۸۷ خورشیدی) و در سی و دومین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو به همراه دو مجموعه رهبانی ارمنی دیگر در استان های آذربایجان (قره کلیسا یا کلیسای تادئوس مقدس و مجموعه زور زور یا کلیسای مریم مقدس) به صورت یک پرونده زنجیره ای تحت عنوان «مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران» در این فهرست معتبر جهانی قرار گرفت. این ثبت بر اساس معیارهای فرهنگی i, iii و iv یونسکو صورت پذیرفت که به ترتیب به شاهکار نبوغ خلاقانه بشری گواهی بی همتا یا دست کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته و نمونه ای برجسته از یک نوع بنا مجموعه معماری یا فنّاوری یا منظر طبیعی که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد اشاره دارند. تلاش های سازمان میراث فرهنگی و همکاری خلیفه گری ارامنه برای تهیه پرونده و انجام مرمت های لازم در ثبت این اثر جهانی نقش بسزایی داشت.
میراث جهانی در ایران
ثبت کلیسای سنت استپانوس در فهرست میراث جهانی یونسکو آن را در کنار مجموعه ای از ارزشمندترین آثار تاریخی و طبیعی ایران قرار می دهد که ارزش جهانی آن ها توسط جامعه بین المللی به رسمیت شناخته شده است. ایران با داشتن بیش از ۲۵ سایت ثبت شده در فهرست میراث جهانی یکی از کشورهای غنی از نظر میراث فرهنگی و طبیعی در جهان محسوب می شود. این آثار شامل محوطه های باستانی شگفت انگیز مانند تخت جمشید چغازنبیل و پاسارگاد سازه های آبی تاریخی مانند سازه های آبی شوشتر مجموعه های معماری برجسته مانند میدان نقش جهان اصفهان و بازار تبریز گنبدهای تاریخی مانند گنبد سلطانیه باغ های ایرانی قنات ها بیابان لوت و جنگل های هیرکانی هستند. کلیسای سنت استپانوس به عنوان بخشی از «مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران» نماینده ای از تنوع فرهنگی و همزیستی مسالمت آمیز ادیان در طول تاریخ ایران و گواهی بر شکوفایی معماری ارمنی در این سرزمین است و جایگاه ویژه ای در میان این میراث گران بها دارد.
آدرس و مسیر دسترسی به کلیسای سنت استپانوس
کلیسای سنت استپانوس در موقعیت جغرافیایی خاصی در شمال غرب ایران قرار دارد. این کلیسا در استان آذربایجان شرقی در منطقه آزاد ارس حدود ۱۷ کیلومتری غرب شهر جلفا واقع شده است. برای دسترسی به کلیسا باید از شهر جلفا به سمت غرب حرکت کرده و پس از طی مسافتی در حدود ۱۷ کیلومتر در جاده ای فرعی که به سمت دره شام و روستای قزل وانک می رود به سمت جنوب منحرف شوید. کلیسا در فاصله حدود ۳ کیلومتری از کرانه جنوبی رودخانه ارس و در میان کوه ها و طبیعت سرسبز منطقه قرار گرفته است. جاده دسترسی به کلیسا در سال های اخیر مرمت و آسفالت شده است تا بازدیدکنندگان به راحتی بتوانند به این مکان دسترسی پیدا کنند. مسیر رسیدن به کلیسا به ویژه در فصول بهار و تابستان بسیار زیبا و چشم نواز است و بخشی از تجربه بازدید را تشکیل می دهد. استفاده از نقشه های آنلاین یا پرس وجو از مردم محلی در جلفا می تواند برای یافتن مسیر دقیق کمک کننده باشد.
ساعت و هزینه بازدید از کلیسای سنت استپانوس
کلیسای سنت استپانوس یکی از مقاصد گردشگری مهم در منطقه جلفا است و امکان بازدید از آن برای عموم فراهم است. ساعت بازدید از این مجموعه تاریخی در فصول مختلف سال متفاوت است. به طور کلی در فصول گرم سال (بهار و تابستان) ساعات بازدید از ساعت ۹ صبح آغاز شده و تا ساعت ۱۹ (۷ عصر) ادامه دارد. در فصول سرد سال (پاییز و زمستان) به دلیل شرایط آب و هوایی و نور محدودتر ساعات بازدید کوتاه تر می شود و معمولاً از ساعت ۹ صبح تا ساعت ۱۷ (۵ عصر) است. بازدید از کلیسا مستلزم پرداخت هزینه ورودی است. این هزینه برای گردشگران داخلی و خارجی ممکن است متفاوت باشد و مبلغ دقیق آن در ورودی مجموعه مشخص می شود. توصیه می شود پیش از برنامه ریزی برای بازدید به خصوص در فصول سرد از ساعات دقیق بازدید مطلع شوید.
مراسم کلیسای سنت استپانوس
کلیسای سنت استپانوس نه تنها یک اثر تاریخی و معماری است بلکه یک مرکز مذهبی فعال و مهم برای جامعه ارمنی ایران محسوب می شود. یکی از مهم ترین رویدادهایی که هر ساله در این کلیسا برگزار می شود مراسم سالانه زیارت و گردهمایی ارمنیان است. این مراسم که به یاد و خاطره تاتائوس یکی دیگر از حواریون مسیح که در این منطقه به شهادت رسیده برگزار می شود معمولاً در روز چهاردهم مرداد ماه (پنجم اوت) انجام می گیرد. در این روز هزاران نفر از ارمنیان از سراسر ایران و حتی کشورهای همسایه به کلیسای سنت استپانوس سفر می کنند تا ضمن زیارت در مراسم و مناسک خاص مذهبی خود شرکت کنند. این گردهمایی بزرگ نمادی از اهمیت مذهبی این مکان و پیوند عمیق جامعه ارمنی با میراث فرهنگی و دینی خود است و فضایی معنوی و پرشور را در محوطه کلیسا ایجاد می کند. این مراسم نشان دهنده حیات و پویایی این مکان مقدس در طول قرون است.
دیدنی های اطراف کلیسای سنت استپانوس
بازدید از کلیسای سنت استپانوس فرصتی عالی برای کشف دیدنی های دیگر منطقه جلفا و اطراف رودخانه ارس است. این منطقه به دلیل موقعیت مرزی و طبیعت بکر خود جاذبه های متنوعی دارد. یکی از نزدیک ترین دیدنی ها رودخانه ارس است که مرز بین ایران و کشورهای همسایه را تشکیل می دهد و چشم اندازهای زیبایی را ارائه می دهد. شهر جلفا خود نیز به عنوان یک منطقه آزاد تجاری جذابیت هایی برای خرید دارد و بازارهای آن مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار می گیرد. در نزدیکی کلیسای سنت استپانوس کلیساهای تاریخی دیگری نیز وجود دارند که می توان از آن ها بازدید کرد مانند کلیسای چوپان و کلیسای مریم مقدس که در دره شام واقع شده اند و بخشی از مجموعه آثار رهبانی منطقه محسوب می شوند. طبیعت اطراف کلیسا به خصوص دره سرسبز و کوه های اطراف برای پیاده روی و لذت بردن از مناظر طبیعی بسیار مناسب است. آبشار آسیاب خرابه با طبیعت سرسبز و آبشارهای کوچک متعدد نیز یکی دیگر از جاذبه های طبیعی معروف در نزدیکی جلفا است که می توان در برنامه سفر گنجاند.
هتل های نزدیک به کلیسای سنت استپانوس
کلیسای سنت استپانوس در منطقه ای نسبتاً دور از مراکز شهری بزرگ قرار دارد اما برای اقامت شبانه گزینه هایی در نزدیکی آن و به خصوص در شهر جلفا وجود دارد. شهر جلفا به عنوان نزدیک ترین شهر به کلیسا دارای چندین هتل و مهمان پذیر است که می توانند نیازهای اقامتی بازدیدکنندگان را برطرف کنند. این هتل ها از نظر امکانات و قیمت متفاوت هستند و گردشگران می توانند بر اساس بودجه و ترجیحات خود یکی را انتخاب کنند. همچنین به دلیل قرارگیری جلفا در منطقه آزاد ارس ممکن است گزینه های اقامتی دیگری نیز در این منطقه وجود داشته باشد. برای کسانی که به دنبال تجربه ای متفاوت تر هستند اقامت در اقامتگاه های بوم گردی در روستاهای اطراف نیز می تواند گزینه جذابی باشد هرچند تعداد آن ها ممکن است محدود باشد. توصیه می شود برای اطمینان از دسترسی به محل اقامت مناسب به خصوص در فصول پر بازدید مانند بهار و تابستان از قبل نسبت به رزرو هتل یا اقامتگاه اقدام شود.
کلیسای سنت استپانوس کجاست؟
این کلیسا در استان آذربایجان شرقی ۱۷ کیلومتری غرب شهر جلفا در محلی به نام قزل وانک در دره شام و در نزدیکی رودخانه ارس واقع شده است.
ساعت کاری کلیسای سنت استپانوس چه زمانی است؟
ساعات بازدید در فصول بهار و تابستان از ۹ صبح تا ۱۹ و در فصول پاییز و زمستان از ۹ صبح تا ۱۷ است. کلیسا همه روزه باز است.
بهترین زمان بازدید از کلیسا چه وقت است؟
بهترین زمان برای بازدید از کلیسای سنت استپانوس از نظر آب و هوا و زیبایی طبیعت فصل های بهار و تابستان است.
چرا باید از کلیسای سنت استپانوس بازدید کنیم؟
بازدید از این کلیسا به دلیل اهمیت تاریخی و مذهبی معماری بی نظیر ارمنی ثبت در میراث جهانی یونسکو و موقعیت طبیعی زیبا در کنار رود ارس توصیه می شود.
قدمت کلیسای سنت استپانوس چقدر است؟
تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست اما برخی منابع قدمت آن را به سده ۹ میلادی و سبک معماری آن را به قرون ۱۰ تا ۱۲ میلادی نسبت می دهند.
کلیسای استپانوس از چه بخش های تشکیل شده است؟
این مجموعه شامل نمازخانه اصلی برج ناقوس اجاق دانیال دیر موزه حصار دفاعی و حیاط است که هر بخش کاربری خاصی داشته است.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "کلیسای استفانوس مقدس" هستید؟ با کلیک بر روی گردشگری و اقامتی، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "کلیسای استفانوس مقدس"، کلیک کنید.
