مهریه تا چند سکه قابل اجراست؟

مهریه هر عددی که در عقدنامه ثبت شده باشد، قابل مطالبه است و زن می تواند آن را از مرد درخواست کند. اما برای موضوع بازداشت زوج (زندانی شدن مرد بابت عدم پرداخت مهریه)، قانون سقف ۱۱۰ سکه را تعیین کرده است. یعنی برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، مرد بابت عدم پرداخت زندانی نمی شود، ولی باید از دارایی هایش آن را پرداخت کند. همچنین، طرح ۱۴ سکه هنوز به عنوان قانون تصویب نشده و اثری بر مهریه های جاری ندارد.

مهریه، این سنت قدیمی و ریشه دار در فرهنگ و قانون ما، همیشه یکی از بحث برانگیزترین مسائل حقوقی بوده و هست. خیلی ها موقع ازدواج، با چشم و هم چشمی یا بدون فکر به آینده، تعداد زیادی سکه رو به عنوان مهریه تعیین می کنن و بعداً سر همین قضیه دچار مشکلات جدی می شن. سوال مهمی که تو ذهن خیلی از زن و شوهرها، مخصوصاً اونایی که تو مسیر جدایی هستن، می چرخه اینه که بالاخره مهریه تا چند سکه قابل اجراست؟ آیا واقعاً میشه کل مهریه رو گرفت؟ یا اصلاً اگه ۱۰۰۰ تا سکه مهریه باشه، مرد برای همه اش زندان می ره؟ تو این مقاله قراره این کلاف سردرگم رو با هم باز کنیم و ببینیم قانون دقیقاً چی میگه و چه راه و روش هایی برای مطالبه مهریه وجود داره. پس اگه دنبال یه راهنمای کامل و به زبان خودمونی درباره مهریه هستید، با ما همراه باشید.

درک مبانی مهریه در قانون ایران

قبل از اینکه بریم سراغ بحث های اصلی و ببینیم مهریه تا چند سکه قابل اجراست، خوبه که یه نگاهی به خودِ مهریه و انواعش بندازیم. شناختن این مفاهیم، مثل داشتن نقشه ایه که تو مسیر پرپیچ و خم قوانین بهمون کمک می کنه.

مهریه چیست؟ تعریف قانونی و انواع آن

مهریه چیه؟ یه جور هدیه یا تعهدیه که مرد موقع ازدواج به زن میده و اصلاً جزو حقوق شرعی و قانونی زن محسوب میشه. فرقی نمی کنه که این مهریه، یه خونه باشه، یه مبلغ پول یا تعداد زیادی سکه. همین که تو عقدنامه نوشته بشه، مرد موظفه اونو پرداخت کنه. قانون مدنی ما (مخصوصاً ماده ۱۰۷۸) میگه هر چیزی که ارزش مالی داشته باشه و بشه اونو به تملک درآورد، میتونه مهریه باشه. این مهریه به محض خوندن خطبه عقد، به مالکیت زن در میاد، حتی اگه هنوز دستش نگرفته باشه.

حالا انواع مهریه:

• مهرالمسمی: این همون مهریه ایه که زن و مرد سرش توافق می کنن و دقیقاً مقدارش تو عقدنامه نوشته میشه. مثلاً ۵۰۰ سکه تمام بهار آزادی. بیشتر مهریه ها از همین دسته ان.
• مهرالمثل: اگه مهریه ای تو عقدنامه تعیین نشده باشه یا اینکه تعیین شده باشه ولی از نظر قانونی اشکال داشته باشه (مثلاً چیزی باشه که اصلاً ارزش مالی نداره)، بعد از رابطه زناشویی، دادگاه بر اساس موقعیت اجتماعی زن، تحصیلاتش، وضعیت خانوادگیش و چیزای دیگه، مهریه ای رو براش تعیین می کنه که بهش میگن مهرالمثل. یعنی مهریه ای که در حد و اندازه های زنی با شرایط مشابه اون باشه.
• مهرالمتعه: این نوع مهریه تو شرایط خاصی پیش میاد؛ مثلاً اگه تو عقد دائم مهریه رو تعیین نکرده باشن و قبل از اینکه رابطه زناشویی اتفاق بیفته، مرد زن رو طلاق بده. تو این حالت، دادگاه با در نظر گرفتن وضعیت مالی مرد و نه زن، یه مبلغی رو به عنوان مهریه تعیین می کنه. این نوع مهریه خیلی کمتر از مهرالمسمی و مهرالمثل پیش میاد.

تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه

این دو تا کلمه شاید یکم پیچیده به نظر بیان، اما تفاوتشون تو روند مطالبه مهریه خیلی مهمه. بیاین با هم ببینیم هر کدوم چی میگن:

• مهریه عندالمطالبه: این رایج ترین نوع مهریه اس. معنی اش اینه که زن هر وقت بخواد میتونه مهریه اش رو از مرد بخواد. یعنی نیازی نیست زن ثابت کنه که مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه رو داره. مرد موظفه مهریه رو پرداخت کنه و اگه نتونه یکجا بپردازه، باید درخواست اعسار (ناتوانی مالی) بده تا دادگاه مهریه رو قسط بندی کنه. اگه مرد هیچ مالی نداشته باشه و اعسارش هم پذیرفته بشه، ممکنه دادگاه قسط های خیلی کمی براش تعیین کنه یا حتی پرداختش رو به آینده موکول کنه تا وقتی که مالی به دست بیاره. اما به هر حال، بدهیش سر جاشه.
• مهریه عندالاستطاعه: این یکی فرق داره. وقتی مهریه عندالاستطاعه باشه، یعنی زن زمانی میتونه مهریه اش رو مطالبه کنه که ثابت کنه مرد توانایی مالی برای پرداختش رو داره. اینجا دیگه بار اثبات روی دوش زنه. یعنی اگه مرد پولی تو حسابش نباشه یا مالی به نامش نباشه، زن نمیتونه مهریه اش رو بگیره، مگر اینکه بتونه ثابت کنه مرد پولداره اما داره پنهان کاری می کنه. این نوع مهریه برای مرد یه جور آرامش خاطره، چون تا وقتی توانایی نداره، تحت فشار قرار نمی گیره.

حالا یه جدول خلاصه برای اینکه تفاوتشون رو بهتر متوجه بشید:

ویژگی	مهریه عندالمطالبه	مهریه عندالاستطاعه
شرط پرداخت	مطالبه زن کافی است.	زن باید توانایی مالی مرد را اثبات کند.
تعهد مرد	همیشه بدهکار است.	فقط در صورت توانایی مالی بدهکار است.
امکان قسط بندی	مرد می تواند درخواست اعسار و تقسیط کند.	معمولاً نیازی به اعسار نیست، چون شرط اصلی توانایی مالی است.
حبس	برای ۱۱۰ سکه اول، امکان حبس وجود دارد.	در صورت اثبات توانایی مالی و عدم پرداخت، حکم حبس برای ۱۱۰ سکه اول صادر می شود.

معمولاً تو ایران، بیشتر مهریه ها عندالمطالبه هستن، چون اینجوری دست زن برای مطالبه مهریه اش بازتره و حقوقش بهتر حفظ میشه. اما اگه مهریه عندالاستطاعه باشه، زن باید دنبال اموال و دارایی های مرد بگرده و ثابت کنه که مرد توانایی پرداخت داره، که کار آسونی نیست.

مهریه حال و مدت دار

این دو تا هم یه جورایی به زمان پرداخت مهریه ربط دارن. تو قانون ما، اصل بر اینه که مهریه حال (حاضر) باشه، یعنی زن همین امروز که عقد میکنه، میتونه مهریه اش رو بخواد. اما گاهی اوقات ممکنه زوجین توافق کنن که پرداخت مهریه مدت دار باشه. مثلاً بگن: مهریه بعد از ۵ سال از تاریخ عقد پرداخت شود یا بعد از اتمام تحصیلات زن پرداخت شود.

• مهریه حال: یعنی زن به محض عقد، میتونه مهریه اش رو مطالبه کنه. تو این حالت حتی اگه مرد نخواد مهریه رو بده و زن هم از تمکین (انجام وظایف زناشویی) خودداری کنه، باز هم مرد موظفه نفقه زن رو بده. به این میگن حق حبس.
• مهریه مدت دار: تو این حالت، زن باید صبر کنه تا اون مدتی که توافق کردن تموم بشه و بعد مهریه اش رو مطالبه کنه. تا قبل از تموم شدن اون مدت، زن حق مطالبه نداره و اگه از تمکین خودداری کنه، ممکنه نفقه بهش تعلق نگیره. البته تعیین مهریه مدت دار خیلی رایج نیست و بیشتر مواقع، مهریه رو حال تعیین می کنن.

خلاصه که انتخاب نوع مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه، حال یا مدت دار) یه تصمیم خیلی مهمه که باید با دقت و آگاهی کامل گرفته بشه، چون تو آینده ممکنه پیامدهای حقوقی زیادی داشته باشه.

مهریه تا چند سکه قابل اجراست؟ سقف های قانونی و حبس

حالا رسیدیم به قسمت هیجان انگیز ماجرا! اینجایی که قراره به اون سوال اصلی جواب بدیم که مهریه تا چند سکه قابل اجراست؟ خیلی ها فکر می کنن مهریه یه سقفی داره و بیشتر از یه حدی رو نمیشه گرفت. اما باید بگم این تصور کاملاً اشتباهه. پس بیایید این مسئله رو از زوایای مختلف بررسی کنیم.

قانون ۱۱۰ سکه: سقف بازداشت زوج

اول از همه، بذارید همین اول کاری یه سوءتفاهم بزرگ رو برطرف کنیم. مهریه هر چقدر که باشه، مثلاً ۵۰۰ تا سکه، ۱۰۰۰ تا سکه یا حتی ۲۰۰۰ تا سکه، زن حق مطالبه تمام و کمال اون رو داره و هیچ سقفی برای مطالبه مهریه وجود نداره. اما نکته مهم اینجاست که برای بازداشت مرد بابت عدم پرداخت مهریه، قانون یه سقف مشخص کرده: ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی.

این قانون تو ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده اومده و میگه: چنانچه مهریه بیش از ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی باشد، وصول مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه منوط به اثبات تمکن مالی زوج است. معنی ساده اش اینه که:

1. اگه مهریه زن تا ۱۱۰ سکه باشه، مرد موظفه اون رو پرداخت کنه و اگه نداره، میتونه درخواست اعسار (تقسیط) بده. اگه با وجود تمکن مالی پرداخت نکنه یا اقساط رو نده، تا زمان پرداخت این ۱۱۰ سکه یا قسط بندی و پرداخت اون، ممکنه بازداشت بشه (حکم جلب براش صادر بشه و به زندان بره).
2. اگه مهریه زن مثلاً ۵۰۰ سکه باشه، برای اون ۱۱۰ سکه اول، دقیقاً همون قوانینی که بالا گفتم، اعمال میشه. یعنی مرد ممکنه برای همین ۱۱۰ سکه زندانی بشه.
3. اما برای مابقی سکه ها (یعنی ۵۰۰ منهای ۱۱۰ که میشه ۳۹۰ سکه)، زن دیگه نمیتونه مرد رو زندانی کنه. برای گرفتن این ۳۹۰ سکه، زن باید ثابت کنه که مرد تمکن مالی داره و میتونه این مقدار رو بپردازه.

پس، ۱۱۰ سکه یه سقف برای بازداشت مرده، نه یه سقف برای مطالبه مهریه. این یه نکته خیلی مهمه که خیلیا اشتباه میفهمن. ارزش سکه رو هم تو زمان پرداخت محاسبه می کنن، نه زمان عقد. یعنی اگه مردی ده سال پیش ۱۱۰ سکه محکوم شده باشه و تازه بخواد پرداخت کنه، باید به قیمت روز ۱۱۰ سکه رو بده.

مهریه بیش از ۱۱۰ سکه: آیا قابل مطالبه است؟

بله، همونطور که گفتم، مهریه هر مقداری که باشه، کاملاً قابل مطالبه است. هیچ محدودیتی برای اصل مطالبه مهریه وجود نداره. اما تفاوتی که پیش میاد، فقط در بحث بازداشت و زندانی شدن مرده. برای روشن شدن بیشتر موضوع، به این نکات توجه کنید:

• مطالبه مهریه: اگه مهریه زن مثلاً ۲۰۰ سکه باشه، زن حق داره تمام ۲۰۰ سکه رو از مرد مطالبه کنه. دادگاه هم حکم به پرداخت ۲۰۰ سکه میده.
• نحوه پیگیری مازاد بر ۱۱۰ سکه: برای این مقدار اضافه (یعنی از سکه ۱۱۱ به بالا)، زن باید اثبات کنه که مرد اموال و دارایی داره که میتونه با اونا این بخش از مهریه رو پرداخت کنه. این دارایی ها میتونه شامل حساب بانکی، ماشین، ملک، سهام و… باشه. اگه زن بتونه این تمکن مالی رو ثابت کنه، دادگاه دستور توقیف اون اموال رو میده تا مهریه از طریق فروش اونها پرداخت بشه.
• عدم بازداشت برای مازاد: مهمترین نکته اینجاست که مرد برای عدم پرداخت سکه های مازاد بر ۱۱۰ سکه، زندانی نمیشه. حبس فقط برای ۱۱۰ سکه اوله. حتی اگه مرد کلی دارایی داشته باشه و برای بخش بالای ۱۱۰ سکه پرداخت نکنه، باز هم زندان نمیره، فقط اموالش توقیف میشه.

مهم است که بدانیم مهریه هر عددی که در عقدنامه قید شده باشد، تماماً حق قانونی زوجه است و قابل مطالبه می باشد، اما سقف ۱۱۰ سکه تنها برای اعمال مجازات حبس (زندانی شدن زوج) در نظر گرفته شده است.

طرح اصلاح قانون مهریه ۱۴ سکه: واقعیت یا شایعه؟

اینجا یکی از بحث های داغ و پر از شایعه در مورد مهریه اس. خیلی ها شنیدن که قراره قانون ۱۴ سکه تصویب بشه و فکر می کنن دیگه بیشتر از ۱۴ سکه رو نمیشه گرفت. اما واقعیت چیه؟

اینکه قانون مهریه ۱۴ سکه تصویب شده، یک شایعه یا برداشت اشتباهه. در واقع، چندین بار طرح هایی برای اصلاح قانون مهریه و تعیین سقف های پایین تر (از جمله ۱۴ سکه) در مجلس مطرح شده. هدف این طرح ها هم معمولاً اینه که هم از مشکلات اقتصادی مردان جلوگیری کنن و هم ازدواج رو راحت تر کنن. اما تا به امروز (همین الان که دارید این متن رو می خونید)، هیچ کدوم از این طرح ها به قانون نهایی تبدیل نشدن و به تصویب نرسیده اند.

مفاد پیشنهادی این طرح ها معمولاً شامل موارد زیر بوده:

• تعیین سقف مشخص (مثلاً ۱۴ سکه) برای مهریه های جدید.
• اگه مهریه بیشتر از این سقف باشه، مبلغ اضافه مشمول مالیات بشه.
• تغییر ماهیت مهریه از عندالمطالبه به عندالاستطاعه.
• و مهمتر از همه، عدم بازداشت زوج برای مهریه، یا بازداشت برای سقف خیلی کم.

اما باز هم تاکید می کنم: تمام این ها صرفاً طرح پیشنهادی هستند و قانون جاری کشور نیستند. یعنی در حال حاضر، همچنان قانون ۱۱۰ سکه برای بازداشت زوج معتبره و هر میزان مهریه هم که باشه، قابل مطالبه اس.

پاسخ به یک سوال حیاتی: آیا طرح ۱۴ سکه بر مهریه های تعیین شده در گذشته تاثیر می گذارد؟

این سوال هم خیلی تو ذهن مردم هست، مخصوصاً کسانی که سال ها پیش با مهریه های سنگین ازدواج کردن. اگه یه روزی قانون ۱۴ سکه تصویب بشه، آیا مهریه ۸۰۰ سکه ای من که ۱۵ سال پیش عقد کردم، میشه ۱۴ سکه؟

جواب قاطع و روشن اینه: خیر، طبق اصل عدم عطف به ماسبق شدن قوانین، قوانین جدید معمولاً روی قراردادها و تعهداتی که قبل از تصویب اون قانون انجام شده، تأثیری ندارن. یعنی اگه امروز قانون ۱۴ سکه تصویب بشه، فقط شامل عقدنامه هایی میشه که از تاریخ تصویب به بعد تنظیم میشن. مهریه هایی که قبل از اون تاریخ تعیین شدن، همچنان تابع قوانین زمان خودشون هستن، یعنی همون قانون ۱۱۰ سکه.

به زبان ساده تر، قانون مثل یه ماشین زمان عمل نمی کنه که برگرده و گذشته رو تغییر بده. پس اگه مهریه شما ۵۰۰ سکه است و ۱۰ سال پیش عقد کردید، حتی اگه قانون ۱۴ سکه هم تصویب بشه، مهریه شما همچنان ۵۰۰ سکه باقی میمونه و فقط برای ۱۱۰ سکه اون، امکان بازداشت همسرتون وجود داره.

مراحل مطالبه و وصول مهریه

خب، حالا که فهمیدیم مهریه تا چند سکه قابل اجراست و تفاوت هاش چیه، وقتشه بریم سراغ بخش عملیاتی ماجرا. یعنی اگه یه زن بخواد مهریه اش رو مطالبه کنه، باید از چه راه ها و مراحلی اقدام کنه؟ کلاً دو راه اصلی برای مطالبه مهریه وجود داره: یکی از طریق اداره ثبت و یکی از طریق دادگاه خانواده. هر کدوم مزایا و معایب خاص خودشون رو دارن.

مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک

این روش معمولاً سریع تر و کم هزینه تره، به شرطی که سند ازدواجتون رسمی باشه و مهریه هم از نوع عندالمطالبه باشه. اگه مهریه عندالاستطاعه باشه، این روش خیلی کارایی نداره. مراحلش اینجوریه:

1. درخواست صدور اجراییه: اول از همه، زن باید با سند ازدواجش بره به دفتر ازدواجی که توش عقد کرده و درخواست صدور اجراییه مهریه رو بده. دفترخونه هم یه اجراییه صادر می کنه و به اداره ثبت اسناد و املاک محل اقامت مرد میفرسته.
2. ابلاغ به زوج: اداره ثبت اجراییه رو به مرد ابلاغ می کنه و بهش ۱۰ روز فرصت میده تا مهریه رو پرداخت کنه یا اموالی رو برای پرداخت اون معرفی کنه.
3. توقیف اموال: اگه مرد تو این ۱۰ روز مهریه رو پرداخت نکرد یا اموالی معرفی نکرد، زن میتونه از اداره ثبت بخواد که اموال مرد رو توقیف کنه. این اموال میتونه شامل حساب های بانکی، حقوق، ماشین، ملک، و هر چیز دیگه ای که به اسم مرد باشه، باشه. البته اینجا هم مستثنیات دین (که پایین تر توضیح میدم) شامل نمیشه و نمیشه اونا رو توقیف کرد.
4. مزایا:
   • معمولاً سریع تر از دادگاهه.
   • اگه زن اموال مرد رو دقیق بشناسه و بتونه معرفی کنه، خیلی کارش جلو می افته.
   • هزینه های اولیه کمتری نسبت به دادگاه داره (تا زمانی که اموال توقیف بشه).
5. معایب:
   • اگه مرد هیچ مالی به اسم خودش نداشته باشه، اداره ثبت کار زیادی نمیتونه بکنه.
   • نمیشه درخواست اعسار و تقسیط مهریه رو تو اداره ثبت مطرح کرد. اگه مرد بخواد مهریه رو قسطی بده، حتماً باید بره دادگاه.
   • اگه اموال مرد رو نشناسید، کار پیدا کردن اونها سخته.

مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک، روشی سریع و کم هزینه تر است، اما در صورتی که زوج اموال قابل شناسایی و توقیف نداشته باشد، یا نیاز به تقسیط مهریه باشد، باید از طریق دادگاه اقدام کرد.

مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

این روش جامع تره و دست زن برای پیگیری مهریه بازتره، مخصوصاً اگه مرد اموالی نداشته باشه یا زن بخواد همزمان با مهریه، تقاضای طلاق یا نفقه هم بکنه. مراحلش اینجوریه:

1. دادخواست مطالبه مهریه: زن باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، یه دادخواست مطالبه مهریه تنظیم و ثبت کنه. تو دادخواست، مبلغ مهریه و خواسته خودش رو مشخص می کنه.
2. تعیین وقت رسیدگی: دادگاه بعد از ثبت دادخواست، یه وقت برای رسیدگی تعیین می کنه و به زن و مرد ابلاغ میکنه که تو جلسه دادگاه حاضر بشن.
3. جلسه دادگاه: تو جلسه دادگاه، قاضی به حرف های هر دو طرف گوش میده. اگه مرد بگه توان پرداخت نداره، میتونه همونجا درخواست اعسار (تقسیط مهریه) رو بده.
4. صدور حکم: دادگاه بر اساس شواهد و مدارک، حکم به پرداخت مهریه میده. اگه مرد درخواست اعسار داده باشه و دادگاه هم اعسارش رو بپذیره، حکم به تقسیط مهریه صادر میشه.
5. صدور اجراییه و توقیف اموال: بعد از صدور حکم قطعی، اگه مرد مهریه رو پرداخت نکنه یا اقساطش رو نده، زن میتونه از دادگاه بخواد که اجراییه صادر کنه. با این اجراییه، میشه اموال مرد رو توقیف کرد یا اگه قسط ها رو نداد، حکم جلبش رو گرفت (برای ۱۱۰ سکه اول).
6. مزایا:
   • امکان طرح دعوای اعسار و تقسیط مهریه برای مرد وجود داره.
   • میشه همزمان با مهریه، دعاوی دیگه مثل طلاق، نفقه، و… رو هم مطرح کرد.
   • اگه زن اموال مرد رو نشناسه، دادگاه میتونه استعلام بگیره و اموال مرد رو پیدا کنه (مثلاً از بانک مرکزی، راهنمایی و رانندگی و…).
   • در مورد مهریه های عندالاستطاعه هم میشه از طریق دادگاه اقدام کرد و با ارائه مدارک، توانایی مالی مرد رو ثابت کرد.
7. معایب:
   • فرآیندش معمولاً طولانی تر از اداره ثبت.
   • هزینه های دادرسی بیشتری داره.

توقیف اموال برای مهریه

چه از طریق اداره ثبت اقدام کنید، چه از طریق دادگاه، یکی از مهمترین کارهایی که برای وصول مهریه میشه انجام داد، توقیف اموال مرده. یعنی اجازه نمیدن که مرد اموالش رو بفروشه یا به نام کس دیگه ای بزنه تا از پرداخت مهریه فرار کنه. اما چه اموالی قابل توقیف هستن و چه اموالی نه؟

• چه اموالی قابل توقیف هستند؟
  • حساب های بانکی: اگه مرد تو بانک ها پول داشته باشه، میشه حسابش رو توقیف کرد.
  • حقوق و مستمری: تا یک سوم حقوق کارمندان و بازنشستگان (برای مهریه) قابل توقیفه.
  • خودرو: ماشین به نام مرد باشه، میشه توقیف کرد.
  • ملک: خونه، زمین، مغازه، هر ملکی که به نام مرد باشه، قابل توقیفه.
  • سهام و اوراق بهادار: سهام شرکت ها یا هر نوع اوراق بهادار دیگه.
  • سایر اموال منقول: هر چیز دیگه ای که ارزش مالی داشته باشه و بشه جابجاش کرد، مثل طلا و جواهر، لوازم منزل گران قیمت (البته با رعایت مستثنیات دین).
• مستثنیات دین: چه اموالی قابل توقیف نیستند؟

  مستثنیات دین یعنی اون دسته از اموالی که برای ادامه زندگی آبرومندانه و ضروری مرد و خانواده اش لازم هستن و قانون اجازه نمیده اونا توقیف بشن. هدف اینه که مرد با پرداخت مهریه، از حداقل های زندگی محروم نشه. این اموال شامل:

  • مسکن مورد نیاز و مناسب شأن مرد و خانواده اش.
  • اثاثیه مورد نیاز زندگی (وسایل ضروری خانه).
  • آذوقه موجود به قدر احتیاج مرد و عائله اش برای مدت معقول (مثل مواد غذایی).
  • وسایل و ابزار کار مرد، مثل ابزار یک کارگر یا وسایل یک مهندس.
  • تلفن و موبایل ضروری.
  • مبلغی که تو حساب بانکی برای هزینه های ضروری زندگی مرد و عائله اش لازم باشه و کمتر از حداقل میزان درآمد ماهیانه (که هر سال توسط قوه قضائیه اعلام میشه) باشه.

  پس حتی اگه مرد کلی بدهی مهریه داشته باشه، نمیشه خونه ای که توش زندگی میکنه رو ازش گرفت یا ابزار کارش رو توقیف کرد.

چالش ها و مسائل رایج در اجرای مهریه

مطالبه و وصول مهریه همیشه یه مسیر هموار نیست و ممکنه چالش های زیادی توش وجود داشته باشه. تو این بخش، به بعضی از این مسائل رایج می پردازیم که هم زن ها و هم مردها معمولاً باهاش دست و پنجه نرم می کنن.

دادخواست اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن

همونطور که گفتیم، وقتی زن مهریه اش رو مطالبه می کنه، ممکنه مرد توانایی پرداخت یکجای اون رو نداشته باشه. اینجا مرد میتونه از دادگاه درخواست اعسار از پرداخت مهریه بده. اعسار یعنی اینکه مرد ثابت کنه که از نظر مالی ورشکسته نیست، اما فعلاً توانایی پرداخت تمام و کمال مهریه رو نداره و باید مهریه به صورت قسطی پرداخت بشه.

1. شرایط اثبات اعسار: مرد باید با ارائه مدارک و شواهدی به دادگاه، نشون بده که اموالی برای پرداخت یکجای مهریه نداره. این مدارک میتونه شامل لیست اموال خودش، لیست بدهی هاش، لیست درآمدش، و شهادت دو تا شاهد باشه که اونا هم باید شرایط قانونی لازم رو داشته باشن و بتونن گواهی بدن که مرد واقعاً توانایی پرداخت نداره.
2. نحوه ارائه دادخواست اعسار: مرد میتونه همزمان با پاسخ به دادخواست مطالبه مهریه زن، یا حتی بعد از صدور حکم مهریه، دادخواست اعسار رو به دادگاه تقدیم کنه.
3. چگونه دادگاه اقساط مهریه را تعیین می کند؟

   اگه دادگاه اعسار مرد رو بپذیره، بر اساس چند تا معیار، میزان اقساط رو تعیین می کنه:

   • درآمد مرد: قاضی میزان حقوق و دستمزد یا درآمد ماهانه مرد رو بررسی می کنه.
   • شغل و وضعیت مالی: نوع شغل و توانایی کسب درآمد مرد مهمه.
   • وضعیت معیشتی: هزینه های ضروری زندگی مرد و خانواده اش (اجاره، خوراک، پوشاک و…).
   • تعداد عائله: اگه مرد زن و بچه دیگه ای هم داشته باشه، این هم تو تعیین قسط تأثیر داره.

   دادگاه معمولاً یه پیش قسط (مثلاً چند سکه) رو اول کار تعیین می کنه و بعدش بقیه مهریه رو به صورت اقساط ماهانه یا فصلی و به تعداد سکه (یا معادل ریالی اون) تقسیم می کنه. گاهی اوقات این اقساط خیلی کم هستن، مثلاً سالی یک سکه، که این خودش میتونه برای زن ها آزاردهنده باشه.

4. عواقب عدم پرداخت اقساط مهریه: اگه مرد اقساطی که دادگاه براش تعیین کرده رو پرداخت نکنه، زن میتونه دوباره از دادگاه درخواست جلب مرد رو بده. این یعنی مرد دوباره ممکنه زندانی بشه تا اقساط عقب افتاده رو پرداخت کنه. این وضعیت ادامه پیدا می کنه تا زمانی که مرد ۱۱۰ سکه اول رو کامل پرداخت کنه یا بدهی اش تسویه بشه.

مدت زمان زندان و حکم جلب در مهریه

بحث زندان رفتن مرد بابت مهریه، همیشه پر از ابهام و نگرانی بوده. بذارید قضیه رو روشن کنیم:

• شرایط حبس: همونطور که گفتیم، حبس فقط برای ۱۱۰ سکه اول مهریه اعمال میشه. اگه مرد توانایی مالی برای پرداخت این ۱۱۰ سکه رو نداشته باشه و اعسارش هم قبول نشه، یا اگه اعسارش قبول بشه ولی اقساط رو پرداخت نکنه، زن میتونه از دادگاه حکم جلبش رو بگیره.
• مدت زمان حبس: مدت زمان زندانی شدن مرد، بستگی به این داره که چقدر از اون ۱۱۰ سکه رو پرداخت نکرده و توانایی پرداختش چقدره. مرد تا زمانی که اون ۱۱۰ سکه رو پرداخت نکنه یا دادگاه اعسارش رو بپذیره و اون هم اقساط رو مرتب پرداخت کنه، ممکنه تو زندان بمونه. یعنی حبسش نامحدود نیست، بلکه تا زمان ایفای تعهد (پرداخت مهریه یا قسطی کردن آن).
• قانون جدید مدت زمان زندان برای مهریه: بعضی ها فکر می کنن قانون جدیدی برای مدت زمان زندان اومده. اما واقعیت اینه که تغییری اساسی تو قانون ۱۱۰ سکه برای حبس مهریه اتفاق نیفتاده. همچنان همون قاعده ۱۱۰ سکه پابرجاست. البته دادگاه ها با توجه به وضعیت اقتصادی و قیمت بالای سکه، سعی می کنن تو تعیین اقساط و برخورد با مردان، تا حد ممکن جانب انصاف رو رعایت کنن و اقساط رو با توان پرداخت مرد هماهنگ کنن. اما اصل قانون تغییری نکرده.

تاثیر فوت یکی از زوجین بر مهریه

خب، تا اینجا همه اش درباره شرایطی بود که زن و شوهر در قید حیات هستن. اما اگه یکی از اونا فوت کنه چی میشه؟ آیا مهریه از بین میره؟

• مهریه پس از فوت زوجه (زن):

  اگه خدای نکرده زن فوت کنه، مهریه او از بین نمیره. مهریه جزء ماترک (ارث) زوجه محسوب میشه. یعنی ورثه قانونی زن (پدر، مادر، فرزندان، و شوهرش) میتونن مهریه رو از مرد مطالبه کنن. سهم الارث هر کدوم از ورثه طبق قانون ارث تعیین میشه. مثلاً اگه زن فرزند داشته باشه، شوهرش از مهریه ارث می بره، اما اگه فرزند نداشته باشه، پدر و مادر هم از مهریه ارث می برن.

• مهریه پس از فوت زوج (مرد):

  اگه خدای نکرده مرد فوت کنه، زن همچنان حق دریافت مهریه اش رو داره. مهریه همونطور که گفتیم، دینی بر عهده مرده. پس زن میتونه مهریه اش رو از ماترک (ارث) مرد مطالبه کنه. یعنی قبل از اینکه ارث بین بقیه ورثه تقسیم بشه، اول باید مهریه زن پرداخت بشه. اگه مرد اموالی داشته باشه، زن میتونه با مراجعه به دادگاه، مهریه اش رو از اون اموال بگیره. اگه هم اموالی نداشته باشه، خب زن چیزی دریافت نمیکنه، چون دیگه طرف حسابش زنده نیست که بخواد ازش اعسار یا تقسیط بخواد.

پس در هر دو صورت، مهریه از بین نمیره و به نوعی به ورثه منتقل میشه یا از ماترک فرد فوت شده پرداخت میشه. این نشون میده که مهریه تا چه حد از نظر قانونی یه تعهد محکم و جدیه.

نکات مهم و توصیه های حقوقی

مطالبه و اجرای مهریه، همونطور که دیدید، یه فرآیند پیچیده و حساسه که پر از ریزه کاری های حقوقیه. برای اینکه تو این مسیر دچار مشکل نشید و بهترین تصمیم ها رو بگیرید، چند تا توصیه مهم براتون دارم:

اهمیت مشاوره با وکیل متخصص پیش از هر اقدامی

مهمترین و اولین قدمی که باید بردارید، اینه که قبل از هر حرکت و هر تصمیمی، با یه وکیل متخصص خانواده مشورت کنید. چرا؟ چون:

• پیچیدگی قوانین: قوانین مهریه دائم در حال تغییر و تفسیر هستن. یه وکیل خبره از آخرین تغییرات و رویه های قضایی اطلاع داره.
• شناسایی بهترین راه: وکیل میتونه با توجه به شرایط خاص شما (مثلاً وضعیت مالی زن و مرد، نوع مهریه، وجود اموال و…) بهترین مسیر رو برای مطالبه یا دفاع از مهریه نشونتون بده. آیا از طریق ثبت اقدام کنید بهتره یا دادگاه؟
• جمع آوری مدارک صحیح: وکیل بهتون کمک می کنه تا مدارک لازم رو به درستی جمع آوری کنید و تو دادگاه ارائه بدید.
• نمایندگی قانونی: تو جلسات دادگاه و پیگیری های اداری، حضور یه وکیل مجرب میتونه بار روانی و حقوقی زیادی رو از دوش شما برداره و بهتون اطمینان خاطر بده.

جمع آوری مدارک و مستندات مالی زوج

اگه شما خانم هستید و قصد مطالبه مهریه دارید، یکی از مهمترین کارهایی که باید انجام بدید، جمع آوری اطلاعات و مستندات مالی همسرتونه. هر چقدر اطلاعات بیشتری از اموال، حساب های بانکی، حقوق، ماشین، ملک، سهام و هر دارایی دیگه ای که به اسم همسرتونه داشته باشید، دستتون برای توقیف اموال و وصول مهریه بازتره. این اطلاعات بهتون کمک میکنه که تو دادگاه یا اداره ثبت، دقیقاً اموال رو معرفی کنید تا سریع تر توقیف بشن. حتی اگه مطمئن نیستید، هر سرنخی که دارید رو یادداشت کنید و با وکیلتون در میون بذارید.

آگاهی از حقوق و تکالیف پیش از ازدواج و در طول زندگی مشترک

متأسفانه خیلی از جوون ها بدون آگاهی کامل از حقوق و تکالیفشون وارد زندگی مشترک میشن. توصیه می کنم:

• قبل از ازدواج: حتماً درباره مهریه، انواعش، تفاوت عندالمطالبه و عندالاستطاعه و پیامدهای حقوقی هر کدوم اطلاعات کافی به دست بیارید. با همسرتون صادقانه صحبت کنید و یه تصمیم منطقی بگیرید که بعداً پشیمون نشید.
• تنظیم شروط ضمن عقد: میشه با توافق، شروطی رو تو عقدنامه یا یه سند جداگانه نوشت که میتونه حقوق زن یا مرد رو تو آینده تضمین کنه. مثلاً حق طلاق برای زن، یا تعیین سقف مشخص برای مهریه در صورت طلاق توافقی.
• در طول زندگی مشترک: همیشه سعی کنید با اطلاع از حقوق و تکالیفتون، زندگی رو بر پایه تفاهم و احترام جلو ببرید تا کار به دادگاه و مطالبه مهریه نرسه.

صبر و پیگیری در فرآیندهای حقوقی

پرونده های حقوقی، مخصوصاً اونایی که به مسائل خانواده و مهریه مربوط میشن، معمولاً زمان بر هستن و نیاز به صبر و پیگیری دارن. ممکنه جلسات دادگاه طول بکشه، رفت و آمد به دفاتر قضایی زیاد باشه، یا مراحل اجرایی زمان ببره. پس خودتون رو برای یه فرآیند نسبتاً طولانی آماده کنید و هرگز از پیگیری ناامید نشید. با کمک وکیلتون و پیگیری منظم، میتونید به نتیجه مطلوب برسید.

یادتون باشه که هدف از این توصیه ها، کمک به شما برای تصمیم گیری آگاهانه و کاهش سردرگمی های حقوقیه. هیچ وقت بدون مشورت با متخصص، تصمیمات مهم حقوقی نگیرید.

نتیجه گیری

رسیدیم به انتهای این مسیر پر از اطلاعات حقوقی. دیدیم که موضوع مهریه، فراتر از یه عدد و رقم ساده تو عقدنامه اس و ابعاد حقوقی، اجتماعی و حتی روانی گسترده ای داره. بیایید مهمترین نکات رو یه بار دیگه با هم مرور کنیم تا تو ذهنمون تثبیت بشه:

1. مهریه هر عددی باشد، قابل مطالبه است: هیچ سقفی برای اصل مطالبه مهریه وجود نداره. اگه مهریه شما ۵۰۰ سکه باشه، حق دارید تمام ۵۰۰ سکه رو مطالبه کنید.
2. ۱۱۰ سکه، سقف بازداشت مرده: تفاوت اصلی بین مهریه های کم و زیاد، تو بحث زندانی شدن مرد بابت عدم پرداخت مهریه اس. فقط برای ۱۱۰ سکه اول، امکان بازداشت مرد وجود داره. برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن باید تمکن مالی مرد رو ثابت کنه و مهریه از اموالش پرداخت میشه، اما مرد زندان نمیره.
3. طرح ۱۴ سکه هنوز قانون نیست: شایعات و صحبت ها درباره تصویب قانون ۱۴ سکه صحت نداره. این موضوع فقط در حد طرح پیشنهادی در مجلس مطرح شده و تا الان به عنوان قانون جاری کشور در نیومده.
4. عدم عطف به ماسبق قوانین: اگه یه روزی قانون ۱۴ سکه هم تصویب بشه، بر مهریه هایی که قبل از تاریخ تصویب این قانون تعیین شدن، تأثیری نداره. یعنی مهریه های قدیمی سر جای خودشون باقی میمونن.
5. راه های مطالبه: برای مطالبه مهریه هم میتونید از طریق اداره ثبت اقدام کنید که معمولاً سریع تره، و هم از طریق دادگاه خانواده که جامع تره و دستتون برای پیگیری های پیچیده تر بازتره.
6. اعسار و تقسیط: اگه مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه رو نداشته باشه، میتونه از دادگاه درخواست اعسار بده و مهریه رو قسط بندی کنه.
7. اهمیت مشاوره حقوقی: با توجه به پیچیدگی و حساسیت موضوع، بهترین کار اینه که قبل از هر اقدامی، حتماً با یه وکیل متخصص خانواده مشورت کنید تا از حقوق و تکالیف خودتون به طور کامل باخبر بشید و بهترین مسیر رو انتخاب کنید.

مهریه، این میراث کهن، همچنان نقش مهمی تو زندگی زناشویی و حقوقی ما ایفا میکنه. امیدوارم این راهنمای جامع بهتون کمک کرده باشه تا ابهاماتتون برطرف بشه و با آگاهی بیشتری تصمیم بگیرید.

برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه مهریه و راهنمایی گام به گام در پرونده های خانواده، با وکلای مجرب ما تماس بگیرید.